1.
(
V; Añ),
ezagutgarri (
Dv),
ezagungarri (
G),
ezaungarri (
V-ple),
ezagukarri
Ref.:
A (ezaugarri, ezagungarri, ezaungarri);
Elexp Berg
.
Señal, seña; muestra, indicio; distintivo, marca; característica, rasgo.
"Signo"
Añ.
"
Zer ezagutgarritarik jakinen dugu? par quel signe le saurons-nous?"
Dv.
"
Basaganauak beti eruaten dabe ezaugarrin bat zeiñenak dien jakitteko
"
Elexp Berg.
Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX, generalmente en la var.
ezaugarri. Al Norte, donde se documenta desde HeH, es menos frecuente, y aparece sobre todo en la var.
ezagutgarri. En Moguel, Astarloa, Uriarte e Iturzaeta aparece casi siempre glosado. En
DFrec hay 86 ejs. de
ezaugarri, 8 de
ezagugarri , 4 (3 sept.) de
ezagutgarri y uno de
ezagungarri .
Adiskide garialako ezaugarritzat. Mg PAb 53. Beartsu gixa-gaixoakaz errukia erakustea izango da nire ezau-garririk maiterena. Añ LoraS 160. Zeuntzan amodijuaren ezaugarri edo señaliak. Astar II 29 (v. tbn. en contexto similar Enb 124, BEnb NereA 43). Imini oi deutseez markak edo ezagungarrijak jantzijan. fB Ic III 302. Geure ezaugarria len tzan Lauburua. Zav Fab RIEV 1907, 93. Ebaiten deutso ezker belarria / egiteko alan ezaugarria. Zav Fab RIEV 1909, 29 (Mg in VMg 98 ezagugarri). Beren aberatstasuna zenbaterañokoa dan ondo jakiteko ifiniko ditut ezagungarri banaka batzuk agiri agirian. Izt C 129. Ez eban emoten damututa eguanaren ezaugarri edo señalerik. Ur MarIl 55. Artu egizuz lora oneek, gero zeruan emongo deutsudazanen bai, ezaugarri ta prenda ziurra legez. Ib. 118. Jainkoaren partetik zijoazkion ezagungarri bat eskatu zien. Lard 68. Autortuten dau, ezaugarri ziur eta agirijénakaz [...] iru probinzija onén alde [...] egiteko [...] gogua. "Pruebas" (1862). BBatzarN 195. Zeintzubei emotia ezagungarri eskertsu au. "Esta prueba de gratitud" (1866). Ib. 219. Oetako batean parako da izkribua ezagungarri batekiñ (Donostia, 1880). JFlor. Kosepak ezeban itzartu zaneko ezaugarririk emon. A BGuzur 146. Ikusiko dira ezaugarri andiak zeruan eta lurrean: eguzkia eta ilargia illunduko dira [...]. Itz Azald 38. Joan bear izan zuten beren etxetara, bideetan siñale edo ezagungarriak utziaz. Ezale 1899, 13b.
( s. XX)
Ikusi eben Izaro-ganeko ezaugarria ta [...] joan zan zuzen Izaroko portura.
Echta Jos 84 (v. tbn. 265).
[Agintaritzaren otseñak] euren ezaugarrija agirijan euki ezkero.
"Insignias reglamentarias"
.
ForuAB
139.
Batzarretako ezaugarria, au da [...] eskapularioak.
JBDei 1919, 251.
Jartzen dira emen ill zanaren ezagungarri edo señaleak. Bere izena Paulo [...]; bizi izan da eta ill zan Mendaron [...].
Ib. 315s.
Kristiñauok gurutze deuna dogu ezaugarri.
KIkV 6.
(KIkG 3 ezaugarri; v. tbn. Itz Azald 9 en contexto similar ezaugarri edo señalea)
Zein dira egiazko Elizaren ezaugarriak?
KIkG 24.
(KIkV 37, Inza Azalp 91 ezagungarri)
Negarrak eztira ezaugarri on.
Otx 20.
Kê urdiña [...] / gizalur-ezagungarri.
Ldi UO 16.
Euskalduna eskaldun agertu izan duten ezaugarriak ez [...] galdu.
Ldi IL 136.
