Pertsona-izenak
Aribe - Lekuak - EODA
Aribe (Lekua, udalerriko auzo nagusia)
-
aryue -
(1350)
CAR.PNAXIV , 383 (C dok. [AGN Comptos, Caj. 31, nº 60], 5r)
(...)
Item de Aryue por IIIIº fuegos que fincaron a cuigir, VIIIen s. segunt paresçe por la dicha pesquesa, valen XXXII s. // Item pagaron por vno asolado, VIII s. // Item por II que viuian en vna casa et auian bienes appretados VIIIen s., valen XVI s.
(...)Zer: Hiria
Non: Aezkoa
Jatorria: CAR.PNAXIV -
aryue -
(1350)
CAR.PNAXIV , 383
Zer:
Non:
Jatorria: EUS.NHI -
ariue -
(1366)
CAR.PNAXIV , 473
Zer:
Non:
Jatorria: EUS.NHI -
ariue -
(1366)
CAR.PNAXIV , 473 B (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 37v B)
(...)
ARIUE [...] Summa: VI fuegos
(...)Zer: Herria
Non: Aezkoa
Jatorria: CAR.PNAXIV -
ariue -
(1532)
, F.43
Zer:
Non:
Jatorria: EUS.NHI -
gary oyaribe -
(1587)
LEK.ENAV , 134 A
(...)
Obispado de Pamplona [pueblos] bascongados.
(...)Zer:
Non:
Jatorria: LEK.ENAV -
ariue -
(1591)
ROJ.CSOBP , F.159
Zer:
Non:
Jatorria: EUS.NHI -
aribe -
(1802)
DRAH , I, 100
(...)
l. del valle de Aezcoa, del 2.º part. de la mer. de Sangüesa, arcip. de Ibargoiti, ob. de Pamplona, r. de Navarra. Su situacion es en una llanura á la derecha del río Irati, en cuyo curso hay un molino harinero, y confina por n. con Orbara, por e. con los montes de Abodi, por s. o. con los lugares de Villanueva y Garralda. Es corta la cosecha de trigo y frutos que se coge en sus términos: tiene una fuente de aguas minerales acídulas: una iglesia parroquial dedicada á la Concepcion de nuestra Señora servida por un abad, 11 casas que padeciéron mucho en la última guerra con Francia, y 85 personas gobernadas por el alcalde capitan á guerra del valle y por el regidor del pueblo elegido entre sus vecinos. A.
(...)Zer:
Non:
Jatorria: DRAH -
aribe -
(1829 [1587])
CENS.CAST.XVI , Ap. 309a
(...)
Aribe / [VECINOS:] 7 / [PILAS:] 1
(...)Zer: Herria
Non: Ibargoiti [Aezkoa, gaur bereiz]
Jatorria: CENS.CAST.XVI -
aribe -
(1966)
AZK.EDIAL , 38 A
(...)
Dialecto bajo navarro
(...)Zer:
Non:
Jatorria: AZK.EDIAL -
aribe -
(1974)
LIZ.LUR , 25 (mapa), 50. or.
(...)
Aiezkoako bederatzi herriak Abaurregaina, Abaurreapea, Aria, Aribe, Garaioa, Garralde, Orbaizeta, Iriberri eta Orbara dira bakoitza bere udalarekin
(...)Zer: Herria
Non: Erro-Aezkoa (Nafarroa)
Jatorria: LIZ.LUR -
arive: aribe -
(1974)
TXILL.EHLI , 166 A
Zer:
Non:
Jatorria: TXILL.EHLI -
arive: aribe (aribetar) -
(1976)
E.EUS.LIZ.KN , Euskera, XXI (1976, 1), 304. or.
(...)
Kodea: 5.1.4.
(...)Zer:
Non:
Jatorria: E.EUS.LIZ.KN -
haribe -
(1978)
CFN , --
Zer:
Non:
Jatorria: EUS.NHI -
arive: aribe (aribetar) -
(1978)
E.EUS.UD , Euskera, XXIII (1978, 1), 319. or.
Zer:
Non:
Jatorria: E.EUS.UD -
arive: aribe (aribetar) -
(1979)
E.UDAL , 17
Zer:
Non:
Jatorria: E.UDAL -
aribe -
(1989/01/30)
NAO , 13. zkia., 258-260. or. [BOE, 298, 1989/12/13, 38731-38732. or.]
(...)
