Pertsona-izenak
Antsa - Pertsona-izenak - EODA
Antsa
Antsoren emakumeentzako baliokide dugu Erdi Aroko izen hau. Egia esan, Antsa aldaera (Ansa edo Anssa idatzirik) Andre aposizioaren ondoan azaltzen da aurkitu dugun guztietan (ikus Andreantsa). Beste gisan beti Santsa (Sansa, Sanssa), Santxa (Sancha), Santzia (Sancia) agertu ohi dira.
-
SANCHO, ANCHO, ANCHE, SANCHOTE, SANCHOT, SANCHOLET, SANCHORCO, SANCHA, ANCHA -
(1330 [1994])
IRI.PIENE , 252. or.
(...)
3.318. SANCHO, ANCHO, ANCHE (340. oharra), SANCHOTE, SANCHOT, SANCHOLET, SANCHORCO, SANCHA, ANCHA (341. oharra) azkenengo biak emakume-izenak: Sancho Franco, (1330, PN-XIV, F.Est., 243 orr.), Miranda-n; sancho Sanchiz, (1330, PN-XIV, F.Est., 244 orr.), Miranda-n; Ancho Berari, (1366, PN-XIV, F.Sang., 488 orr.), Roncessuailles-en; Domenga Anche, (1330, PN-XIV, F.Est., 292 orr.), Artaxona-n; Sancho Periz Anche, (1330, PN-XIV, F.Est., 297 orr.), Artaxona-n; Sancho Çamarr; Sanchote de Çallain, (1366, PN-XIV, F. Pamp. -Mont. , 567 orr.), (en la tierra de Lesaqua); Sanchot de Beruet, (1366, PN-XIV, F.Pamp. -Mont. , 541 orr.), en la Burelleria (en el Burgo de Sant Cernin), Iruñean; Sancholet, (1366, PN-XIV, F.Sang., 462 orr.), Urroz-en;fi de Sanchorco, (1330, PN-XIV, F.Est., 294 orr.), Artaxona-n; la fija de Sancho de dona Sancha, (1330, PN-XIV, F.Est., 240 orr.), Beruinçana-n; Sancha Dorraça, (1330, PN-XIV, F.Est., 243 orr.), Miranda-n; Lope Ancha, (1366, PN-XIV, F.Sang., 487 orr.), Lombierr-en. Ikus ANTO. // Ikus baita-ere SANCHUELO, erdal diphthongazioa duela: Sanchuelo, (1330, PN-XIV, F.Est., 277 orr.), Almunqa-n, eta Xlll menderako Sanchuelo filius de E. Lopiz, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 108). // XIII menderako SANCHO / SANCHI, SANCHOCO, SANCHOLET, SANCHOT, eta SANCHA femeninoa: Sancho Dorreco / Sancho Gomeca / Sancho Cubico, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 104); Sanchi Enegez armiger eius, (1232, El gran Pr. Nav., dok. 237); Sanchoco, (s. XIII, El gran Pr. Nay., dok. 108); Sancholet, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 113); Sanchot, (1253, El gran Pr. Nav., dok. 348); Sancha Enecoiz Aizpuru, (s. XIII, El gran Pr. Nav., dok. 108). // 340. Oharra: Anchi aldagarria, -i vokalismoa duena, toponymian eta deituretan agertzen da: Anchi, Anchia, Anchieta, eta abar. Informazio gehiagorako ikus baita-ere ene Ian "Algunas consideraciones sobre onomástica personal vasca", Euskera, XXII (1977), 561-623 orr., Sancho izenaren aldagarriez luze tratatzen baita. // 341. Oharra: Antso eta Antsa direlakoak Sancho eta Sancha forma jatorrizkoei dagozkie; eta haietan sibilantearen dissimilazio regresivoa gertatu da. [...] Zenbait izen XIV mendeko Nafarroan agertzen direnak (Hirugarren zerrenda)
(...)Zer: pertsona izena
Non:
Jatorria: IRI.PIENE -
lope ancha -
(1366)
CAR.PNAXIV , 487 B (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 48v A)
Zer: Zergaduna
Non: Irunberri
Jatorria: CAR.PNAXIV -
maria ancha -
(1366)
CAR.PNAXIV , 479 B (D.b dok. [AGN, sign. gb.], 42r B)
Zer: Zergaduna
Non: Burgi
Jatorria: CAR.PNAXIV -
sanctia -
(1638)
O.NUV , passim
(...)
