Ez dute balio bera kausazko bi menderagailuok. Hiztunak kausaren ondorio/eragile erlazioaren aurrean hartzen duen jarreraren araberakoa izaten da kausazko perpausa ere: kausal betea ala azalpenezko kausala.

a) Kausal beteak, batez ere, -(e)lako atzizkiaren bidez osatzen dira eta perpaus nagusiko osagai dira, eta gehienetan galdegai dira (hau da, ZERGATIK galderari erantzuten diote zuzenean). Kausa zuzenaz gainera, motiboa, arrazoia eta holakoak adierazten dira, betiere ondorio bat eragiten dutenak. Hiztunak gauzak nola gertatu bide diren esaten digu. Lotura-morfema gisa, -(e)lako menderagailuaz gainera, zeren... bait-/zeren... -(e)n ere erabiltzen dira (→ zeren (eta))). Adibideak: Trafiko handia zegoelako iritsi zen berandu lanera. Ospitalera joan nintzen eri nintzelako / zeren eri bainintzen. Eskerrak ematen dizkizut gonbidatu nauzulako.

b) Azalpenezkoetan, baieztapen bat oinarritzeko, esplikatzeko erabiltzen du perpaus kausala hiztunak; hala, bere gain hartzen du azalpenaren erantzukizuna. Menderagailu bat baino gehiago baliatzen ditu horretarako euskarak: bait-, -eta, zeren... (bait-/-(e)n), -(e)nez gero, nola... bait-/-(e)n. Adibideak: Berandu iritsi zen lanera, trafiko handia zegoen eta/baitzegoen/zegoenez gero. Egon lasai, neuk lagunduko dizut eta/baitizut/dizudanez gero...

Erabileran, askotan, -elakok azalpenezkoei alorra jaten die desegoki. Azalpena edo esplikazioa baldin bada esatekoa, askoz naturalago sentitzen dira bait- aurrizkiaz, eta enklitikoaz edo zeren... (bait-) moduko esapideez osatutako perpausak:

Zeozer apurtu da, lurrean kristal-zatiak {?daudelako / baitaude / daude eta}.

Horixe da egia, neuk ikusi {?dudalako / baitut/dut eta}.

Ezetza jaso du, zeren kopetilun {dator/baitator/?datorrelako}.

Zoaz pikutara, asper-asper eginda {naukazu eta / ?naukazulako}.

Oso nekaturik {nagoenez gero / ?nagoelako}, ez naiz neure buruaren jabe.