Pertsona-izenak
Gernika-Lumo - Lekuak - EODA
Gernika-Lumo (Hiria, elizatea, udalerriko auzo nagusia)
Entitatea:
Populamendua/Herri ofiziala
Herritarra:
gernikar, lumotar
Altitudea:
12
Arautzea:
Euskaltzaindiaren araua
Non:
Gernika-Lumo
Kokalekuak:
-
guarnica, guernica -
(1464 [1996)
FDMPV.071 , 4, 5 [SAL.IKA, 6.14, 155. or.]
(...)
La localidad vizcaína se documenta como Guarnica y Guernica en 1464 (Enríquez et al., 1996: 4, 5)
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
garnica -
(1587)
POZA , 46. or. [SAL.IKA, 6.14, 154. or.]
(...)
Poza cita Garnica (B) en 1587 (pág. 46)
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
guernica < carnio -
(1957)
OM.NPAO , 132 [SAL.IKA, 6, 149. or.]
(...)
La idea de que en la base de este clase de topónimos hay a menudo un antropónimo no es de ninguna manera nueva; ya Omaetxebarria (1957 [Nombres propios y apellidos en Oñate]: 132) señalaba hace más de medio siglo que -ica «figura con antropónimos arcaicos» y que dicho sufijo debe distinguirse del «supuesto céltico -aka». En opinión de este autor, hay que derivar -ica del sufijo latino -icus, -ica, -icum que, como -anus, -ana, -anum, expresaba posesión [...] Guernica, de un anterior Gárnica, procedería de (Villa) Cárnica 'granja o caserío de Carnio
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
gernika-lumo -
(1966-1973 [2005])
IÑ.SATR.PV , 223. or.
(...)
Toponimoa
(...)Zer:
Non:
Jatorria: IÑ.SATR.PV -
gernika -
(1974)
LIZ.LUR , 15, 16, 24 (mapa), 29-30, 37. or. (mapa)
(...)
Origebion izeneko leinu ttikia aipatu dugu. Bosch Gimperak Pompelio Melari jarraituz, Nerbioi hibaitik Gernika aldera jartzen du leinu hau. Ez zen konturatu, -beharbada ez zuen jakingo eta pundu hori- "origebione" izen horrek, "one" atzizkia kendurik, Bizkaiko *merinalderik handienarekin, Uribe-rekin, duen analogiaz. Hain zuzen ere, Bilbotik Gernikara bitartea hartzen zuen Uribek, joan den menderarte […] Busturiaaldean, Gernika, Forua, eta abar, "ria''ri (la ría de Mundaca-ri, noski) "errioja" deitzen diote […] Busturia merindadearen zati batez, Bizkaiko Diputazioak eskualde bat mugatu du, Gernika-Bermeo izen aldrebesarekin. Autzaganetik hasi eta Izarorarte hartzen du eskualde honek, erdian Gernika duelarik. // 266,26 km2 eta 43.728 bizilagun. Herriak: Gernika eta honen barrutian Lumo, Ajangiz, Forua, Murueta, Kortezubi, Arratzua eta Nabarniz; Muxika eta honek irentsitako Gorozika eta Ibarruri; Mendata, Errigoitia, Arteaga, Ereño, Ea, Elantxobe, Ibarrangelua, Busturiko Axpe, Sukarrieta, Mundaka eta Bermeo. // Eskualde hontako jendea ezagutzea nahi baduzu, zoaz Gernikara astelehen batean; baserri herri guztietakoak biltzen dira bertan. Itsas *hegiko herrietakoak marinel dira. Makinatxo bat kapitan, pilotu edo makinista atera da Eatik hasi eta Busturiko Axpe bitartean. Beste asko Ameriketara bertako industria faltan. Azkenez, Bermeo, arrantzale herri famatua Erdi Haroaz geroztik; baina gaur konserbagintzan eta arrantzan egitura aldatze premia gorritan, bai ekonomia eta bai gizarte aldetik. // Gernika aipatzerakoan, mila gauza esan daitezke: Arbola Santua, gure Foru eta Askatasunak, Iparragirre, azken gerratea, hil berri den Picasso: guztion gogoan daudenak; ez dugu, beraz, zertan luza. // Azkenik esan behar dugu, Bilboko Komertzio Ganbarak Iiburu interesgarri bat agertu duela eskualde hontaz
(...)Zer: Hiria
Non: Bizkaia
Jatorria: LIZ.LUR -
guernica y luno: gernika-lumo (gernikar-lumotar) -
(1978)
E.EUS.UD , Euskera, XXIII (1978, 1), 324. or.
