Leku-izenak

(...)
DECRETO FORAL 253/1993, de 6 de septiembre, sobre la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000”
(...)

(...)
Zaraitzu ibarreko udala, Atabea kinoikoa, Sartzeko eta Ibiltzietako herriek osatua. Zangozako merinerriko udalerri honek 20,2 kilometro karrratuko azalera du, Luze-luzea da eta meharra. Erronkariko mugan hasi eta Urraul Goitiraino ailegatzen da. Herri hauek ditu mugakide: Espartza (I), Bidankoze (IE), Gorza (E eta H), Galoze (HM), Urraul Goiti (M) eta Erremendia (IM). Zaraitzu ibaiak iparretik hegora gurutzatzen du herria, eta bi zatitan erdibitzen. Ekialdekoa Sartze da eta Mendebaldekoa Ibiltzieta. Zaldaña eta Arzubia errekak daude udalerrian. Zaldaña erreka Zaraitzu ibaira biltzeko tokian altxatzen da Ibiltzieta. Arzubia ezkerraldetik doa Zaraitzura, Sartzeko herria dagoen tokian. "Mendebaldeko muturrean Behe Eozenoko flyschak daude, eta ekialdekoan antzeko formazio geologikoa, baina Erdi Eozenokoa. Higadurak gehiago higatu ditu flysch fazieak karearrizko mailak baino. Flyschek haitzak eta erliebe malkartsuagoak sortu dituzte: Erremendia (1.381 m) mendebaldeko mugan, eta Betatugaña (994 m) eta Bioleta (1.408 m) iparraldeko mugan" (GEN, X, 280). Ibarrean eta sakanetan klima azpi-mediterraniarra da, eta azpiatlantiarra goietan eta oihezkietan. Oihanean ler gorria da nagusi. Ekialdean haritzak daude eta pagoak Erremendiko mendebaldean. Urtean 500 metro kubiko zur ateratzen dituzte, gehien bat pinadietatik. 1984. urtean oihana % 81,7 zen (1.866 Ha). Larreak 339 Ha eta lur landuak (laboreak eta patata batez ere) 42 Ha (% 2). Abeltzaintza indarra galtzen ari da, Zaraitzu guzian bezalaxe. Ardi azienda inportantea zen: 2.339 buru 1920. urtean. 1982. urtean 133 ziren. HISTORIA: Udalerria osatzen duten bi herri hauek 1107. urteko agiri batean aipatzen dira. Agiri horren bidez García Fortuñonesek Leireko monasterioari Ibiltzietako ondasun zerga gabetu batzuk eman zizkion, "in uilla que nominatur Uelcita, que est in ualle de Sarassazu, iuxta uilla Sarres". Sartzko herriaren izena diptongaziorik gabe azaltzen da XI. eta XII. mendeetan. Ibiltzietak grafia desbeerdinetan aipatua da: Ubelcieta (1072, 1115 (??), 1119), Uelcita (1107), Huuilcieta (1268, 1366); gaur eguneko forma XV. mendeak hartu zuen indarra. Errege-hiriak ziren biak; nekazariek urtero beren zerga ordaintzen zuten gainerako zaraitzuarrekin batean, 1469. urtean Zaraitzuri kapare-izaeraren pribilegioa emateagatik zerga ordaintzetik libratu arte. Sartzeko herritarrek erabakitako "Cotos y parementos"etan (1674) "Corseras" aipatzen dira, "las desas o fenerales de yerua traer", bertakoek espildak deituak, herriak Zabalondoko parajean zituen abaroak (Aizluzetik jeisten den erreka ondoan), eta Argiloaingo ermita. Zaraitzuko Unibertsitateko beste kontzejuak bezala, Sartze eta Ibiltzietakoak Ibarreko alkate nagusiaren menpe egon ziren, eta herritarrek urtero hautatutako erregidoreek gobertanuak. Horrela egon ziren ibarreko unibertsitatetik bereizi eta udala sortu zuten arte (1845). Bi parrokiak Besollako Markesaren menpekoak izan ziren, zeinak errektoreak hautatzen baitzituen. Zuraren ustiapenaz eta abeltzaintzaz gain udalerriak beste diru-iturri batzuk izan zituen: gaztagintza, eta etxeko ehundegietan artilez eta lihoz egindako zapi eta oihalak. 1860.eko Nomenklatorrak bi irin-errota aipatzen ditu (Errotaldea eta Ugartea), beste hainbat teileria (Ibarra eta Iruruzkia),eta hiru ermita: Argiloain, Larraizen, Argiloaingo Ama Birjinaren irudi erromaniko-gotikoa gurtzen den ermita; Santa Ageda, gaur egun desagertua; eta Santo Tomás. Ibiltzietan Santa Luzia ermitak, XVII. mendetik dokumentatua, kanposantua du gaur egun iratsia. Herriaren sartaldean Santa Ageda ermita egon zen, baina gur egun ez dago arrastorik. Bi herriek batera 204 biztanle zituzten 1860. urtean; 170 inguru izan zuen mende honen lehenbiziko erdian. 1992. urtean 110 zituen (Sartzek 63 eta Ibiltzietak 47).
(...)

