1.
(oiñ- V; Dv (V); oñ- Lar in Aq 1425, Izt 104r, Dv (V), H (V)),
oineztu (oñ- V-gip; Lar→Dv, Añ(V), Izt 104r),
oiñastu (V-ger-gip; oñ- H(V)),
oiñestu (V-m-gip),
oñazitu (Añ(V), Izt 104r),
oñetzitu (Dv(V)),
oinizitu,
oiñesitu (V-ple),
oinetsitu (V-arr-oroz),
onaztu (Aq 573 (G, AN)),
oneztu (V-ger),
onestu (V-arr)
Ref.:
A(oiñastarri, oiñaztu, oiñesitu, oiñestu, oinetsitu);
IzUrrAnz(oñeztu);
IzArOñ(oiñastua, tximista);
JMBAt 68;
EtxbaEib(oñastua);
CEEN 1972, 55;
ElexpBerg(oiñeztu)
. Relámpago. "Oñastuba, [...] quiere decir cosa formada en huella o cosa que dexa huella y lo es el 'relámpago', que damos a entender con oñastuba, por la huella que forma en la nube" Ast Apol 82 (Disc 570 oñaztuba). "Éclair" Dv y H. "Oñastua ta tximistia basuan! allí sí que había relámpagos y rayos!" Iz ArOñ (s.v. tximista). "Eten bako oñastuegaz, zeruak zidurixan sutan" Etxba Eib. "Oñastuak ein, v. impers., relampaguear. Oñastua eiñ dabela beittandu jata" Ib. "Oñastuak izan, v. impers., relampaguear. Oñastuak izan ziran gau illunian, eta ondoren gortutzeko trunboiak" Ib. "Egundoko oiñeztuak die kanpuan. [...] Oiñeztua eiñ, izan, relampaguear" Elexp Berg. Cf. Ur Carta a Bon BAP 1954, 270 (3-4-1858): "Está bien puesto en el [vizcaíno] central oñetzituak". Cf. JMB ELG 82s.: "Tximist eta oñaztarrien izenak badute zer ikusirik turmoiarenakin. [...] Ona emen izen oiek: iñizitu, iñezetu, oñaztu, oneztu (tximistaren disdira), [...]". v. oinaztura. Imajinaziño loi batzuk etorri oiyakez askori beinguan edo derrepente, oñaztu baten moduban. Zuzaeta 69.
Neke penak arimea argituten dabe, [...] oñeztuak ta suziak gaubez bide iluna legez. AñNekeA 225.
Oñaztu batek ez zaituz ikaratuten. JJMgMayatz 8.
Zelan sortuten diran oñaztarrijak, oñaztubak ta trumonadak. "Rayos, relámpagos y truenos"
.UrDial 118 (It tximistak, Dv simistak, Ip iñhaziak).
Oñetzituak eta odoiak . CantTP(V) 17 ((V-och) oñestubek, (V-m) oñaztubak.
Oñaztuaren gar gorri miñ ta biziegiak. ABOlerk 292 (138 oñeztu).
Oñaztu baten gisan urten zan kalera. ABAmaE 266.
Asarrez sututa, / begiok oñaztuak legetxe biztuta. Ib. 250 (362 oñeztu).
Iru oñaztu eroriko al dituk i eta ni biok kiskaldu gaitezen. Apaol 101.
Zeruko oñaztu ta trumonadak. ItzBerb II 53.
Leorraldetik etorren gorutz illuntasun bat, oñastu ta trugoi zoliakaz. EchtaJos 138s.
Igazi dira laño baltz illun / oñestu eta ostotsak. Enb 122.
Oñestu ta trumon-ots andiyak zirala. KkAb II 170.
Ateen bi aldetan jartzen dute elorri / [...] / oiñazturik (tximista) ez daiten udaran erori. OrEus 288.
Ostots ta oineztuak asarre bizian. EG 1952 (7-8), 5.
Bildurren bildurrez oñizitue lez kortaratu ei-zirean danak. AkesIpiñ 32.
Tximista oiñeztuak ere ikusgarri ziran. ErkiagArran 164.
Ekaitz, ostots eta oñaztuakaz. LarrakEG 1959 (3-6), 177.
Oiñeztuak argitzen duenean. IbiñVirgil 77.
Zergaitik ni Zeruak oñaztu batekin ez ninduan austu. EtxbaIbilt 488.
v. tbn.
Oiñaztu: Ker Mt 24, 27. Oiñastu: In Gand Eusk 1956, 215 (224 oñestu). Oñastu: Astar I app. LXI. Oinestu: A EY 174 (V-och). EgutAr 30-1-1959 (ap. DRA). Oñeztu: AEmil AndreM 121. Urruz ZeruA 178 (ap. DRA).