Pertsona-izenak
Damian - Pertsona-izenak - EODA
Damian
Latineko Damianus izenetik datorkigu. Batzuen ustez, damas 'bezatu', 'abereak hezi' hitzarekin lotu behar da, eta, besteen ustez, Damia jainkosarekin. Siriako San Damian eta San Kosme anaia medikuak santurik zaharrenetakoak dira Iberiar penintsulan. Badirudi Erromako Eskulapio jainkoaren ordezkoak direla. Santuaren eguna irailaren 27an da. Aldaera: Damen.
-
sanctorum cosme et damiani -
(1162/09/18)
FDMPV.004 , 8. dok., 52. or.
(...)
ego Boso diachonus cardinalis Sanctorum Cosme et Damiani
(...)Zer: Eliza
Non: Erroma
Jatorria: FDMPV.004 -
sant damian -
(1270/11)
FDMPV.007 , 88. dok., 180. or. [Aleson, Ad. Anales, IV, P.378-383]
(...)
Item a cada conuento de las duennas de la Orden de Sant Damian en la prouincia de Aragon, cient sueldos por pitançia
(...)Zer: Erlijio-ordena
Non: --
Jatorria: FDMPV.007 -
garcia tamian -
(1366)
CAR.PNAXIV , 434 A (D.a dok. [AGN, sign. gb.], Xr)
(...)
Garcia Tamian, X florines
(...)Zer: Zergaduna [labradores]
Non: Caparroso
Jatorria: CAR.PNAXIV -
damiano -
(1635)
Harb , 925
(...)
*Cosma eta *Damiano mart
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damaiano -
(1635)
Harb , 358
(...)
San *Cosma eta San *Damaiano, othoitz
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damiano -
(1636)
EZ.Eliç , 961
(...)
*Cosma eta *Damiano mart
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damian -
(1636)
EZ.Eliç , 346
(...)
Gutzaz othotz egizue, *Ioanes eta *Paule sainduak, *Kosma eta *Damian sainduak, *Serbasi eta *Prothasi sainduak
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damiani -
(1638)
O.NUV , III, VIII. kap., 466. or. [0983. or.]
(...)
SS. Cosmae & Damiani
(...)Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV -
damiano -
(1643)
Ax , 166
(...)
Ezta pontu hunetara gaizki heldu *Pierres *Damiano daritzan doktor batek kontatzen duena
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damianok -
(1760+)
Mb.IArg1 , 130
(...)
Berez zetorkion ta nekerik bageko garbitasuna ta birjindadea etzen S, *Joanen birjinz garbi hau; berak bere gaztetasun beretik billatu zuen birjinza zen eta berak bere nai andiz ta kontuz billatu gordea; ta orregatik zen, *Euthimiok dionaz, zeruko aingeru garbiei atseginz andi bat ematen ziena; ta atseginz, horduko denbor aldietan gaurko gureetan baño agitz andiagoa ematen ziena; bada S, *Geronimok dionaz, Jangoikoa gizon egin ta mundura zen arte guzian, etzen munduan birtute ezaguna ezkontzara bage garbiro ta birjen bizitzea, ta al-ere garbiro ta birjen bizitu zela dio beti S, *Joan Ebanjelaria: qq; ta S, *Pedro *Damianok esaten digu betiko bere birjen-tasun garbi onen alde utzi ziola *Jesusek ilzeko hordu berean amatako bere Ama maite Birjen *Maria, ta Birjen *Mari bere Ama maiteari semetako ta bere ordez bezala birjen garbi S, Joan Ebanjelaria: qq
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damian -
(1785)
Egiat , 244
(...)
*Valentin Khordairia enberatortv, *Justin, maiastvriari ikhasi throno bat beretzat egiten, *Damian artzaiña kardinaltv, *Gregori VII menvser botikatik aita sntiaren kaideran jarrerazi, *Sixto V urdezaiñgoatik orozbat aita santvtv
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damian -
(1814)
UskLiB , 140
(...)
Sen *Kosma eta Sen *Damian, othoi egizie gvgatik
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damiano -
(1830+)
Añ.GGero , 181
(...)
Emen dator ederto San *Antonino *Florenziakoak San *Pedro *Damiano gaz dirauskuna: diño, bada, bein gizon santu batek ikusi ebala bere espirituaz infernuko suaren erdian eskalera bat; ta eskalerako lenengo mallan edo pausuan Konde bat, Jaun andi bat
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damian -
(1847)
Izt.C , 467
(...)
D, *Juan *Alonso *Emmanuel *de *Idiakez, seme D, *Alonsorena, Markes *de San *Damian, eta ill zitzaionean bere aita Duke *de *Ciudad *Real, Kapitan Jeneral *Galiziakoa, semetzat artu zeban Duke *de *Saboiak, zeñagandik izena gelditu zitzaion *Emmanuel
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damianok -
(1850)
AA3 , 574
(...)
Emana dago sentenzia, ta nai ta ez joan bear du mundu onetatik, dio S *Pedro *Damianok
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damianok -
(1850)
AA3 , 574
(...)
Geratu nai luke emen eta ez dio utzitzen dio S *Pedro *Damianok: qq; Atozea oraiñ, Kristaua, ezta ikaragarria era onetan arkitzen dan bekatariaren eriotza
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
damianok -
(1850)
AA1 , 409
(...)
