Tr. Documentado en autores septentrionales desde finales del s. XVIII; al Sur hay algún ej. aislado en Anabitarte, Otxolua y Lizardi.
sense-1
1.
(AN, L, B, BN, S; SP, VocBN, Dv, H, Foix),
eztaka (G-azp) Ref.:
A;
Lrq;
ZestErret(
eztaka
) . Atadura, ligadura; (fig.) apego, adhesión."Attache, lien avec lequel on attache les quadrupèdes pour les tenir tranquilles en leurs places"VocBN.
"1.º (B), collar del ganado para llevarle atado. 2.º (AN, L, BN, S), ligadura"A.
"Collier en bois auquel on fixe la chaîne pour attacher les animaux à l'étable"Foix.
"Lotura, lokarria"ZestErret.
v. estekailu, esteku. Gorpitz huntako estekak hautsirik Jesu-Kristoganat joaiteko. AR 347s.
[Presondegiko] guzien estekak izan ziren laxatuak. TBAct 16, 26 (Lç, He estekaillu
).
Horaren lephoa agertzen da [estekak] zaurthurik. "Le collier"
.ArchFab 83 (Gy 33 esteka).
Laphurtarrek ez dute maite estekarik. HbEsk 87.
Herriek emaitean herriei [pilota] partida / bakhotxaren esteka herri aldeko da. Ib. 216.
[Eskaldunak] mendiez bi aldetan erditik eginak / elkharrentzat beiratzen esteka minenak. Ib. 24.
Khausitu zuten astakumea estekatua athe baten aldean [...] eta esteka khendu zioten. HeHMc 11, 4 (Lç laxa zezaten).
Axaleko xertoei estekak laxatzea. DvLab 209.
Erlisionea da beraz esteka berezi bat, gizona bere Jainkoari lothurik deraukana. ArbErlis 2.
Bekatuan eta Jainkoaren herran balinbada, bekatuarentzateko esteka, bethi hura baitan dago. Lap 417 (V 190).
Hunen esteka hautsiz / nauk hunat ethorri.ZbyRIEV 1908, 770.
[O Maria] tinkatü nahi ditizügü zurekilanko estekak. IpHil 220.
[Zakurra] jauzteka [...] esteka hausterainokoan. JEBur 63.
Astoa estekatik elduta. "Cabestro"
.AnabRIEV 1928, 610 (Ldi RIEV 1929, 209 esteka; Or ib. 8 buru-loki).
Itzi, itzi neuri estekea! Arre, arre, astua; arre!Otx 178.
Hautsirik estekak, trabak eta oro, sei gazte Jainkoari osoki emanak. Iratz 187.
Mendian kokatu artzain horiek esteka frango izaiten ahal dute. GatxitegiOthoizlari 1957, 135.
Xerri buztanez esteka onik ez. EZBB II 133.
sense-2
2.Ligadura, maleficio."Cette précaution [...] mettra les jeunes époux à l'abri du redoutable maléfice appelé esteka, par antiphase, et qui consiste dans une inévitable et invincible antipathie"MichelLPB 149.
azpisarrera-1
ESTEKA-GAKO.
"(L-ain), candado rústico que se pone al collar del ganado" A.
azpisarrera-2
ESTEKAN (SP, Foix)
(Estar, etc.) atado. "Estekan zedukan behia, [il] tenait la vache à l'attache" SP. "À l'attache" Foix. Bethi egoitea estekan zen haren [zaldiaren] zortea izan. Gy 145. Han naduka estekan. Ib. 261 (v. tbn. estekan eduki en Iratz 151). Xahala estekan dago barrükian. "Le veau reste attaché". Arch Gram 144. Urthubiak Senpere ezarri estekan. Hb Esk 119 (v. tbn. estekan ezarri en Zby RIEV 1909, 399). Abrahamen alaba [...] Satanek estekan zadukana. Dv Lc 13, 16 (Lç, He, TB estekatu). Ez gaituk nihoiz izan hoin tinko estekan. Zby RIEV 1909, 231. Ez naik ez ni estekan / nehork atxikitzen / Nausirik ez jaberik / ez diat ni baizen. Ib. 1908, 770. Eman zen estekan zangotik harroka bati. Jnn SBi 85 (v. tbn. -(r)i estekan eman en Zby RIEV 1908, 418). Huni daude [...] estekan gure begi bihotzak. JE Ber 89. Anton sartzen da eskuak estekan [poliza bulegoan]. Larz Senper 62. [Jaun Zerukoa] ez ahantz hobenik gabe estekan eman dutena. Xa Odol 218 En DFrec hay 6 ejs.