(-)bete

(-)bete

Iraupena adierazten dute denbora-izen bati -bete erantsiz osaturiko hitzek: ordubete, astebete, hilabete, urtebete. Sistemaren ohitura hori izanik ere, ordua baino denbora laburragoa adierazten duten denbora-unitateetan ez da erabiltzen: *minutubete eta *segundobete ez dira erabiltzen.

 

Bestalde, hitz horiei ez zaie zenbatzailerik jarri behar (*astebete bat), -betek berekin du-eta bat esanahia. Salbuespena da hilabete ( hile > hil/hilabete). Hizkera batzuetan, hil erabili ordez hilabete erabiltzen da aldi oro (heldu den hilabetean = datorren hilean), eta, ondorioz, hil hitzak hartzen duen gisan hartzen du hilabetek ere bat zenbatzailea: Hilabete egon naiz gaixorik. Hil(abete) bat egon naiz eri.

 

Beste neurri batzuetan, hitzari itsatsi gabe doa bete (salbuespenak dira besabete, hazbete eta gizabete): esku bete intxaur, eskua bete lanperna, eskuak bete hauts, katilu bete esne, kolkoa bete diru, metro beteko olatuak, arra beteko uretan ito, aho betean kantatu, begiak bete lo egin, baso bat bete ardo, ontzi bat bete ur... Molde horretakoetan, neurri-hitza (esku, katilu, kolko...), eman berri ditugun adibideetan ikus daitekeenez, mugagabean, mugatu singularrean, mugatu pluralean eta aurrean bat zenbatzailea duela erabili izan da tradizioan. [OEH]

 

Gehiago jakiteko

EUSKALTZAINDIA. “Denbora adieraztea: ordubete, astebete, urtebete (*ordubete bat / *hiru astebete / *hiru urtebete)”, Jagonet galde-erantzunak.

PETRIRENA, Patxi (2011). Morfosintaxiaren inguruko zalantzak eta argibideak. Gasteiz: Ikasmaterialen Aholku Batzordea (EIMA)-Eusko Jaurlaritza (140-141).

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper