1. Manuel Olaizola “Uztapide”.
Egilea: Antonio Valverde “Ayalde” (1915-1970).
Horretan gaudela, gurasoek, eskolan-eta erdaraz ere pixka bat gehiago ikasi beharko zela-eta, hamahiru urte nituelarik, Bitoria ondoko herri batera bidali gintuzten nire anaia bat eta biok, Zurbaora, udan lana egitekotan eta neguan eskolan. Uda luze samarra zen, baina pasa egin behar. Han zerbait gehiago ikasi genuen.
Sekula inora atera gabeak ginen gu, Zurbaora joan ginenean. Arroara eta Zestoara bestetara ez ginen joan. Handik ateratzen hasiz gero, begiak argi izaten genituen guk.
Trenean ere sekula ez ginen sartu, eta hura ere nobedadea. Baina sartu ginen, behintzat, aita eta bi anaiok, eta ez zen hitzik entzuten; elkarri begiratu eta isilik. Arroan sartu ginen trenean eta Elgoibar aldean edo horrela lehenengo hizketan hasi ginenerako. Konfiantzan sartu ginen gero eta handik aurrera hor nonbait.
Eskoriatza alde horretan hasten da trena jo alde batera eta jo bestera, eta ez dugula aurrera egingo.
Halako batean Gatzagaraino joan gara, eta han, berriz, elurra. Ez zen orduantxe ere udaberria oso ona. Ama Birjina Martxoko eguna zen eta elurra mardul egiten zuen. Dena zuritu zuen.
Bitoria aldeko ordeka haietara azaldu ginenean, zuri-zuri dena berdin zegoen. Guk behin ere ez genuen halako ordeka-sailik ikusi eta:
–Ikusten al dituk zer ordeka-sailak dauden hemen? –esaten nion nire anaiari.
Eta:
–Bai, motel! Ikusgarriak dituk, ba! Ez nian uste honelakorik ikusi behar genuenik!
–Ez nik ere, motel! Hemen lan-toki ederrak izango dizkiagu behintzat!
Hartan goazela, Bitorira ailegatu gara. Han bazkaria egin genuen, eta pixka bat ikusi genuen Bitoria. Eta handik Zurbaora joan ginen.
Hurrengo eguna igandea zen. Aitak han pasa zuen egun hura, eta arratsaldeko trenean alde egin zuen. Guk begiak ederki busti, aitak alde egin zuenean.
Hango alkatearen etxean egon ginen. Alkateak andrea euskalduna zuen. Lehenengo bi egunak hantxe pasa genituen, eta, aitak alde egin zuenean, morroi-tokira joan ginen.
Anaiak alkatearen semearen etxean zuen gero ere morroi-tokia, eta nik beste etxe batean.
Alkatearen etxean gaudela, erdaraz ikasten hasi ginen: «¡Ya lo creo!», eta «¡Qué barbaridad!» eta horrelakoak. Belarriak zain egoten ziren han.
Zurbao herri polita zen. Han berriz ere juntatzen ginen jaietan-eta anaiarekin, eta berehalaxe ohitu ginen.
Lehen esan dugun bezala, ordeka ederrak ziren. Etxeak banaka. Hemen bezala, ez zen tokirik harrapatu ezinda inor ibiltzen han.
Erdaraz, berriz, ez genekien hitzik hara ailegatu ginenean. Joan berria nintzen artean eta joan ginen, ba, langa bat jartzera nagusia eta biok, eta ez dakit propio-edo; behintzat, palankarik ez genuen eraman, eta nagusi horrek esan zidan:
–iVete a casa y que te den la barra de hierro!
Ni orduan bai zintzo joan nintzela etxera. Berrogeita hamar aldiz esango nuen nik bidean, eta etxean, berriz, nagusiaren arreba atera zen atarira eta:
–iQue te den la barra de hierro!
Barre pixka bat egin zuen, baina nik nagusiak esandakoa egin nuen behintzat. Ez zuten burlarik egiten. Gu okerragoak igual izango ginateke. Saiatu egiten ziren erakusten.
OLAIZOLA, Manuel “Uztapide” (1975). Lengo egunak gogoan. Auspoa Liburutegia. (55-58).
Ikus hau ere
ESNAL, Pello (2007). Olaizola, Manuel “Uztapide”. Bidegileak bilduma. Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.
Irudiak
1. Euskera aldizkaria XXVIII (2. aldia), Euskaltzaindia, 1983.
2. 
Argia.eus.