Toki oietan [...] erromatarren [...] oarkun edo ezagungarri aldintsuak agertu izan dira.
JMB ELG 99.
Gorputza gizonezkoarena ala emakumezkoarena dan: zenbatsu urte, eta zein ezaugarri dituan.
EAEg 13-12-1936, 530.
Gurutze Gorriaren janzkia edo ezaugarria erabilliko lituzkena.
"Distintivo"
.
Ib. 31-5-1937, 1374.
Siñesgabeentzat dira ezaugarri.
(1 Cor 14, 22)
"Signum"
.
Or Aitork 401 (IBk ezaugarri; Lç, He seiñale, Dv ezagutkari, Ol, IBe ezagupide, Ker ezaubide).
Kredotik landa nexkatoko moltxo batek egin dute beren batasunean sartzea eta hartu ezagukarriak.
Herr 26-9-1957, 4.
Arraiaren eskardak ez al dira [...] uraren seiñale eta ezaugarri?
Vill Jaink 125.
Arantzazu aldeko bizitzaren ezaugarri batzuk: elurra, euria, sirimiria.
Vill (
in
Gand Elorri 14
).
Jaunaren koplarien ezaugarri izan zan [olerti-joera] ori.
Gazt MusIx 162.
Bertso berri batzuek / nai nituzke jarri / gaurko bizikeraren / ezagungarri.
Olea 217.
Gure hizkuntza [...] / gure izaitearen ezagutgarria.
Xa Odol 224.
Sareak nun zear eta nun amaitzen ziran ez argi ta ez ezaugarririk eukiten eben.
Etxabu Kontu 119.
Beste ezagutgarri bat, seguragoa, bazuten ardiek, beren haragikoa, beharriko seinalea.
Larre ArtzainE 33.
Ez dakit [mutikoa] billatuko dedan seiña edo ezaugarri gabe.
Insausti 16.
Lizardi hautatuko genduke askok [...] euskal lirikaren ezaugarritzat.
MIH 175.
Ezaugarria ez da oraindik indar-balioen agiria besterik.
'El signo'
.
MEIG
IX 119.
(en colab. con NEtx)
Goresmenak, begiramenaren ezaugarri.
MEIG VIII 93.
"Al" galde-ezaugarriaren aurka.
MEIG VI 163.
Hori baita [...] kritikaren ezaugarririk nagusiena.
MEIG V 34.
Mugarri baten antzeran lur berrien seinalea eta ezaugarria dugulako.
MEIG II 90.
v. tbn. AB AmaE 160. Ag Serm 372. A Ardi 131. Eguzk GizAuz 138. Or Mi 15. Lab EEguna 86. Laux AB 45. SMitx Aranz 119. Lek SClar 117. Etxde AlosT 87. Erkiag BatB 111. Akes Ipiñ 27. MAtx Gazt 31. Ibiñ Virgil 44. Ker Ex 12, 13. Onaind STeresa 12. Ezagugarri: Mg PAb 210. CrIc 46. Arr Orac 274 (ap. DRA). Ol Ex 12, 13. Ezagungarri: Izt C 220. EEs 1911, 181. Inza Azalp 50. Ldi IL 135. ZArg 1959, 254. Ezaungarri: fB Ic I 55. Inza Azalp 111. Erkiag Arran 11. Ezagutgarri: HeH Mc 14, 44. GAlm 1955, 29 (ap. DRA).
azpiadiera-1.1.1
Símbolo.
Bere jarlekuba, zein dan erreiñuko aukera ta anditasunen sen ta ezaugarrija. "El símbolo [...] y el emblema". BBatzarN 189. Usua da pakearen ezagungarria (Etxeg, 1882). JFlor. [Gernikako aritza] gure ikur da ezaugarri da. AZink 73. Gurutzea kristau guztion ezaugarri bat da. Insausti 163.
azpiadiera-1.1.2
Cosa característica, típica.
Gaedhealtachteko bazterren ezagugarri baitira asto beltx edo uherrrak.
Mde Pr 245.
azpiadiera-1.1.3
Medio de conocer.
Harritxabaleta apaizaren ezaugarri ematen ditugun berriak iturri garbikoak dituzu.
Etxde JJ 16.