sanctiae (II, II. kap., 083. orr. [0600. orr.]) Antso erregek Iratxeri emandako gutunaren latinezko aipuan. Antsa, Antso erregeren emaztea // sanctiam (II, XI. kap., 230. orr. [0747. orr.]) Gartzia Sanchezen alaba, Sancha // sanctia (II, XIII. kap., 267. orr. [0784. orr.]) Antso Gartzeitzen alaba, Gaztelako Fernando kondearen emaztea // sanctia (II, XIII. kap., 267. orr. [0784. orr.]) Gartzia Antseitzen alaba eta Leóngo Ordoño II.aren emaztea // sanctiam (II, XIII. kap., 274. orr. [0791. orr.]) Antsa, Fernán González Gaztelako kondearen emaztea // sanctiae (II, XIII. kap., 278. orr. [0795. orr.]) Antsa, Antso Gartzeitzen alaba // sanctiam (II, XIII. kap., 278. orr. [0795. orr.]) Gartzia Antseitzen alaba, Leóngo Ordonio II.arekin ezkondua // sanctiam (II, XIII. kap., 279. orr. [0796. orr.]) Gartzia Antseitzen alaba, Leóngo Ordonio II.arekin ezkondua // sanctiâ, sanctiam (II, XIII. kap., 283. orr. [0800. orr.]) Gartzia Antseitzen alaba eta Antso Abarkaren arreba // sanctia (II, XIV. kap., 303. orr. [0820. orr.]) Antsa, Gartzia Antseitz eta lehen emaztearen alaba // sâctia (II, XIV. kap., 303. orr. [0820. orr.]) Gartzia Ramiritz eta Urrakaren alaba // sanctia (II, XIV. kap., 303. orr. [0820. orr.]) Antso Jakintsuaren emaztea eta Espainiako Alfontsoren alaba // sanctia (II, XIV. kap., 303. orr. [0820. orr.]) Gartzia Ramiritz eta Margaritaren alaba // sanctiam (II, XIV. kap., 306. orr. [0823. orr.]) Gartzia Antseitz eta Estefaniaren alaba // sanctiâ, sanctiae (II, XIV. kap., 306. orr. [0823. orr.]) Antsa, Leóngo Bermudo (Veremundo) erregearen arreba // sanctia (II, XIV. kap., 320. orr. [0837. orr.]) Fortunio Antseitz, Iharnozko jaunaren arreba // sanctiam (II, XIV. kap., 327. orr. [0844. orr.]) Antsa, Gartzia Ramiritz eta bigarren emaztearen alaba // sanctia (II, XIV. kap., 329. orr. [0846. orr.]) Iruñeko artxibategiko dokumentuaren latinezko aipuan. Antso Jakintsuaren emaztea // sanctia (II, XIV. kap., 330. orr. [0847. orr.]) Iruñeko artxibategiko dokumentuaren latinezko aipuan. Antsa, Antso Jakintsuaren emaztea // sancia (II, XIV. kap., 330. orr. [0847. orr.]) Iruñeko artxibategiko dokumentuaren latinezko aipuan. Antsa infanta, Alfonso Espainiakoaren arreba // sanctia (II, XVII. kap., 366. orr. [0883. orr.]) Aznar Aragoiko kondearen arreba // sancia (II, XVII. kap., 373. orr. [0890. orr.]) Antsa, Diego López de Haro, Bizkaiko jaunaren arreba // sanctiam (II, XVII. kap., 374. orr. [0891. orr.]) Tota, Lope Enekoitz II.aren alaba // sanctia (III, VI. kap., 421. orr. [0938. orr.]) Antso II.aren alaba // sanctia, sanctiâ (III, VI. kap., 429. orr. [0946. orr.]) Antso Gaskoiniako dukearen alaba // sanctia (III, XIII. kap., 551. orr. [1068. orr.]) Nafarroako Gartzia Ramiritz erregeren alaba // sanctia (index, s.v. marzellae [1088. orr.]) // sanctia (index, s.v. sanctia [1092. orr.])
(...)Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV -
beatiam, sanctiam, sanctia -
(1638)
O.NUV , II, XIV. kap., 328. or. [0845. or.]
(...)
Besteak beste, Iruñeko artxibategiko dokumentuaren latinezko aipuan
(...)Zer:
Non:
Jatorria: O.NUV -
Antxaño -
(1966)
EUS.NENP , 6 . or.
(...)
(Antxaño), Ansa, Antsa (Ark.) [Ark. = izen arkaikoa]
(...)Zer: Hipokoristikoa
Non:
Jatorria: EUS.NENP -
Ansa -
(1966)
EUS.NENP , 6 . or.
(...)
(Antxaño), Ansa, Antsa (Ark.) [Ark. = izen arkaikoa]
(...)Zer: Emakume izena
Non:
Jatorria: EUS.NENP -
Antsa -
(1966)
EUS.NENP , 6 . or.
(...)
(Antxaño), Ansa, Antsa (Ark.) [Ark. = izen arkaikoa]
(...)Zer: Emakume izena
Non:
Jatorria: EUS.NENP -
ansa -
(1969)
M.NLCDI , § 16, 52. or.
(...)
Cualquier observación sobre el sistema de los primeros nombres en estos documentos, en la medida en que se puede hablar de un sistema para zonas distintas en un espacio de varios siglos, tiene que ser por necesidad provisional. Los que aquí hallamos, si limitamos el examen a los más frecuentes en forma vasca, son sumamente pocos y no coinciden más que en pequeña parte con los que se atestiguan en la Rioja, Alava y Vizcaya. De hombre, Anso, patr. Sanoiz (Berasco Sanoiz 36, 1168, Sagüés), con forma femenina Ansa (Andranssa 198, hacia 1225), Sansa (Sansa Sanoiz 9, 1130) [...] La moción, como se ve, está escasamente desarrollada: la vocal final de Ansa, Semera, tiene una especie de paralelo en la -o añadida a adjetivos en nombres de varón como Belcho (164, 1217, Estella), Belso ( 113, pechero de Zufía), de beltz 'negro', o Apalo, Zailo, citados en la nota 48
(...)Zer: Andre izena
Non:
Jatorria: M.NLCDI -
ANSA -
(1977)
SATR.EI.77 , 43
Zer: Emazteki izena
Non: --
Jatorria: SATR.EI.77 -
Antsa -
(1983)
SATR.EI.83 , 72 s.v. Santsa
(...)
SANTSA / Santxa. Antsa.
(...)Zer: Emakume-izena
Non: --
Jatorria: SATR.EI.83 -
ANTSA -
(1985)
ETXDE.EPIZ , 515
(...)
ANTSA: Sancha. Ansa deitura hedatua da gure artean. "Ansa", Gaztelu-ko baserria (G). Luis Eleizalde: Listas alfabéticas de voces toponomasticas vascas, RIEV-XIII, 1922, 422 p.
(...)Zer: izena
Non:
Jatorria: ETXDE.EPIZ -
ANTXA -
(1985)
ETXDE.EPIZ , 515
(...)
ANTXA (Sancha): Maria Antxa, 1366, Burgi, Erronkari ibarra; Alfonso Irigoyen: Algunas consideraciones sobre onomástica personal vasca, Euskera XXII, 1977, 582 p.
(...)Zer: izena
Non:
Jatorria: ETXDE.EPIZ -
Antsako -
(1994)
IÑ.SAL.NANTR , 1416 or.
(...)
Antsako, Anso, Antso, Antsoko, Antxote: hauek, batez ere gizonentzakoak, oso ugariak dira bai pertsona-izentzat eta bai oikonimotzat. Arazo nagusia sudurkari atzean hortz-hobietako igurzkaria (s) ala afrikaria (ts) duten jakitea da; forma hipokoristikoetan euskarazko sabaiko afrikaria (egun tx idazten duguna) emateko erdarazko ch ibiltzen da. Bizirik ditugun lekukoetan, etxe-izenetan, hortz-hobietako afrikaria dugu, Malerreka aldean behinik behin: Antsakonea, Antsokorena (Doneztebe), Antsonea (lturen).
(...)Zer: pertsona izena
Non:
Jatorria: IÑ.SAL.NANTR -
antsa (em.) -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 188
(...)
Antsoren emakumeentzako baliokide dugu Erdi Aroko izen hau. Egia esan, Antsa aldaera (Ansa edo Anssa idatzirik) Andre aposizioaren ondoan azaltzen da aurkitu dugun guztietan (ikus Andreantsa). Beste gisan beti Santsa (Sansa, Sanssa), Santxa (Sancha), Santzia (Sancia) agertu ohi dira. // Nombre vasco medieval variante femenina de Antso. A decir verdad, la variante Antsa (escrita Ansa o Anssa) siempre que se documenta va acompañada de la aposición Andre (véase Andreantsa). De otro modo encontramos Santsa (Sansa, Sanssa), Santxa (Sancha), Santzia (Sancia).
(...)Zer: Emakume-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
antsa (em.): (gazt.) sancha -
(2001)
GOR.SAL.EIZ , 339
Zer: Emakume-izena
Non: --
Jatorria: GOR.SAL.EIZ -
Antsa -
(2017)
ARAUA.186 , 13. or.
(...)
Sancha (gaztelania); Sancha (frantsesa); Sancha (ingelesa)
(...)Zer: Pertsonaia historikoa [Erregina]
Non: Gaztela
Jatorria: ARAUA.186 -
Antsa -
(2020)
ARAUA.192 , 5. or
(...)
Antsa. Oharra: bi alaba, 5. eta 9. orrialdeetan
(...)Zer: Pertsonaia historikoa [Errege-erreginen alaba]
Non: Euskal Herria (errege-erreginak; herrialdeak
Jatorria: ARAUA.192 -
Antsa Gaztelakoa -
(2020)
ARAUA.192 , 9. or.
(...)
Antsa Gaztelakoa
(...)Zer: Pertsonaia historikoa [Erregearen ezkontidea]
Non: Euskal Herria (errege-erreginak; herrialdeak
Jatorria: ARAUA.192 -
Antsa Oibarkoa -
(2020)
ARAUA.192 , 7. or.
(...)
Antsa Oibarkoa
(...)Zer: Pertsonaia historikoa [Erregearen ezkontidea]
Non: Euskal Herria (errege-erreginak; herrialdeak
Jatorria: ARAUA.192
Lege-oharra
Corpus onomastiko honetan, hirugarrenen lanen edukiak sartu dira, arloan ospea eta gaitasuna dutelako. Ondorio horretarako, behar diren baimenak eta lizentziak eskatu ditu Euskaltzaindiak, eta, horrenbestez, behar diren jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu, oker edo hutsik ezean. Edukiren batek hirugarrenen eskubideak hausten dituela uste baduzu, eman iezaiozu berehala horren berri Euskaltzaindiari (honako helbide elektroniko honetara idatziz: info@euskaltzaindia.eus), beharrezko neurriak berehala har daitezen.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
