Pertsona-izenak

F. Navarro Villosladaren Amaya o los vascos en el siglo VIII eleberrian agertzen den pertsonaia nagusia. Esanahia argia da: 'amaia', 'amaiera' edo 'bukaera', bera azkenekoa baita. Burgosen Peña Amaya deritzana, antroponimoarekin zerikusirik ez duena, eta Euskal Herriko toponimian ezagunak dira Amaia toki izenak. Espainiako Gerra Zibilaren aurrean jatorri ez-katolikoko euskarazko lehen izena izan zen. 1939an euskal izenak debekatzean Miren Amaia izeneko batzuk 'Maria Fin' bihurtu zituzten. Geroago, 70eko hamarkadan, uko egin zuten izen hau jartzea sexu-nahasketa sor zezakeelako eta, gainera, itxuraren kontrakoa eta ijitoen izena zelako.

Amalasunta (es), Amalasonte (fr), Amalasuntha (en)

Pertsonaia historikoa, Italiako ostrogodoen erresumako erregina VI. mendean.

• 181. araua: Erdi Aroko pertsona-izenak (2019)

Amalia (es)

Gaztelaniazko Amelia izenaren baliokidea Deun-ixendegi euzkotarra lanean (Arana eta Eleizalde, 1910). Izena ez zen agertzen 1898ko jatorrizko argitalpenean eta K. Eleizaldek gehitu zuen. Ikus Ameli.

Amaltea (es), Amalthée (fr), Amalthea (en), Ἀμάλθεια (el kl)

Greziako mitologian Zeusen inudea.

• 82. araua: Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak (2014 [1998])

Euskal mitologian Lurra, izaki eta gizaki ororen bizilekua, Ilargiren eta Eguzkiren ama da. Europa osoko mitologian bezala, jainkosatzat hartu da bizi iturria baita. Gure arteko Mari, esaterako, Lurraren irudikatzea da, Erromako Terra eta Greziako Gea edo Gaia bezala. Berarekiko lotura hartzuloen alderako jaieran ikusten da. Ikus Lur.

Maternidad (es)

Deun-ixendegi euzkotarra (Arana eta Eleizalde, 1910) laneko Edurne, Bakarne eta horrelako izenekiko analogiaz XX. mendean sortutako izena. Osagaiak: ama izen arrunta eta -(n)e emakumezkoen atzizkia.

Donostiako auzoa.

Amarilis (es)

Greziako izena, landare genero bat izendatzeko erabilia Amaryllis sp.

Gasteizko herrixka eta bertako Done Petri Apostoluaren elizan dagoen Arrosarioko Andre Maria. Herria 1025ean ageri da lehenengo aldiz Hamarita idatzita.

Amada (es)

Latineko Amatus 'maitatua' hitzetik sorturiko Erdi Aroko euskal izena. 1249an ageri da, Ipar Euskal Herrian. Gaztelaniazko Amada aldaera ere erabili izan da gure artean. Jaieguna urtarrilaren 20an da.