Zer:
Non:
Jatorria: E.EUS.UD -
guernica y luno: gernika-lumo (gernikar=[sic] lumotar) -
(1979)
E.UDAL , 30
Zer:
Non:
Jatorria: E.UDAL -
gernika-lumo -
(1979/11/22)
OB.IRIZP , --
(...)
D. José Luis Lizundia Askondo, Vicesecretario de la Real Academia de la Lengua Vasca-EUSKALTZAINDIA y Secretario de su Comisión de Toponimia, emite el siguiente, DICTAMEN: Que según el EUSKAL HERRIKO UDALEN IZENDEGIA - Nomenclátor de Municipios del País Vasco, preparado y aprobado por esta Corporación académica, el clasificado con el número 292 y denominado hasta ahora en la versión oficial de la Administración: Guernica y Luno, es en su versión oficial académica vasca: GERNIKA-LUMO. Que individualmente el nombre euskérico correcto de la villa es GERNIKA y el de la anteiglesia anexionada es LUMO. Que esta Corporación académica no interviene directamente en la cuestión de si el municipio en su conjunto ha de seguir usando el nombre compuesto que, en su versión euskérica sería GERNIKA-LUMO, o únicamente el de la villa –habida cuenta de que además de la primera anteiglesia anexionada, posteriormente se han anexionado otras seis- en cuyo caso sería GERNIKA. Y para que conste y su remisión al Ayuntamiento de esa Villa, expido la presente en Bilbao a veintidós de Noviembre de mil novecientos setenta y nueve.
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OB.IRIZP -
gernika -
(1981)
M.APOD , -- [SAL.IKA, 6, 150. or.]
(...)
Mitxelena (1981), en un pequeño artículo en el que trata del topónimo Apodaka, nombre de una localidad alavesa, dice lo siguiente de la terminación que estamos examinando [2. oharra: La traducción es mía]: // Son conocidas las series de nombres que acaban en -aka (Mundaka y otros), -eka (Erkoreka; se documenta así, con kk, en el siglo XI) e -ika (Gernika, etc.). El sufijo, si en realidad se trata de un sufijo, sería -ka, ya que -a, -e, -i pertenecen a la "raíz" anterior. Las "raíces", a decir verdad, y si mi opinión vale, no son de procedencia vasca pura, ni mucho menos. No puedo decir, sin embargo, cuál es su origen. // Parece pues que Mitxelena no ve claro el origen del sufijo ni el de las bases del mismo, a pesar de lo dicho por Omaetxebarria e Irigoien
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
gernika-lumo -
(1983/03/22)
OB.IRIZP , --
(...)
Jose Luis Lizundia Askondo, Euskaltzaindiaren Idazkariorde eta bere Toponimia Batzordeko Idazkari denak, ondoko DIKTAMEN hau ematen du: Elkargo Akademiko honek prestaturiko eta onartutako Euskal Herriko Udalen Izendegian, bere 292 zenbakiaz datorrena eta orain arte Administrazioaren bertsio ofizialean: Guernica y Luno deitzen dena, euskal bertsio ofizial akademikoan: GERNIKA-LUMO da. Eta hala adierazteko eta bertako Udalbatzari bidaltzeko, izenpetzen du Bilbon mila bederatziehun eta laurogeita hiruko Martxoaren hogeita bian. On ikusia.- Batzordeburuak. D. José Luis Lizundia Askondo, Vicesecretario de la Real Academia de la Lengua Vasca-EUSKALTZAINDIA y Secretario de su Comisión de Toponimia, emite el siguiente, DICTAMEN: Que según el Nomenclátor de Municipios del País Vasco, preparado y aprobado por esta Corporación académica, el clasificado con el número 292 y denominado hasta ahora en la versión oficial de la Administración: Guernica y Luno, es en su versión oficial académica vasca: GERNIKA-LUMO. Y para que conste y su remisión al Ayuntamiento de dicho municipio, expido la presente en Bilbao a veintidós de Marzo de mil novecientos ochenta y tres. Vº Bº.- El Presidente de la Comisión.
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OB.IRIZP -
GUERNICA Y LUMO (VILLA): GERNIKA-LUMO (HIRI) -
(1986)
HPS.EAE , 25
Zer: Entitatea
Non:
Jatorria: HPS.EAE -
GUERNICA Y LUMO: GERNIKA-LUMO -
(1986)
HPS.EAE , 25
Zer: Entitatea
Non:
Jatorria: HPS.EAE -
guernica < granius -
(1986)
IRI.TVC , 38-44 [SAL.IKA, 6, 149-150. or.]
(...)
Irigoien (1986: 38-44) dice que Guernica se documenta en Álava en la reja de San Millán de 1025 y también en zona alejada del País Vasco, como ya había observado A. Campión en 1906, en «insula de Guernica», isla situada en la desembocadura del Ródano, entre Tarascón y Beaucaire (Francia). Cree que lo más probable es que tenga origen antroponímico y esté relacionado con el nombre de persona Granius de época romana, «con suf. -ca o bajo otro punto de vista -ica»
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
gernika-lumo (herriburua) -
(1990/07/05)
BAO , 154. zkia., 046.0503
(...)
Bizkaiko Lurralde Historikoko Foru Administrazioa - Foru Aldundiaren Foru Dekretua // Diputatu Nagusiaren Idazkaritza Nagusia // Estatistika eta informatika beharrizanak direla eta, Gobernu Zentralak (INE), Eusko Jaurlaritzak (EUSTAT) eta Foru Aldundiak, garaiz, Bizkaiko udalerrietarako kodeak hartu zituzten, haiseran bateratsiak izan eta, denboraren poderioz, nahasten joan direnak. Nahasketa hau Foru Sailei ere zabaltzen izan zaie. Estatistika Foru Batzordeak, bere eskumenetan diharduela eta eremu honetan erizpide normalizatuei geroago eta tinkoago eutsi behar zaiela uste duenez, iragan martxoaren 29ko bileran, Gobernu Kontseiluari proposatu zion, ofizialki, erabat eta behin betikoz, INE eta EUSTATek egun udalerrien kodeketarako erabiltzen duen sistema har dezan. Proposamen bera zabaltzen zaie biztanguneei, EUSTATekin baterako sistema hartzen delarik. Honenbestez, Diputatu Nagusiaren Idazkari Nagusiak proposaturik, Bizkaiko Herrialde Historikoko Foru Erakundeen Hautapen, Antolaketa, Erregimen eta Funtzionamenduari buruzko 3/87 Foru Araueko 17. artikuluan ezarritakoa dela bide, Gobernu Kontseiluak 1990eko ekainaren 26ko bileran eztabaidatu ondoren, hauxe. // XEDATU DUT: // 1. Ofizialki eta erabat, udalerri eta biztanguneen kodeaketa eguneratua hartzen da, eranskinean dagoen zerrendaren arabera. 2. Hartutako kodeketak iraun egingo du, udalerrien edo biztanguneen izen aldaketak edo bereizketak ematen badira ere. 3. Udalerri berriak sortzen direnetan, zegoen azkenari zegozkion kodeak esleituko dira, Batzar Nagusiek sorkuntza onetsitako dataren arabera ordenatuta eta alfabetoaren arabera, onespen data batera datorrenean. 4. Biztanguneei dagokienez, erizpide berbera erabiliko da, ezarritako lau digituetarik lehen biak talde biztanguneei eta beste biak banakako biztanguneei dagozkiela kontutan hartuz. Talde biztanguneen kodeak hurrenez hurrenekoak izango dira, beren udalerriaren barruan. Banakako biztanguneen kodeak hurrenez hurrenekoak izango dira, beren talde biztangunearen barruan. 5. Diputatu Nagusiaren Idazkaritza Nagusiak kodekera hau zuzen aplikatzen denentz gainikusiko du, aldian-aldian udalerri eta biztanguneen zerrenda eguneratua argitaratuko duelarik, beraien kode eta izenekin. 6. Dekretu hau "Bizkaiko Egunkari Ofiziala"n argitaratuko den egunean jarriko da indarrean. Diputatu Nagusia,. JOSE ALBERTO PRADERA JAUREGI. Diputatu Nagusiaren Idazkari Nagusia,. JOSE LUIS BILBAO EGUREN. // ERANSKINA. // Bizkaiko Udalerrien eta beren banakako biztanguneen zerrenda [...]
(...)Zer: Hiria, elizatea, udalerriko auzo nagusia
Non: GERNIKA-LUMO
Jatorria: BAO -
Gernika-Lumo -
(1995/03/10)
EJ.ENT95 , 2629. or.
(...)
OGASUN ETA HERRI ADMINISTRAZIO SAILA KULTURA SAILA 1145 ERABAKIA, 1995eko otsailaren 20koa, Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendariarena eta Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendariarena, Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenei zabalkundea ematen diena. Euskal Autonomi Elkarteko udalei kontsulta egin ondoren eta urtarrilaren 3ko 1/1995 Dekretuaren 7.1.j). eta 13.d) ataletan, apirilaren 30eko 286/1991 Dekretuaren 17.e) atalean eta apirilaren 23ko 258/1991 Dekretuaren 13.c) atalean ezarritakoarekin eta azaroaren 24ko Euskeraren Erabilpena Arauzkotzezko 10/1982 Oinarrizko Legearen 10. atalean ezartzen denarekin bat, biztanleria guneen izenen erabileran batasuna bermatzeko, hauxe ERABAKI DUGU: Erabaki honen Eraskinean agertzen den Euskal Autonomi Elkarteko udalerrien biztanleria guneen izenen zerrendari zabalkundea ematea. Vitoria-Gasteiz, 1995eko otsailak 20. Erakunde Harremanetako eta Toki Administrazioko zuzendaria, IÑIGO BARANDIARAN BENITO. Hizkuntza Aholkularitza eta Informaziorako zuzendaria, XABIER AIZPURUA TELLERIA. Udala: Gernika-Lumo.
(...)Zer: Biztanleria-entitatea
Non: Gernika-Lumo
Jatorria: EJ.ENT95 -
gernika-lumo: gernika-lumo -
(2000)
E.EUS.GOR.EAE , Euskera, XLV (2000, 3), 1204. or.
Zer:
Non:
Jatorria: E.EUS.GOR.EAE -
Gernika-Lumo: Gernika-Lumo -
(2001)
EUDEL , 129
Zer: Biztanle-entitatea
Non:
Jatorria: EUDEL -
gernika-lumo -
(2001/12/19)
BAO , 242. zkia., 21036. or.
(...)
Gernika-Lumoko Udala Udalbatzak urriaren 17an izandako Osoko Bilkuran, besteak beste, hurrengo erabakia hartu du: 1. Gernika-Lumoko udalerriko urien izenak Euskaltzaindiak proposatutakora egokitzea, hurrengo era honetara geldituz (egungo izena > proposatutako izena): Arana > Arana, Gernika-Lumo > Gernika-Lumo, Renteria > Errenteria, San Pedro de Lumo > Lumo, Zallo > Zallo. 2. Erabaki hau Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkarian eta Bizkaiko Aldizkari Ofizialean argitaratzea eta, era berean, bidezko erakunde ofizialei jakinaraztea. Gernika-Lumon, 2001 eko azaroaren 27an.- Alkatea, Miguel Angel Aranaz Ibarra. (II-5438)
(...)Zer:
Non:
Jatorria: BAO -
gernika -
(2002)
GORR.ABI , 114-115 [SAL.IKA, 6, 151. or.]