(...)
DECRETO FORAL 207/2000, de 12 de junio, por el que se determinan las denominaciones oficiales de Burgui, Ezcároz, Gallués, Garde, Güesa, Izalzu, Jaurrieta, Lónguida, Roncal, Sarriés y Vidángoz. // El artículo 21.2 de la Ley Foral 6/1990, de 2 de julio, de la Administración Local de Navarra, establece que la utilización del vascuence en la denominación de los municipios se sujetará a lo dispuesto en la Ley Foral 18/1986, de 15 de diciembre, del Vascuence. // El artículo 8.º de la Ley del Vascuence dispone que los topónimos de la Comunidad Foral tendrán denominación oficial en castellano y en vascuence, de conformidad con las normas que el mismo señala, según las zonas que en la Ley Foral se establecen. Y en su apartado 2. señala que la determinación de los referidos topónimos corresponde al Gobierno de Navarra, previo informe de la Academia de la Lengua Vasca, debiendo dar cuenta de la misma al Parlamento de Navarra. // El Gobierno de Navarra por medio de diversos Decretos Forales ha determinado la denominación oficial de las localidades de la zona vascófona y de algunas de la zona mixta y no vascófona. Asimismo, mediante el Decreto Foral 270/1991, de 12 de septiembre, reguló el uso de las denominaciones oficiales aprobadas al amparo de la Ley Foral del Vascuence. // Existiendo petición de los Ayuntamientos de Burgui, Ezcároz, Gallués, Garde, Güesa, Izalzu, Jaurrieta, Lónguida, Roncal, Sarriés y Vidángoz, y habiéndose emitido los informes preceptivos de la Academia de la Lengua Vasca y del Consejo Navarro del Euskera, procede fijar las denominaciones oficiales de dichas localidades, a los efectos del artículo 8.º3 de la Ley Foral del Vascuence. // En su virtud, a propuesta del Consejero de Educación y Cultura y de conformidad con el Acuerdo adoptado por el Gobierno de Navarra en sesión celebrada el doce de junio de dos mil, // DECRETO: // Artículo único.-Las denominaciones que a continuación se relacionan son las oficiales y serán las legales a todos los efectos: // BURGUI / BURGI // En castellano: Burgui. // En vascuence: Burgi. // EZCAROZ / EZKAROZE // En castellano: Ezcároz. // En vascuence: Ezkaroze. // GALLUES / GALOZE // En castellano: Gallués, Iciz, Izal, Uscarrés. // En vascuence: Galoze, Izize, Itzalle, Uskartze. // GARDE // En castellano: Garde. // En vascuence: Garde. // GÜESA / GORZA // En castellano: Güesa, Igal, Ripalda. // En vascuence: Gorza, Igari, Erripalda. // IZALZU / ITZALTZU // En castellano: Izalzu. // En vascuence: Itzaltzu. // JAURRIETA // En castellano: Jaurrieta. // En vascuence: Jaurrieta. // LONGUIDA / LONGIDA // En castellano: Valle de Lónguida, Akotain, Aos, Artajo, Ayanz, Ekai de Lónguida, Erdozáin, Ezkai, Górriz, Itoiz, Javerri, Larrángoz, Liberri, Meoz, Mugueta, Murillo de Lónguida, Olaberri, Oleta, Orbaiz, Rala, Uli Bajo, Villanueva de Lónguida, Villaveta, Zarikieta, Zuasti de Lónguida, Zuza. // En vascuence: Longida Ibarra, Akotain, Aos, Artaxo, Aiantz, Ekai-Longida, Erdotzain, Ezkai, Gorritz, Itoitz, Xaberri, Larrangotz, Liberri, Meotz, Mugeta, Murelu- Longida, Olaberri, Oleta, Orbaitz, Errala, Ulibeiti, Hiriberri-Longida, Billabeta, Zarikieta, Zuasti-Longida, Zutza. // RONCAL / ERRONKARI // En castellano: Roncal. // En vascuence: Erronkari. // SARRIES / SARTZE // En castellano: Ibilcieta, Sarriés. // En vascuence: Ibiltzieta, Sartze. // VIDANGOZ / BIDANKOZE // En castellano: Vidángoz. // En vascuence: Bidankoze. // DISPOSICIONES FINALES // Primera.-Se faculta al Consejero de Educación y Cultura para dictar cuantas disposiciones sean necesarias para el desarrollo y ejecución del presente Decreto Foral. // Segunda.-Este Decreto Foral entrará en vigor al día siguiente de su publicación en el BOLETIN OFICIAL de Navarra. // Pamplona, doce de junio de dos mil.-El Presidente del Gobierno de Navarra, Miguel Sanz Sesma.-El Consejero de Educación y Cultura, Jesús María Laguna Peña
(...)