Harremana

    Euskaltzaindiaren Hiztegia

    2. Hizkuntza-baliabideak
    3. Hiztegi orokorrak
    4. Euskaltzaindiaren Hiztegia

    30 emaitza asto bilaketarentzat - [1 - 30] bistaratzen.

    abere larri
    iz. Behiaren, astoaren, zaldiaren eta neurri bereko animalia handien motako aberea.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: abere larri

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: EArau 2001-03-30
    Hiztegi Batuko Lantaldea: EOh

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E119]: 'Abere larria, azienda larria (c). Behi / idi, behor / zaldi, asto eta mandoak. "Abere larri ta txea" (sic) P. Mugika DVC'.

     - [E123]: 'JMSk eskatzen duen azpisarrera gehitzea. Berak aipatzen duen lekukotasunaz gain, Nekazaritza Hiztegia-k ere badakar, "ganado mayor", "gros bétail" adieran (eta azienda larri sarreran, "Sin.: abere larri" emanaz). Hots, terminoa da, euskaraz horrela erabili dena. Hiztegi Entziklopedikoak ere jasoa du. Azienda sarreran, sartuak ditugu dagoeneko (hau da, arautuak) azienda larri eta azienda xehe'.

     - Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'abere xehe azpisarreraren parean abere larri ere sartzea besterik gabe onartu da'.

    arkakarats
    iz. Astoarrosa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: arkakarats

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-10-15 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    arkakaratz 14 dira corpusean, denak Altuna ("Baratz-erdijan arkakaratz [rosal] ederra eguan"; "Eta orregaz batera, arkakaratzaren gorengo adarrian, geldi-geldika, larrosa polit-ikuskarrija agertuten asi zan"; "...baña zuaz mutil orren leio-azpijan bixi dan arkakaratzera, ta, biarba, emongo dautzu biar dozuna", etab.); OEH argitaratuan lekukotasunik gabeko "alkaratz (A) "(G-nav), fruto del espino"" ere jaso da.

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    arkakaratz B 1 (Zenbakiztiya: "Arkakaratz (larrosa) baten 5 bigi edo lora dira, bestian 3, ta irugarrenan 2").

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    arkakarats : HiztEn-LurE, Euskalterm 2. Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.

    Sektore jakin bateko informazioa

    Ik. arrosa, arkakarats (Rosa sp.) fitxako hustuketa Izendegian: andarrai : G. Larrañaga LandareJak; Bouda-Baum; arkakarate : Ortiz del Portillo; arkakarats : Bouda-Baum; Azkue DVEF; PMuj DCV; arkakaratx : X. Irigarai; arkarakats : Bouda-Baum; Azkue DVEF; arkasats : Bähr Plantas; arkava : Ortiz del Portillo; arrosa : Carreras y Gandi GGPVN; Saioka 7/NaturA; Txill EBatua; NZ; Lcq; Gordailu IkastHiztegia; Bouda-Baum; EHArauemailea; X. Kintana Hizt80; PMuj DCV; arrosondo : Polunin Flores de Europa; X. Kintana Hizt80; asta larrosa : B. Mujika; asto arrosa : Zerb Landare; errosal : Lcc Landare-izenak; errosea : Lcc Landare-izenak; itsu-larrosa : Bouda-Baum; larrosa : Carreras y Gandi GGPVN; Mg PAb; M. Aizpurua Arbaiun; Lcq; Gordailu IkastHiztegia; Bouda-Baum; LMuj DGT; EHArauemailea; luisalea : Ortiz del Portillo; Fz. Margarita Plantas; otsalar : X. Irigarai; Azkue DVEF; Etchamendi; otsotapar : Ortiz del Portillo; saparlarra : Fz. Margarita Plantas; txapala : Ortiz del Portillo.

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    Beste hiztegietakoak: arkakarats : ElhHizt ('rosal silvestre (Rosa sp.)'); HiruMila (1 'escaramujo'; 2 'rosal silvestre (Rosa canina)'); EskolaHE ('basa arrosa (Rosa canina)'); DRA ('rosal silvestre'); alkakaratz : DRA-PMuj DVC ('fruto del espino'); alkaratx : DRA ('espino'). // eta ap. PMuj DVC: alkarakatx ('gávanzo, escaramujo'), alkarakatze ('rosal'), alkaratz ('fruto del escaramujo), arkakaratz ('rosal silvestre, agavanzo, escaramujo, mosqueta'), arkakarayxa ('rosal silvestre, agavanzo, escaramujo'), arkakats ('rosal silvestre, agavanzo, escaramujo, mosqueta'), arkarakats ('fruto del escaramujo y agavanzo'). // Ez dugu aurkitu hiztegiotan: EuskHizt; Casve EF; Lur EG/CE eta EF/FE; HaizeG BF; Lh DBF.