Decreto Foral 16/1989, de 19 de enero, por el que se determina la denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra. // Artículo único. La denominación oficial de los topónimos de la zona vascófona de Navarra que se relacionan en el Anexo a este Decreto Foral será la legal a todos los efectos dentro del territorio de la Comunidad Foral. // DISPOSICIONES FINALES // 1ª. Se faculta al Consejero de Presidencia e Interior para dictar las disposiciones precisas para el desarrollo y aplicación de este Decreto Foral. // 2ª. Este Decreto Foral entrará en vigor el día siguiente al de su publicación en el "Boletín Oficial" de Navarra. // ANEXO // DENOMINACIÓN OFICIAL DE TOPÓNIMOS DE LA ZONA VASCÓFONA DE NAVARRA // NAFARROAKO HERRI IZENDEGIA // I. Zona Vascófona / I. Euskal Eremua // AEZCOA [...] ARIBE
(...)Zer:
Non:
Jatorria: NAO -
arive: aribe -
(1990)
EUS.NHI , 0340001 P.225
Zer:
Non:
Jatorria: EUS.NHI -
aribe -
(1996)
NA.TM , XXXIV, 111-112
(...)
Aezkoako herria eta udalerria, Zangozako merinerrian eta Agoizko epaile-barrutian. Udalerria, 3,8 kilometro karratukoa, ibarreko ttikiena da eta Nafarroako nimiñoenetarik; Aria (I), Orbara (IE), Hiriberri (E), Garaioa (H) eta Garraldakoek (M) inguratzen dute. Herria Irati ibaiaren eskuin ertzean kokaturik dago. Klima azpiatlantiar menditarra du; zuhaitz landarediak pagoek osatzen dute alderdi garai eta ospeletan eta haritzek, berriz, behekoetan. Azaleran oihanari larreak nagusitzen zaizkio, eta lur landuek 23 Ha baizik ez dute egiten. Udalerriaren diru iturri nagusiak oihangintza eta abeltzaintza dira (behi azienda pirinearra, ardi azienda txurra, zerri eta behor aziendak), batik-bat herri larreetan eta Aezkoa mendian hazten dena. Lurzati berrantolamendua 1976an egin zen eta 17 jaberen lurrak ukitu zituen; haien lurzati kopurua 292tik 74ra murriztu zen. HISTORIA: Erdi Aroan Kontzejua Aezkoa ibar eta udalerriaren barnean zegoen eta erregeren jaurerria zen. Gainerako herrietan bezala, nekazari zergadunek osatu zuten hemengo biztanleria harik eta errege Joan II.ak denendako kaparatesaun pribilegioa eman zien arte (1462). Ariak bezala, ibarrari loturik iraun zuen 1845ean udal burujabea eratu arte. Anarteraino ibarreko alkatea eta gerla-kapitaina, eta bizilagunen artean herrirako hautaturiko erregidorea izan zituen buru. Mende erdi baino guttiagoko epean bi sute pairatu zituen, suntsigarriak. Lehena frantses soldaduek biztu zuten Konbentzio gerlan (1794) eta bigarrena karlistek 1837an. XIX. mendearen hasieran ezagunak ziren bertako iturriak ematen zuen "metal-ur azidularen" eragin sendagarriak. Pascual Madozek, bere D.G.E.H.an, herritik milia batera tokitu zuen, Iratiko ezker aldean, eta honela deskribatzen zuen: "Ur sendagarriak ditu eta, haien ezaugarri fisiko-kimikoak ez badakizkigu ere, inor ez da-eta horiek aztertzera saiatu, hainbat eritasunetan eragin liluragarriak izaten ditu, batez ere larru-azalekoetan, gernu-debekuetan eta harriminetan; hori dela eta hara biltzen dira eriak, aunitz, Nafarroatik nahiz Aragoatik eta Frantziako mugetatik etorriak, urok edanez zein beren hartan bainatuz hartzen duten arindura bereziagatik; eta hagitzez ere gehiago joanen lirateke jendea hartzeko moduko tokirik izanen balitz edo, bederen, herriko etxe miserableek erosotasunik bat ere eskainiko balute". 1860ko Nafarroako Nomenclator-ak "Iturri-aldea" izeneko bi bainuetxe aipatzen ditu, hurrenez hurren herritik 981 eta 1.063 m-tara daudenak. Bainutokiak arrakasta urria izan zuen. Julio Altadillek haren kuxidadea eta garrantzi eskasa onartu zituen. Urak larruko eta gernu-aparatuko eritasunetarako erabiltzen ziren, baina aztertu gabe zeuden. 1860an 128 biztanle zituen; mendeari 156 biztanle zituela eman zion hasiera eta 180 zituela jo zuen gailurra 1930ean. Handik goiti hustuz joan zen piska-piskana eta 1981ean 83 besterik ez ziren. HIZKUNTZA: Gaztelania. Euskaraz berriki arte mintzatu dira. Hemengo euskalkia behe-nafarrera zen, Bonaparte Printzeak aztertua.
(...)Zer:
Non:
Jatorria: NA.TM -
aribe -
(1996)
BEL.DEN , 87
(...)
'Debajo de Aria. De Aria, nombre de la población limítrofe y situada a mayor altura y -be (variante de be(h)e 'debajo de'). Traducciones curiosas y explicaciones populares: Traducciones de este género son: 'bajo el roble', 'parte inferior del helechal', 'baxio de carneros'.
(...)Zer:
Non:
Jatorria: BEL.DEN -
aribe -
(1996/05/01)
NA.IZ , 034-0001
Zer: Lugar
Non: Nafarroa
Jatorria: NA.IZ -
aribe -
(1999)
NA.IZ , 034-0001
Zer:
Non:
Jatorria: NA.IZ -
aribe -
(2000)
EL.BEL.NA.TOP , 56
Zer:
Non:
Jatorria: EL.BEL.NA.TOP -
aribe -
(2000)
SAL.STAIN , 130. or.
(...)
Además de estos hay toda una serie de topónimos acabados en -ain, pero que presentan varios segmentos, si es que podemos llamarlos así, delante de la terminación que estamos analizando. Podríamos pensar, claro está, que todos esos segmentos, es decir, la parte inmediatamente anterior al final -ain, se deben al tema, al antropónimo que a menudo encontramos en la base de estos topónimos, pero creemos que esto no es siempre así, en primer lugar porque con frecuencia la base antroponímica no es clara, no es identificable, en segundo porque se ve una regularidad notable en ciertas terminaciones, y en tercero porque el antropónimo conocido no coincide totalmente con la parte anterior a -ain. // Podemos relacionar, por ejemplo, el despoblado Santsomain de Orba con Santso que encontramos en Santsoain, localidad del mismo valle, pero nos queda un final -main, no simplemente -ain, que no sabemos muy bien cómo explicar y que aparece también, presumiblemente, en Ariamain, topónimo del mismo valle que puede ser relacionado con Aria, pueblo de Aezkoa –relacionado a su vez con Aribe, localidad situada debajo de la anterior–, en Garzumain o Garzamain, que no sabemos si guarda alguna relación con Garzia, Garzea (cf. Gartzain, en Baztan) y tal vez en Lumain
(...)Zer: Herria
Non: Aezkoa
Jatorria: SAL.STAIN -
aribe -
(2006)
NA.IZ , 034-0001
Zer:
Non:
Jatorria: NA.IZ -
aribe -
(2007)
NA.IZ , 034-0001
Zer:
Non:
Jatorria: NA.IZ -
aribe (aribear) -
(2007/03/23)
OB.AG , 1.2
(...)
Onomastika batzordeak Ziordian izandako bileran onartutako izena
(...)Zer: Udalerria
Non: Nafarroa
Jatorria: OB.AG -
aribear -
(2007/04/16)
OB.AG , 3.2
(...)
Onomastika batzordeak Oiartzunen izandako bileran onartutako izena
(...)Zer: Herritar izena
Non: Aezkoa
Jatorria: OB.AG -
aribe -
(2008)
NA.IZ , 034-0001
Zer:
Non:
Jatorria: NA.IZ -
Aribe: aribear -
(2009)
ARAUA.155 , LIII (2008, 3), 994. or.
(...)
Aribe (euskara); Aribe (ofiziala). Herritar izena: aribear. Eskualdea: Aezkoa. Merindadea: Zangoza
(...)Zer: Udala
Non: Nafarroa
Jatorria: ARAUA.155 -
aribe -
(2009)
NA.IZ , 034-0001
Zer:
Non:
Jatorria: NA.IZ -
aribe -
(2009)
MTNA100 , 640/4740
Zer: Herria
Non: Nafarroa
Jatorria: MTNA100 -
aribe -
(2011)
NA.IZ , 034-0001
(...)
Lugar
(...)Zer:
Non:
Jatorria: NA.IZ -
aribe -
(2012)
NA.IZ , 034-0001
(...)
Lugar
(...)Zer:
Non:
Jatorria: NA.IZ -
Aribe -
(2019)
NA.TOF , 445345
Zer: Espacio urbano
Non: Aribe
Jatorria: NA.TOF
- aribe (aribearrak) - (1990) [EUS.NHI]
- Aribe (ofiziala)
- Aribe (gaztelania)
ETRS89 30T X.641606 Y.4755804
Lon.1º15'47"W - Lat.42º56'34"N
Kartografia:
Lege-testua
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
