1.
(AN-larr, L; Lar, VocS 134, A (que cita msLond); -ea det., Lar, Añ (s.v. zarpa), H),
xarpa (G-to; Lecl, ArchVocGr, H(L, BN)),
txarpa (S; Gèze, Dv, H(S, s.v. xarpa), Foix)
Ref.:
A(xarpa, txarpa);
Lh;
Lrq(txarpa);
AspLeiz2
. Harapo, andrajo; trapo."
Arlote arbuia, zarpa laztan, se aplica a los que de palabra hacen ascos de andrajosos, y de obra son recogedores hasta de los andrajos"Lar(s.v. arlote).
"La charpie"Arch VocGr..
"Chiffon"Gèze, Foix.
"Drille"Dv.
"Trapo, rodilla. Aita ordizale dien haurrek üsü txarpaz bestitürik ikusten tizigü (S)"A.
"Torchon, chiffon"Lh.
Cf. VocNav: "Zarpa dícese también del individuo desastrado, zarrapastroso, de mala traza (Zona N. O. )". Cf. tbn. Zarpa, usado como apodo (Iraola 99, Alkain 115). Ziauste, ba diat nik xarpa / zier, uzkiaren xahatzeko. CanBel 67 (ap. DRA). Ikusten badute hermitaño deboto bat zarpa darion habitu batekin. Echve Dev 251. Lengo diruak ariyo, / nondik-nai zarpa jariyo. Xe 233. Jatorri onekuaren antza zuana, baño txit gaizki ta zarpa zikin ta urratuz jantziya. Bv AsL 31. Bere zarpak [...] soiñetik arrastaka dijoakizkionari. Iñarra Ezale 1897, 340a. --(Mithilak) Etzitiala mintza eskontzez haboro / xaharrak txarpetara lehen, orai, gero.--(Belzebütek) Ago ene mithila othoi hi ixilik / txarpetarako dela berak ikhusten dik. Xikito 9 (de interpr. no segura). Gazterik auldua, xarpaz jantzia, zetakaz betea, zorriz erdi-jana, aterik ate ibilli zan errukarri. Ag G 66. Bilo zamarretik hartzen zütian eta iharrausten zarpa bezala. Const 29. Andre gazte bat mixerablea / auntz-kontura etorriya, / bere semea xextuan zeukan / zarpa tartean jarriya. Tx B 193. Esku zuri, legun, eder oiek zikinduko litzaketen nere zarpa zikiñekin. TP Kattalin 187. Zuloa baño zarpa obe baita, bestek [itz] oberik asmatu arte balio beza beintzat. Or EG 1950 (11-12), 60. Ezin sinistu du xarpa zistrinpean, gorputz zikinpean anima eder eta garbi bat arkitu leikeanik. Sorarrain Lili 32. Nire Artzaiak ez eukan / zarpa etzanik soiñean. Gand Elorri 99. Kutsu-bildurrez nere aitak bizkarrean eraman omen niñun nere zarpakin. JAzpiroz 47. Bañuko galtzak eta elastiku txar bat soiñean artu [...]. Gaiñontzeko zarpak [...] zartka tarte batean sartu. AZink 161. En DFrec hay 2 ejs. de zarpa.
azpiadiera-1.1
"On le dit des bords inférieurs d'un vêtement salis de boue"H.
Seguramente su origen es Larramendi: "Zarpas, lodo que cogen los vestidos, es del Bascuence [...] zarpak, las extremidades rotas y viejas".
sense-2
2.xarpa (AN-erro, B). Ref.: A; A Apend; Izeta BHizt2. "Trapo que impide que las ovejas queden cargadas en tiempo de celo" A. "Sasoin unten gure ardiek beti xarpa gibeleko aldean, ernari gelditu ez daitzin" Izeta BHizt2.
sense-3
3."(B), vellón. Zarpa au zein piosua den! Ezagun da zikiroarena dela
"A.
Argu itxas-ontziaren buruzagia, Greziko gizurenik ospatsuenak urrezko zarpa billa eraman zituna. IbiñVirgil 44.
azpiadiera-3.1
"Pelambre"A Apend. .
sense-4
4."Raigambre"A Apend. .
azpisarrera-1
XARPA-XAHAR(Forma con palat. expresiva). Harapiento. Euskerak altxor ugaria izan arren, Iztegi Nagusi orrek gureganaiño eratxi bitartean euskalzalerik askotxo xarpa-xar eta atarrapuzka aldunak aldun bezela ibili bearko degu. Mok(carta a Lizardi, 15-1-1930, ap. DRA
).
azpisarrera-2
ZARPA HARTU (G-azp),
ZARPAK HARTU (AN).
Ref.: Asp ANaf; Gte Erd 302. "Zarpak artu, hacerse andrajoso" Asp ANaf. "Zarpa hartu (G-azp)" Gte Erd 302.
azpisarrera-3
ZARPAK JAN.
"Zarpak yan, comerle los andrajos" Asp Leiz2.
azpisarrera-4
ZARPA ZAHAR.
(G-azp, AN-gip; zarpazar A, que cita a Arr). En la mayoría de los ejs. cabría interpretar tbn. el segundo miembro zar como 'malo, despreciable, de mala calidad'; cf. zatarzar.a) (Sust.). Harapo. "Zarpa zahar horiekin ibiltzea ez da lotsatzen (AN-gip), mendiko zarpa zaharrak konpontzen ari da (G-azp, AN-gip)" Gte Erd 302. Gizona morroi zarpa zarrakin, / andria galan jantzia. Xe 277. Zeiñen jazkai-zatartsu edo zarpa-zarren gañean ageri dan legenartsuak eraman bear duten oial gorri puska. Arzac EE 1884a, 133. Artu zituan zarpa zar pobriarenak. Bv AsL 39. Zarpazarrez estalitako, zauriz betetako [eskale bat]. Arr Bearg 148. Beti nere zarpa zarretan ibili bear. Alz Burr 22. Beti zarpa zarrakin / ijituan gisan. Imaz Auspoa 24, 149. Amak konpondu biar / beren zarpa zarrak. MendaroTx 198. Esperantzazko zarpazar / mantartu, / pusketaka / doaz galtzen bizitza. Azurm HitzB 65. Zarpa zaharrak hari zaharrez pasarazten. MEIG VIII 99. b) ZARPA-ZAHAR (zarpazar Gc ap. A). (Adj.). Andrajoso, harapiento. Orañarte gose, egarri ta zarpazar ibilli gera. Ol 1 Cor 4, 11 (Lç billuzi, He, TB, Bibl bul(h)uziak, Dv buluz, Ker beartsu, IBk biluzik, IBe zarpail). Eta [atera deitzen duena] zarpazar antzekoa danean. Muj PAm 36. Agur, zarpazar. Anab Poli 70.