    Bestelakoak
    Zerrenda osagarriak

    NekHizt: Ik. arrosa (2)

    Informazio lexikografikoa
    Kategoria

    iz.

    Forma baten adiera(k)

    basa-arrosa.

    arrantza egin2
    1 ad.-lok. Astoak maiatzean arrantza egiten du larrean.
    2 ad.-lok. Norbaitek astoaren arrantzaren antzeko hotsak atera. Ardozaleak kantatu beharrean arrantza egiten du tabernan.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: arrantza egin

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z5:EEBS:40 1997-11-04 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: AS / EuskHizt: AS: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS: arrantza(n) egin / EskolaHE: AS

    Informazio osagarria
    Esapideei dagokien sistematika

    egin.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    arrantza 2 sarrerari dagokion azpisarrera.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: "ez da soilki astoek egiten dutena, arrainak harrapatzea baizik. arrantza(n) egin".

     - [E116]: "Honek bi sarrera ditu, eta hola dator proposamenean: arrantza 1 'arrain harrapatzea', arrantza-ontzi. arrantza 2 (astoarena). Lan taldeak bigarrenean arrantza(n) egin azpisarrera sartzea proposatzen du. Eta XK-k proposatzen du gauza bera egitea lehenbiziko esanahiarekin. Egia da arrantza egin moduko adibideak badirela. Eta berdin arrantzara joan, arrantzan ari, eta abar. Ez dut aurkitu, ordea, arrantzan egin. Hori dela eta, lehenbiziko esanahiarekin arrantza egin bakarrik proposatuko nuke, badaezpada ere, eta azpisarrera hori ere sartu. (ikus AUren oharra "arrantzu-untzi" sarreran)".

     - [I102]: "Nik uste arrantzan egin aurkitu ez arren sartu behar dela, hori delako itsasalde guztian erabiltzen dena".

     - Erabakia: Erabakia (2003-07, 2003-09, 2003-10): "arrantza 1 [eta AS gisa] arrantza-ontzi". // Ik. EArau (PSrekin argitua): "arrantza 2 iz. (astoarena) [eta AS gisa] arrantza egin".

    arrantza2
    1 iz. Astoaren orroa. Astoaren arrantzarekin gortuta.
    2 iz. Negar zaratatsua. Seme bat hil eta amak aterako ditu buruko ileak, deiadarrez eta arrantzaz.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Esaera zaharrak

    Astoaren arrantza min gabea.
    arrantzaka
    1 adb. (Astoa) arrantza eginez. Astoa arrantzaka hasten denean, ez belarrik eman.
    2 adb. Negarrezko arrantzak eginez. Negar batean hasi zen amaren harridurarako, arrantzaka, zarataka.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: arrantzaka

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:EEBS:28 1997-11-04 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: AS / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: AS / ElhHizt: + / EskolaHE: AS

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -ka.

    Informazio lexikografikoa
    Kategoria

    adlag.

    Forma baten adiera(k)

    (astoa) arrantza eginez.

    astakilo
    adj./iz. asto-ren txikigarria. (Batez ere pertsonez mintzatuz, irain hitz gisa erabiltzen da). Ik. astakirten. Agur, astakilo, ikusi arte. Mutil astakilo horrekin ditut kontuak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: astakilo

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau48
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-10-20 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Forma osatu lehiakideekin batera ikustekoa da

    cf. astokilo

    astakume
    1 iz. Astoaren umea. Asto bat aurkituko duzue loturik, bere astakumearekin.
    2 adj. (Irain hitz gisa). Ik. astakirten. Martin astakume bat dela esan dut.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: astakume

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau48
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-10-28 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Forma osatu lehiakideekin batera ikustekoa da

    cf. astokume

    astaña
    iz. Asto emea. (Irain hitz bezala ere erabiltzen da). Bearnes bat lau zangoko astaña bati lotua. Horra astaña astañaren gainean.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: astaña

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau48
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1993-10-28 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [A104]: "Goraxeago [ik. ardi] aipaturiko auzi orokorra. Gaur egun zenbateraino erabiltzen da "astaña"? Bien bitartean, "astarra", "astapotro" falta dira zerrendan" (1994-05-18)

     - [E301]: [nik zerrendatik kendu egingo nuke]" (1994-05-23)

    astar
    iz. Asto arra. Aztoratutako astarra baino zakarragoa zen gizon hura.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: astar

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-12-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

    -ar.

    Informazio lexikografikoa
    Kategoria

    iz.

    Forma baten adiera(k)

    asto arra.

    astazain
    iz. Astoak zaintzen dituen pertsona. Nagia bada astoa, emaiok astazain eroa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: astazain

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-12-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Lantaldearen irizpideak
    Erabilera urriko formen artean aukeratu da, arrazoia agertuz

    erabilixeagoa da -a- formakoa.

    Informazio osagarria
    Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

    -o/-a-.

    Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

    -zain.

    asteme
    iz. Asto emea. Zaldi eta astemeagandik jaioriko mandoa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: asteme

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-12-09 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

    -eme.

    Informazio lexikografikoa
    Kategoria

    iz.

    Forma baten adiera(k)

    asto emea.

    asto azienda, asto-azienda
    iz. Astoa. (Batez ere multzokari gisa erabiltzen da).
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    asto proba, asto-proba
    iz. Astoekin egiten den proba, harri handi bat herrestan eramatean datzana.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    astoko
    1 iz. Asto gaztea. Eta aurkitu zuen Jesusek astoko bat, eta jarri zen haren gainean.
    2 iz. (Alegietan, izen berezi gisa). Otsokok Astokori: Gau on, jaun astoa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: astoko

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-12-09 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    Txostenaren laburpena

    ik. informazioa s.u. astako.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. astako / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -ko.

    astoño
    iz. adkor. Astotxoa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: astoño

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-12-09 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: Ik. astotxo / LurE: + / ElhHizt: Ik. astotxo / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -ño.

    astotxo
    iz. Asto txikia; asto gaztea; (adkor.) astoa. Bartzelonara abiatu zen, bera oinez, liburuak astotxo baten gainean.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: astotxo

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-12-09 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    ik. OEH.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -txo.

    astotzar
    1 iz. adkor. Asto handia.
    2 adj. (Pertsonez mintzatuz). Astotzar horrek bere emaztea kolpeka ia akabatu du.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: astotzar

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1997-12-09 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Informazio osagarria
    Atzizkien araberako erabakiak

    -tzar.

    basasto1
    iz. Asto basatia. Maiz jarriko dituzu lasterka bizian basasto izutiak ere.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia
    belarriluze1
    iz. Ipar. Astoa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Enkarterriko asto
    iz. Jatorriz Enkarterrikoa den asto arraza; arraza horretako astoa, tamainaz txikia dena.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak
    Loturak
    euskal asto
    iz. Euskal Herriko asto arraza; arraza horretako astoa.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     

    Aztergaia: euskal asto

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2009-03-10 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Informazio osagarria
    Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

    Arrazak

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - Erabakia: Osoko bilkura (2015-07-17): Onartua: euskal asto [AS s.u. asto]

    garagarrak irabazi
    ad.-lok. Astoez, zaldiez eta kidekoez mintzatuz, lurrean iraulkatu. Ik. zaldaleak irabazi. Zelaiko itzalpean, astemeak garagarrak irabazten zituen bitartean, jauzi zoroak zerabiltzan astakumeak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: garagarrak irabazi

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-06-16 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    Txostenaren laburpena

    ik. informazio-oharrak s.u. zaldaleak irabazi: "zaldalea(k) / garagarra(k) eta irabazi (iragazi) / atera... lehiakideetan erabili-hedatuenak zaldaleak irabazi eta garagarrak irabazi dira, dirudienez, eta horiek jasoko dira sinonimo gisa" (2002-07-03).

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

    Informazio osagarria
    Sinonimoa(k)

    Sin. zaldaleak irabazi.

    Esapideei dagokien sistematika

    irabazi: -ak.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    garagar sarrerari dagokion azpisarrera.

    iel
    adb. Behorraz edo asto emeaz mintzatuz, arreske. Gure behorra iel dago. Iel pasatu du lehengo astea; asto arra badaukat baina gaztea. Iel izan, ibili.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: iel

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau75
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1995-02-09 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    AS gisa gehituz: iel egon ( ibili, izan ).

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E210]:  iel izan 1- Hiztegiak ekarri beharrekoa.

     - Erabakia: (H2.2 / 2010-03-08): Azpisarrera banatan jasoko dira lantaldeak aipatu dituen hiru esapideak: iel egon / iel ibili / iel izan.

    jaiotza
    1 iz. Jaiotzea, mundura etortzea. Erregezkoek jaiotza hutsez hartzen zuten agintea Jainkoagandik. Hurrengo urteko irailaren 8an, Andre Mariaren jaiotza egunean, egin zuen profesa.
    2 iz. Jesu Kristoren jaiotzaren irudikatzea, Betleemgo estalpea eta Jesus Haurraren, San Josef eta Ama Birjinaren, eta asto eta idiaren irudiak dituena, eguberrietan ipintzen dena. Gogoan daukat Tolosako frantziskotarrek ipintzen zuten jaiotza. Gure ohitura begiragarria gorde behar genuke batik bat: haurrek, artzain-jantzian eta kantari, etxerik etxe daramatzaten jaiotzak.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: jaiotza

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau79
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:04 1995-04-26 Lantaldeak besterik gabe onartua

    Formari buruzko datuak

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    AS gisa gehituz: jaiotzatik, jaiotzatiko .

    Informazio osagarria
    Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

    -tza/tze.

    mando
    iz. Asto ar eta behorraren edo zaldi eta asto emearen umea. Mando arra beti da antzua, eta emea, gehienetan. Ez dut uste Avignongo aita santuaren mandoa baino ahazkorrago naizenik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: mando

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau89
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1995-10-25 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Jatorrizko forma

    mando, manda-.

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    AS gisa gehituz: mando-azienda .

    Informazio osagarria
    Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

    mando-perrexil edo mandaperrexil.

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [I108]: "ez gazt. 'mando' ('agintari') (1993-02)

    potxo2
    interj. Heg. Astoari deitzeko hitza. Arre, potxo, arre!
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Aztergaia: potxo

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2001-09-12 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    potxo 22: a) 'txakurra' 4, SP Phil ("Bai, Iauna, potxo bat naiz, bainan potxoek iaten dute bere nausiaren mahaineko paporretarik"; "Herbino batek, potxoek kexaturik, laster egin zuen, orduan bidean zebillan Prelat saindu haren zamariaren sabel-azpira, hiltzeko peril ageriak emaiten zioen ihes lekura bezala, eta haren inguruan saingaz zeudezin potxoak, ezin ausartuz bere ihiziaren atheratzera sartu zen begira-lekutik") // Ik. ap. DRA, He Mt 15,27: "Ordean potxo-sumeek ere jaten dute bederen papurretarik"; b) 'astoa' eta: DurPl 13 (adib.: "Arre potxo, arre, arre asto arre, arre malhetxoria arre bada arre"), AA ("ongi badu alabaña potxok zaldalea, ta nekatzen ezpada, edo etxean, edo kanpoan, zertan, edo artan, ez dira faltako ostikokak, arrantzak, eta oitura gaiztoak"), Echag ("arre potxo"), Izt C ("Zamariaren izenaz ezagutzen dira, Garaino, Gañezari, Gegua, Beor, Beoka, Zaldi, Zaldiño, Moixal, Potxo, Mando, Mandaeme, Mandako, Asto, Astoeme, Astokume, eta beste abere zamarako direanak"), Ud ("Astuak dadukate ejerziziyo gutxitxo, dema kontu oietan daude atzeratxo; arrieruak berriz nekatubak geitxo, batek esaten ziyon Arri, txiki potxo!"), Alzola Atalak (kantu-izen gisa: "Onixek bai gitxienez beintzat: Arre potxo, Eulijak, Dimako fiestak, Aita Palaziyos, eta Zagarra").

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    Ez dugu aurkitu.

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    potxo : HiztEn // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE, Euskalterm.

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    potxo : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila (ik. botxo 1), Lh DBF, DRA, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF.

    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

    Informazio lexikografikoa
    Forma baten adiera(k)

    1 iz. Ipar. 'txakurra'. 2 Heg. (astoari deitzeko hitza).

    putar
    iz. Ipar. Zaldiaren edo astoaren ostikoa. Putar ukaldia. Zaldiaren laster eta putarrak orduan!
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia
    zaldaleak irabazi
    ad.-lok. Astoez, zaldiez eta kidekoez mintzatuz, lurrean iraulkatu. Ik. garagarrak irabazi. Dantzan ongi dakiena ez da behin ere hasiko aztalka eta puzka, astoak udaberrian zaldaleak irabazten ohi dabiltzan bezala.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: zaldaleak irabazi

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2002-07-03 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    garagarra irabazi 2: TAg Uzt ("Zelaiko itzalpean, astaemeak garagarra irabazten zun bitartean, jauzika zoroak zerabiltzkin astakumeak"), Anab Aprika ("Aien azpian egoten zan alperkerian etzanda makiña bat gizon garagarra irabazten"); garagarrak irabazi 1, NEtx LBB ("Nabarrek, ostera, zama ura bizkar gaiñetik kentzeko gogo bizia zuan, eta naiago zukean arek garagarrak irabazten astea"); garagarrak egin 1, Bilbao IpuiB ("[Astoaren] garagarrak egin bearra! Aren aparejuak apurtu ta autsezko odei baltz-lodiak zerurantz bialdu bearra!") // Ik. ap. DRA, zaldalea iragazi : Izt Dantza ("Zaldalea iragazten [irabazten]").

