-(e)lako/-(e)n atzizkiak izenak gobernaturiko perpaus osagarrietan

-(e)lako/-(e)n atzizkiak izenak gobernaturiko perpaus osagarrietan

Aitzakia, albiste, berri, damu, esperantza, froga, hitz, iritzi, irudipen, itxaropen, itxura, kezka, konfiantza, kontu, marka, promesa, seinale, sentimendu, susmo, uste, zantzu, zurrumurru... eta horrelako izenek gobernatzen dituzten perpaus osagarrietan -(e)lako eta -(e)n atzizkiak erabili behar dira euskara batuan [116. araua]:

Ekonomia gaizki doalako/doan berriak ez gintuzke harritu behar.

Ameriketara joan zen, han hobeto biziko zelako/zen ustean.

Berriro elkar ikusiko dugulako/dugun esperantza ez dut galdu.

Maite gaituztelako/gaituzten seinale da egin diguten harrera beroa.

 

Era horretako perpaus osagarrietan ez da egoki *-(e)laren, *-(e)neko edo *-(e)naren atzizkiak erabiltzea, ez baitute literatura-tradizioan aski den adinako lekukotasunik. Beraz, gisa honetako perpausak ez dira zuzenak:

*Ekonomia gaizki doalaren berriak ez gintuzke harritu behar (> doalako, doan).

*Ameriketara joan zen, han hobeto biziko zeneko ustean (> zelako, zen).

*Maite gaituztenaren seinale da egin diguten harrera beroa (> gaituztelako, gaituzten).

*Hara eramango dituztenaren beldur dira (> dituztelako, dituzten).

Laster etorriko delako/den berria zabaldu zen (*delaren/*denaren/*deneko berria).

Sendotuz doa klima aldatzen ari delako hipotesia (*delaren/*denaren/*deneko hipotesia).

 

Bien arteko aukerari buruz, -(e)lako atzizkia euskalki guztietan erabili izan dela dio arauak, eta -(e)n atzizkiaren erabilera, gehienbat, mendebaldeko euskalkietakoa eta berriagoa dela. Datorren urtean ezkonduko zarelako zurrumurrua hedatu da / Datorren urtean ezkonduko zaren zurrumurrua hedatu da. // Gauzak hobetzen ari direlako seinale da hori / Gauzak hobetzen ari diren seinale da hori.

 

Bi atzizki horietaz gain, bada beste egitura bat ere, predikatu egituretan ageri dena (sospetxa ukan, erabakia hartu, berria hedatu, berria ekarri...): Herriko etxeak hartu zuen erabakia, kaperak behar zirela berritu (= Herriko etxeak kaperak berritu behar zirelako erabakia hartu zuen).

 

Gehiago jakiteko

EUSKALTZAINDIA (1999). Euskal Gramatika. Lehen Urratsak V (EGLU V). Bilbo: Euskaltzaindia (145-158).

— “Lexikoa: berri, susmo, seinale (ezkondu delako berria / ezkondu den berria)”, Jagonet galde-erantzunak.

— “Lexikoa: itxaropena, aitzakia (irabaziko zutelako itxaropena / zuten itxaropena / *zutenaren itxaropena)”, Jagonet galde-erantzunak.

— “Lexikoa: seinale (maite gaituzten/gaituztelako seinale/*maite gaituztelaren seinale) ”, Jagonet galde-erantzunak.

PETRIRENA, Patxi (2011). Morfosintaxiaren inguruko zalantzak eta argibideak. Gasteiz: Ikasmaterialen Aholku Batzordea (EIMA)-Eusko Jaurlaritza (34-35).

BERRIA (2006). Estilo-liburua. Donostia: Berria.

EHUko Euskara Zerbitzua (2012). "-eLAKO perpaus osagarri izenlaguna [...eLAKO hipotesia]", Ehulkuren aholku guztiak.

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper