1. Bat zenbatzailearen deklinabidea

12. arauak («Bat eta batzuk-en deklinabidea») jasotzen du erabakia.

Bat hitza, leku-denborazko ez diren kasu-atzizkietako bat hartzen duenean, mugagabean jokatzen da. Adiskide batentzat ekarri zuen oparia. Neska bati esan diot.

Izenordaina baldin bada, bat zenbatzaileak kasu mugatuak hartzen ditu beste hitzaren agerraldi mugatu baten eraginpean dagoenean. Bata eta bestea berdinak dira. Bi adiskiderentzat ekarri nituen opariak: batarentzat liburua; bestearentzat, kasetea. (→ bata/bestea)

Forma hauek ez dira zuzenak euskara batuan: *bateTan, *bateTAko, *bateTAra, *bateTAtik.

2. bat zenbatzailea / -a artikulua: noiz bata eta noiz bestea (→ bat zenbatzailea / -a artikulua (batzuk/-ak))

3. bat ≠ -en bat (batzuk vs -en batzuk). Badute aldea:

Badabil hor ikasle bat. (ziur, ikaslea da)

Badabil hor ikasleren bat. (zehaztasunik, ziurtasunik ez)

4. -bete osagaia daramaten denbora-hitzek (salbu hilabetek) ez dute bat zenbatzailea onartzen: *Urtebete bat egon zen zure zain. *Astebete bat egon zen gaixorik. (→ (-)bete; → urtebete; → astebete; → ordu)

5. Bat zenbatzailearen kokagunea. Bat zenbakia denean eta digituz emana, beste zenbakiak bezala, unitatearen sinboloaren aurrean idazten da, nazioarteko arauari jarraikiz; baina euskal tradizioaren arabera irakurtzen da. Horren arabera —konbentzio hutseko aukera da—, ‘kilogramo bateko’ esaten dugunez, ‘1 kg-eko’ idaztea da egokiena, e epentetikoa eta guzti, izatez -eko baita bat hitzari gehituriko atzizkia.

1 cm-eko luzera [zentimetro bateko luzera]

Zenbat balio du 1 kg-ek? [zenbat balio du kilo(gramo) batek?]

2 € eman dizkit 1 €-en ordez [bi euro eman dizkit euro baten ordez]

1,5 kilo madari [kilo eta erdi madari]

Bi idazmoldeak dira, jakina, zilegi: Makila bakoitza 50 cm-koa bada, zenbat makila sartuko dira kilometro batean? (letraz) / Makila bakoitza 50 cm-koa bada, zenbat makila sartuko dira 1 km-ean? (digituz).

Bi zenbatzaileak ere eragiten du zalantza, bizkaieraren moldea erabiltzen dutenei bereziki: ‘volt biko tentsioa’ esaten dutenez, zilegi zaie 2 V-ko tentsioa idaztea; gainerakoek 2 V-eko tentsioa idatziko dute, bi volteko tentsioa esaten baitute.

6 Bat kopuru zehaztugabeekin. Gutxi gorabeherako kopurua emateko, bat erabiltzen da euskaraz. Zazpi bat sagar jango zituen. Hiru bat ordu laurden iraun du partidak. Mila bat lagun etorri dira.

Baina milarekin zuhur ibili beharra dago, zifra biribila denean: Hiru bat mila lagun etorri dira [*hiru mila bat lagun]. Jaira 22 bat mila lagun bildu ziren [*hogeita bi mila bat lagun].