Laguntzen dio benik beñ izutzen, aienatzen, eta loturik bezala uzten duala etsaia, S *Pedro *Damianok esaten digunez: qq
(...)Zer:
Non:
Jatorria: OEH.ONOM -
Damen -
(1910)
AR.DIE , 31
(...)
Gixonena: Damen. Emerena: Damene. Gazteleratuta: Damián
(...)Zer: gizonezkoen izena
Non:
Jatorria: AR.DIE -
Damen -
(1930-37 [2020])
GOR.NLRD , 124
(...)
Nombre censurado: Damen. Cantidad: 1. Traducción: Damián
(...)Zer: gizonezkoen izena
Non:
Jatorria: GOR.NLRD -
Damin -
(1930-37 [2020])
GOR.NLRD , 124
(...)
Nombre censurado: Damin. Cantidad: 1. Traducción: Damián
(...)Zer: izena
Non:
Jatorria: GOR.NLRD -
san cosme y damián -
(1966-1973 [2005])
IÑ.SATR.PV , 220. or.
(...)
Adbokazioa, ohikoan bikoitza
(...)Zer:
Non:
Jatorria: IÑ.SATR.PV -
damian -
(1994)
KINT.PI , XXXIX (1994, 3), 1380. or.
(...)
Gazt. Damián
(...)Zer: Ponte-izena
Non:
Jatorria: KINT.PI -
Damian -
(1997)
ARAUZ.066 , Euskera, XLII (1997, 1-2), 89. or.
(...)
Damián (gaztelania); Damien (frantsesa)
(...)Zer: Santu-izena
Non: --
Jatorria: ARAUZ.066 -
damian (giz.) -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 106
(...)
Latineko Damianus izenetik datorkigu. Batzuen ustez, damas 'bezatu', 'abereak hezi' hitzarekin lotu behar da, eta, besteen ustez, Damia jainkosarekin. Siriako San Damian eta San Kosme anaia medikuak santurik zaharrenetakoak dira iberiar penintsulan. Badirudi Erromako Eskulapio jainkoaren ordezkoak direla. Santuaren eguna irailaren 27an da. Aldaera: Damen. // Del nombre latino Damianus. En opinión de algunos hay que relacionarlo con la palabra damas 'domar' y en opinión de otros con la diosa Damia. Los santos de Siria San Cosme y San Damián, hermanos y médicos, son dos de los más antiguos en la Peninsula Ibérica. Según parece son los sucesores del dios romano Esculapio. Variante: Damen (Santoral vasco). Su onomástica es el 27 de diciembre.
(...)Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
damian (giz.): (fr.) damien -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 325
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
damian (giz.): (gazt.) damián -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 320
Zer: Gizon-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
san damian -
(2013)
IZ.03 , 17. or.
(...)
Toki-izenetan maiz gertatzen den beste fenomeno bat da toponimoa (toki-izena) hagionimo batek (santuen edo adbokazioen izena) ordezkatzen duela. Ermitak edo monumentu erlijiosoak daudela, izen handiko erromeriak ospatzen direla, herri debozioa dela… santuen izenak gailendu eta gaur egun toki horien izenak ahaztuak daude. Prozesu hori ezin dugu naturaltzat eta halabeharrezkotzat jo, euskara baztertuta egotearen eta ideologia kutsuko fenomenoaren ondorioa baita. José María Jimeno Jurío Artaxoako ikerlariak Nafarroako toponimia aztertzean argi utzi zuenez, Euskal Herri osoan gertatzen den fenomenoa da [10 Jimeno Jurío, 1985]. Honen argigarri, inguruko adibide ezagun bat jarriko dugu. Bada Gordexolan Berbikiz izeneko tokia eta haren ordez San Cosme erabiltzen da gaur egun, irailean, San Kosme eta San Damian egunean, erromeria ospetsua egiten delako bertan, nahiz eta, bitxia bada ere, ermita Done Joan Bataiatzailea edo Lepomoztuari eskainia egon. Horrelako kasuetan, tokiaren jatorrizko izena berreskuratzea gomendatzen du Euskaltzaindiak eta joera hori da egokiena ikuspuntu guztietatik. Gure adibidearen kasuan Berbikiz berreskuratu beharko litzateke tokia izendatzeko, santuen izenak dagozkien zereginetarako gordez: San Kosme (eta San Damian) egun horretako jaia aipatzeko eta Done Joan Bataiatzailea edo Lepomoztua toki horretan dagoen ermitaren adbokazio historikorako
(...)Zer: Santu izena
Non: Berbikiz [Gordexola]
Jatorria: IZ.03 -
Petri Damian -
(2016)
ARAUA.181 , 9. or.
(...)
Petri Damian: Pedro Damián (gaztelania); Pierre Damien (frantsesa); Peter Damian (ingelesa)
(...)Zer: Pertsonaia historikoa
Non: Europa
Jatorria: ARAUA.181 -
Damian -
(2019)
ARAUA.066 , 8. or.
(...)
Damián (gaztelania); Damien (frantsesa); Damian (ingelesa)
(...)Zer: Santu-izena
Non:
Jatorria: ARAUA.066
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
