Pertsona-izenak

(...)
DECRETO FORAL 253/1993, de 6 de septiembre, sobre la composición y denominaciones de la zonificación “Navarra 2000”
(...)

(...)
Orbaibarko herria eta udala, Erriberriko merinerrian. Leozaranako Zendeako kontzejua izan zen, eta gero, ibarraren antolamendu administratiboa aldatu zenean, udal burujabea osatu zuen (1846). Udal mugapeak 7,1 kilometro karratuko azalera du eta mugakideak, ordea, Oloritz (IM), Leotz (IE, E eta H) eta Garinoain (M). Gorunerik altuena San Pelayo basilika dagoen mendian du (958 m.), Amatriain eta Artariaineko mugan. Leotz eta Ugarkazarko errekek eskualdea zeharkatzen dute IEtik HMra, azken hori San Pelayo edo San Pelayko mendiaren mendebal mazelean hasten da. Meditarraniar tankerako klima du, arte eta erkametzezko landaretzarekin. Bertako alderik hoberen eta erabilgarriena luberritua dago (356 Ha), eta bertan laboreak (204 Ha) eta beste espezie batzuk lantzen dira; etze-larreek 200 Ha osatzen dute eta arboladiek 123. Mahastiak eta laborantzako abereak (behiak, zaldiak, astoak eta mandoak) desagertu egin dira. HISTORIA: Murugainen, errepidearen Iparraldera, Lepuzaineko mugaren ondoan, badago babeserako eraketa duen herriska bat, Burdin Aro zeramika duena. San Joan Jerusalemgoaren ordenak, Leatxeko Komendadorearen bitartez, San Martingo parrokiaren nagusia izan zenak, bikarioa izendatzeko eskubidea zuen. Parrokiako tenplua XII. mendeko herrietako arte erromanikoaren adibide ederra da, gorputz errektangularraz eta zilindroerdi formako burualdeaz osatutako kripta txikia duena, sarbidea nabetik duela. Elizaren portada, absidearen harburuak, pilareak eta barneko zutabeen kapitelak dekoratuak daude landare, munstro eta giza irudiekin, franko baldarki eginak. XVI. mendearen erdialdean, juraduek eta auzoek kontzejuak egiten zituzten parrokiako elizako “cimiterioan” edo “Cuasti eguia” izeneko muino edo aldapan. 1611ko ekainaren 29an, zegozkien auzoei ordezkatuz, bertako eta Amatrian eta Artariaingo juraduak bildu ziren Orisoainen, hiruek erabakitako lekuan “San Juan eta San Paulo ermita eraikitzeko, aurreko ermitaren santu titularren izenak gordeaz. Hiru herriak izanen ziren nagusi, eskubide berberekin, eta konpromisoa hartu zuten eraikitzeko behar zen fustajea paratzeko. Prozesioei buruzko ordenantzak erantsi zizkioten erabakiari (Pr Bar C.3bis, 26 zk.). Ermita hiru herrien arteko mugak elkartzen diren mendiaren tontorrean berreraiki zen. Gero titularraz aldatu zen eta San Pelay edo Pelayo izena hartu. Ermitaua bazuen 1625ean. Orbaibar behatzeko balkoi egokia da. Gaur egun urtero erromesaldia egiten segitzen dute. Udal mugapearen barruan baziren beste hiru ermita: San Agustin, herriaren hegomendebaldean, Gandiriaindik Garinoainera doan bidearen ondoan; 1801ean, Igual de Soria apezpikuak aginduta, bota egin zuten eta haren materialak Santa Agedakoan eta Erremedioetakoan erabili. XIX. mendearen erdialderako, Santa Aguedakoa (“Santagueda” 1605ean), herriaren hegoaldean, Benegorriko bidearen ondoan zegoena, desagertu egin zen. Erremedioetako Andre Maria gelditzen da bakarrik, Leotz eta Orisoainera doazen errepideen bidegurutzean, ibaiaren eta antzinako irin-errotaren ondoan. Bizilagunen kopurua, 1860an 266koa, mende honetan 230 (1900an) eta 73en (1980) artekoa izan da. 1992ko zentsuaren arabera, 103 biztanle ditu.
(...)