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    garagarrak atera , garagarrak irabazi eta zaldaleak irabazi testuinguru berean eta metahizkuntzazko erabileran, A EY III ("Cebada: Garagarrak irabazi [B R Dic] zaldaleak irabazi [AN G] ganarse las cebadas. Se dice de bestias que dan corcovos tumbándose de espaldas en tierra. Otros en B dicen garagarrak atera: sacar las cebadas").

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    garagarra(k) irabazi : HiztEn (AS, astoez mintzatuz, iraulkatu); zaldaleak irabazi : HiztEn (AS, astoez mintzatuz, lurrean iraulkatu), LurE (adib., [astoak] lurrean iraulkatu); garagarrak irabazi edo atera : LurE (adib. gisa, s.u. garagar: [astoez hitzeginez] astoa bizkarraren gainean iraulka ibili) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    garagarra(k) irabazi : ElhHizt (AS, referido a los asnos, revolcarse, dar corcovos), DRA (garagarra irabazi: adib. gisa, s.u. garagar), PMuj DVC (adib. gisa, s.u. garagar; dar corcovos, revolcarse el burro — eta modu berean: atera, egin ); zaldalea iragazi : DRA (adib. gisa s.u. zaldale); zaldaleak irabazi : EuskHizt (adib. gisa, s.u. zaldale: [astoak] lurrean iraulkatu), ElhHizt (AS, revolcar[se] el burro en el suelo), EskolaHE (adib. gisa, s.u. zaldale: [astoak] lurrean iraulkatu), PMuj DVC (adib. gisa, s.u. zaldale: revolcarse el burro, dar corcovos) // Ez dugu aurkitu ap. HiruMila, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

    Lantaldearen irizpideak
    Tradizioko erabilerek bermatzen dute

    zaldalea(k) / garagarra(k) eta irabazi (iragazi) / atera... lehiakideetan erabili-hedatuenak zaldaleak irabazi eta garagarrak irabazi dira, dirudienez, eta horiek jasoko dira sinonimo gisa.

    Informazio osagarria
    Sinonimoa(k)

    Sin. garagarrak irabazi.

    Esapideei dagokien sistematika

    irabazi: -ak.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    zaldale sarrerari dagokion azpisarrera.

    Forma baten adiera(k)

    (astoa) lurrean iraulkatu.

    zamari
    1 iz. Zamak garraiatzeko erabiltzen den zaldi, asto edo kidekoa. Zamaria tresnatu. Gerora astoak, zaldia zamari eginik dakusa.
    2 iz. Zaldia.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Esaera zaharrak

    Lagun elekari, bideko zamari.

    Aztergaia: zamari

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau107
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt 1993-09-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
    zebra
    iz. Zaldiaren familiako ugaztuna, Afrikakoa, astoaren antzekoa, gorputzeko ile zuria zeharkako zerrenda beltzez marratua duena (Equus zebra). Zebra talde bat agertu zen, urduri, denak elkarren ondoan estu-estu pilaturik.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
     
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: zebra

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau107
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1997-01-29 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    Sektore jakin bateko informazioa

    Ik. Izendegia: zebra : Equus zebra; Burchell zebra : Equus zebra burchelli; Grevy zebra : Equus zebra grevyi; mendi-zebra : Equus zebra zebra.

    Bestelakoak
    Euskaltzaindiaren Arauak

    Equus zebra / AS: zebra(-)bide.

    Informazio osagarria
    Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

    zebra-bide (ikusteko).

    Informazio lexikografikoa
    Landare eta animalien taxonomi izena

    Equus zebra.

     

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa

    ORDUTEGIA
    9:00 - 14:00

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

    Bibliotekaren katalogoa Artxiboaren katalogoa
    ERAKUSKETA BIRTUALAK
    Es bueno saber que cada vez que gastas una moneda para tu placer culpable, ayudas a alguien que lo necesita. Ice Casino es conocido por sus generosas campañas benéficas en toda Europa. ¡Pero no olvides jugar responsablemente!

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak