OEH - Bilaketa
118 emaitza ahalke bilaketarentzat
Sarrera buruan (12)
Sarrera osoan (106)
- abantaila
- adartu
- 1 agian
- ahalge
- ahalgingarri
- ahalka
- ahalkearazi
- ahalkegabe
- ahalkegabeki
- ahalkegabetasun
- ahalkegabetu
- ahalkegorritu
- ahalkeizun
- ahalkeizungarri
- ahalkeria
- ahalketu
- ahozabal
- aitzur
- aitzurre
- 1 aitzurtu
- akin
- alagia
- alfer
- alke
- altzifre
- amodio
- amoina
- amore
- 1 apo
- arrotz
- ausart
- baldin
- baltzar
- banagune
- baratu
- barreiarzun
- 1 barren
- behargabe
- behar izan
- behor
- bekatore
- berdin
- beretu
- bertan
- bitore
- bitoria
- 1 biziki
- damu
- desohore
- desonest
- egintza
- entregu
- ere
- erori
- ezagutzegabe
- gaintar
- galde
- gehixeago
- gezur
- 1 goiti
- goitzarren
- gorri
- gorritu
- halako
- han
- hankor
- hareana
- hazkatu
- herabe
- hoinbeste
- 1 hori
- ibili
- ikustate
- instruitu
- izan
- jainko
- jale
- kantoi
- konfusio
- kotoi
- laido
- lege
- lotsa
- marruskatu
- medio
- 1 mende
- miserabletu
- murlaza
- mutiriki
- nagusi
- 1 ongarri
- 1 osatu
- oso
- ozar
- 1 ozpin
- pentsamendu
- plazer
- pleinutsu
- trebe
- 1 tripa
- ume
- xarmatu
- zaharo
- zer
- zeru
- zirdin
goiburua
xarmatu.
tradizioa
Tr. Documentado en autores septentrionales y en Mendiburu (txarmatu ).
sense-1
1.
(L, BN, S; Urt I 522, Aq, Chaho, Dv),
txarmatu
Ref.:
Lh;
Lrq
.
Encantar, seducir; admirar, maravillar. "Alagar, galantear, xarmatu (AN)" Aq 588. "Charmer; fig. charmer, séduire" Dv. "Charmer, ensorceler, rendre fou" Lh.
Haren edermenek halako gisaz haren bihotza xarmatu zuten, non bertan harzatz amuros gertaturik, amorioak itsutu baitzian. Tt Onsa 174. Zuk, Jauna, zuk xarmatzen nauzu / zeruko xarma puxantenez. Gç 103. Hik duk hire on ederrez / ene bihotza xarmatu. Ib. 169. Haurrean xarmatzen zintuen / amaren ezne eztiak. Ib. 142. Ene semea, eztezazula utz zure burua xarmatzerat gizonen solas ederrez. "Moveat" . Ch III 43, 1 (SP uki, Mst hunki, Ip ingana, Ol zirikatu). Presuna baten edertasunak xarmatzen zaitunean. He Gudu 139. Bada arritu ta txarmaturik utzi zituzten beren adile guziak ekusi ta esan ziezten gauz on onen berriarekin. Mb IArg I 104. Xarmatu du / Jaun haur hirurgarren lagunak / xarmatu du / eta guzia beretu. Monho 34. Izar eder bat ba dakizue / jinik ba dela Luzaiden, / eztitasunez betia da eta / guziak ditu xarmatzen. Bordel 67. Istorio bat kantatu [nahi dautzut], / zoiña entzun nahi baduzu, / xarmatu behar baitzaitu. Gy 231. Xarmaturik bezala edukitzen baitu. Ip ( in AxIp XI ). Eia, guazen, maitia, bibiak ikhustera: / entzüten badüzü, / xarmatüren zütü. ChantP 24. [Birjinitatia] zük xarmatzen dütüzü Jinkoaren begiak, zük irabazten düzü haren bihotza. Ip Hil 47. Har-azu bai astia [...], Garaziko ezkilen musika berezietan xarmatzeko. Larre ArtzainE 314.
v. tbn. Mercy 29.