(...)
J. Gorrotxategi (2002: 114-115) dice que se ha pensado que el sufijo -ika «de muchos topónimos vizcaínos como Gernika, Gerrika, Gabika, Mesterika, Sondika, etc.» tiene su origen en el conocido sufijo céltico -ica y considera que en algunos casos puede reconocerse una base vasca (Bazterrika, Zulaika) y en otros quizás una base onomástica como quiere Irigoien. Según Gorrotxategi, podemos pensar que el sufijo adquirió autonomía dentro de la lengua vasca y se aplicó en la creación de nuevos topónimos
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
gernika-lumo -
(2003/03/28)
DEIKER.HPS , 17769
(...)
062-13 001
(...)Zer:
Non: Gernika-Lumo
Jatorria: DEIKER.HPS -
Gernika-Lumo: gernikar, lumotar -
(2005)
ARAUA.145 , Euskera, L (2005, 2), 987. or.
(...)
Gernika-Lumo (euskara); Gernika-Lumo (ofiziala). Herritar izena: gernikar, lumotar.
(...)Zer: Udala
Non: Bizkaia
Jatorria: ARAUA.145 -
gernika -
(2011)
SAL.IKA , 6.14, 154-155. or.
(...)
Gernika (despoblado de Álava y villa de Bizkaia) // Respecto al nombre de la conocida localidad vizcaína, podría tener razón Omaetxebarria (vide supra) al proponer (Villa) Cárnica 'granja o caserío de Carnio, ya que Carnius es un antropónimo documentado, y la sonorización de la velar sorda es habitual; además, Poza cita Garnica (B) en 1587 (pág. 46). // Irigoien, como se ha visto, propone la base Granius, pero de este antropónimo, es decir, de *(těrra, villa) granica, si no pensamos en una metátesis temprana, el resultado habría sido *Graika con pérdida de la nasal lene intervocálica, o Garika tal vez, forma esta última que no necesita asterisco porque está documentada, pero no para denominar la localidad bombardeada por el ejercito alemán en la guerra civil española. Garika, documentado como apellido, mejor que de *Graika habrá salido del nombre de algún caserío homónimo, con origen en *(t?rra, villa) carica o *(t?rra, villa) garica, formado a partir del antropónimo Carius o Garius (Solin & Salomies, 1994: 47, 86). […] La localidad vizcaína se documenta como Guarnica y Guernica en 1464 (Enríquez et al., 1996: 4, 5). // Si de Gernica pasar a Garnica en euskera no sería tan difícil porque, como es bien sabido, la vibrante múltiple abre e en a (cf. Bazterra > baztarra, ederra > edarra, izterra > iztarra…), el paso contrario de Garnika a Gernika creo que no está justificado. Por eso estimo que el antropónimo que está en la base de la Gernika alavesa y de la vizcaína es Cernius (Solin & Salomies, 1994: 53), es decir, tenemos que partir de *(t?rra, villa) cernica [kernika] 'la granja, la propiedad de Cernius' de donde por sonorización de la velar sorda en inicio de palabra habrá salido Gernika
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
gernika > gerrinke -
(2011)
SAL.IKA , 6.30, 159. or.
(...)
La evolución habrá sido: Zenika > Zeinka, como Gernika (B) > *Gerrinka > Gerrinke (vid. Irigoien, 1972), Leniz > Leintz (G) o Ubani (N) documentado en ocasiones como Ubain
(...)Zer: Herria
Non: Bizkaia
Jatorria: SAL.IKA -
[Gernika-]Lumo -
(2014)
HM.ARR14 , 1b
(...)
Aurkibidean ez dago
(...)Zer: Udalerria
Non: Bizkaia
Jatorria: HM.ARR14
- Gernika-Lumo (ofiziala)
- Gernika-Lumo (gaztelania)
Lege-testua
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