Encantar, seducir; admirar, maravillar. "Alagar, galantear, xarmatu (AN)" Aq 588. "Charmer; fig. charmer, séduire" Dv. "Charmer, ensorceler, rendre fou" Lh.
Haren edermenek halako gisaz haren bihotza xarmatu zuten, non bertan harzatz amuros gertaturik, amorioak itsutu baitzian. Tt Onsa 174. Zuk, Jauna, zuk xarmatzen nauzu / zeruko xarma puxantenez. Gç 103. Hik duk hire on ederrez / ene bihotza xarmatu. Ib. 169. Haurrean xarmatzen zintuen / amaren ezne eztiak. Ib. 142. Ene semea, eztezazula utz zure burua xarmatzerat gizonen solas ederrez. "Moveat" . Ch III 43, 1 (SP uki, Mst hunki, Ip ingana, Ol zirikatu). Presuna baten edertasunak xarmatzen zaitunean. He Gudu 139. Bada arritu ta txarmaturik utzi zituzten beren adile guziak ekusi ta esan ziezten gauz on onen berriarekin. Mb IArg I 104. Xarmatu du / Jaun haur hirurgarren lagunak / xarmatu du / eta guzia beretu. Monho 34. Izar eder bat ba dakizue / jinik ba dela Luzaiden, / eztitasunez betia da eta / guziak ditu xarmatzen. Bordel 67. Istorio bat kantatu [nahi dautzut], / zoiña entzun nahi baduzu, / xarmatu behar baitzaitu. Gy 231. Xarmaturik bezala edukitzen baitu. Ip ( in AxIp XI ). Eia, guazen, maitia, bibiak ikhustera: / entzüten badüzü, / xarmatüren zütü. ChantP 24. [Birjinitatia] zük xarmatzen dütüzü Jinkoaren begiak, zük irabazten düzü haren bihotza. Ip Hil 47. Har-azu bai astia [...], Garaziko ezkilen musika berezietan xarmatzeko. Larre ArtzainE 314.
v. tbn. Mercy 29.
sense-2
2.
Embrujar, hechizar.
"(L, BN, S), [...] porter malheur, jeter le sort"
Lh.
Ez ahal dute uste naski apostoluak sorgin zahar zenbait zirela, hiru mendez xarmatzeko bazter guziak. Hb Egia 144.
Ez ahal dute uste naski apostoluak sorgin zahar zenbait zirela, hiru mendez xarmatzeko bazter guziak. Hb Egia 144.
azpiadiera-2.1
(Part. en función de adj.).Embrujado, hechizado, encantado.
Idia edo behia xarmatua denean ezagutuko duzue idiaren trublezia handia. Mong 587. Sekulan ez eta gaur, holako mina lothua, bet betan, hortz xarmatu hek galdu orduko, eta erran ziteken kasik, hek galdu zirelakotz. Barb Sup 102. Galtza xarmatuak, han, sukaldean utzirik, ahalke gorritua, mutu egina, joan zen ohera. Ib. 43.
Idia edo behia xarmatua denean ezagutuko duzue idiaren trublezia handia. Mong 587. Sekulan ez eta gaur, holako mina lothua, bet betan, hortz xarmatu hek galdu orduko, eta erran ziteken kasik, hek galdu zirelakotz. Barb Sup 102. Galtza xarmatuak, han, sukaldean utzirik, ahalke gorritua, mutu egina, joan zen ohera. Ib. 43.
Siège social
- B
- BISCAYE
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBAO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Centre de recherche
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 SAINT SÉBASTIEN - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Represéntations
- A
- ALABA
- Gaztelako atea, 54
01007 VITORIA-GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GUIPUSKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 SAINT SÉBASTIEN - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAVARRE
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 PAMPELUNE - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
L'association
- P
- PAYS BASQUE NORD
- Château Neuf
15, place Paul Bert
64 100 Bayonne - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
