Harremana

    OEH - Bilaketa

    71 emaitza zume bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    1 zume.
    tradizioa
    Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur. La forma zuma se encuentra en Urruzuno, en algunos ejs. de Orixe y en Lauaxeta. Zavala emplea zumen.
    etimologikoa
    Etim. De zur 'madera' y me(h)e 'delgado'.
    sense-1
    1. (gral.; SP, Lar, Añ, Arch VocGr , VocBN , Gèze (zü-), H), zuma (V-gip (+ s-), G-nav), zumen, zumu (O Not) Ref.: VocPir 584; Bon-Ond 147; Alth Bot 22; A; Lh (züme); Iz Als (zuma) ArOñ (suma); Etxba Eib (zumia); Elexp Berg (zuma); Izeta BHizt2; ZestErret .
     Mimbre. (El ambiguo 'osier' de los lexicógrafos septentrionales podría corresponder tbn. a la segunda acepción). "Zumu, salix" O Not 53 (que lo da como origen de cast. zumo, por lo que la var. podría ser facticia). "Zumeak, osiers" SP. "Alcahaz, jaula de caña y mimbres, zumez ta kanaberazko kaiola" Lar. "Osier" Arch VocGr, VocBN, Gèze y Dv. "Bi zume elkharrekin bihurturik, [...]. Zumea bezain zalhu, pliant, souple comme de l'osier; cela se dit tant au physique qu'au moral" H. "Mimbre. Erreka onduetan, zumia emoten dan lekuetan, motxallak jartzen eben euren aldizko bizitza" Etxba Eib. "Zume-ebaten jardute gendun" ZestErret. Cf. Gar Comp 965: "Baxamos luego a villa grana de Çumaya, y el nombre de Çumaya en la mesma lengua significa lugar de mimbres o mimbredal". v. zumitz (2) .
    Samsonek ihardetsi zion: baldin estakatzen banindute zazpi zumeez, bertze gizonak bezain herbal ediren naite. Lg I 232. Entzuten dan zumenen (mimenen) brina zoliak bildurtu lei. Zav Serm I 52 (tbn. zumen ib. 75). Kupelgilleak ditu / zuben serbitzeko, / tonel, barrika, barril, / sulla ta tiñako: / [...] ustai eta zumeak / lana egiteko. Echag 144. Plegatzen zura guphelara, / Bilhakatzen zumea beso otharrerat. Hb Esk 226. Arlotetxoa iritzi zion etxeari, kaballero batena izateko: estalpe nolabaiteko bat, zuma batzuek, saski bat edo beste, lapiko bat sutan. (Interpr?). Urruz Urz 122. Mendiyan jaio, mendiyan asi, errira etorri ta nausi. Alkatearen zumea. EE 1880, 224. (ap. DRA) Etxe hartako athearen aitzinean, estekatzen dute hesol edo zume lodi bati. Prop 1884, 92. Zume edo mihimen adar artharekin bihurtu batzuek. Prop 1899, 206. Zume, lasto ta esterakin eginik txaolak. Bv AsL 191. Zume batez zafratuz. JE Bur 61. Zaldia alegiazoa du [...] zumez da egina. Ib. 140. Zuek eta nik, zumea sekulan ez dugu hala erabili, nola Sansonek bere arbola ondoa. Barb Sup 146. Nun nahi heldu da zumea, arras idor ez bada lurra. Zerb GH 1934, 134. Ez duk balio zume bat biurritzeko. Or Mi 57. Zume zuriak yaso, esku bizkorrez biurritu. Ib. 83. Xorta askatutik zume biguinak artu. Ib. 6. Zumez bizkarra berotu. "Con una mimbre" . Or Eus 75. Gazte bular sendoko, / gerriyaz ere mia; / egurren gañian zauli, / iduri du zumia. Yanzi 173. Ii ta zume biguñez. Ibiñ Virgil 35. Otarretik tantaka eroriko zumea zear. Ib. 87. Naiz zugatz-azalak elkarturik egiñak izan, naiz zume txuriz eioak. Ib. 108. [Iñaki saindua] ez baitezpada molda errexa, [...] zumearen eite mikorik ez. Ardoy SFran 286. [Sagats] oien puja berria zume bat bezin biguna uan. Ataño TxanKan 90.
    v. tbn. Arrantz 36. Larre ArtzainE 101.
    azpiadiera-1.1
    Penitenzia egiñ nai duanarentzat badira barauak, badira zumeak, badira beste moduak. AA III 601.
    azpiadiera-1.2
    (Como primer miembro de comp.).
    Ezartzen da lasto edo zume pillatxo baten gañean. It Dial 87 (Dv zumeen gainean, Ip zümen gañen; Ur zumitz ganian). Zume-punta batekin / ango alkatia, / oju egiten zuben: / Neu naiz erregia! Arrantz 36. [...] esan zun saskigilleak, zume-sorta lurrean utzita. Or Mi 5. Saskigiteko zuma-sorta luze banarekin. Ib. 4. Lur-ontziak, zakar xamarrak, batzuek esku-utsez, besteak zume-otar-antzeko eikontzian egiñak, eta abar. JMB ELG 60. Zume margo dirdiradun alkiak eta gunezko erredi zurpetuak. ArgEgut 1935, 45.
    azpiadiera-1.3
    (Como término de comparación, para resaltar la idea de flexibilidad, de agilidad, de esbeltez...).
    Zumia bezin biguña eta mia da zure gerriya. Bil 51. Zume batzu bezala malgu detzazkegu [hitzak] gogoaren harat-hunat guzier uztartuz. JE Bur 175. [Aizkolaria] zumea baño bigunagoa zan. Ag G 97. Zumea bezela oker egin, beren buruak ia anketan ipiñi eta [...]. Ib. 23. Zume bezala lepoa biurrituko diat. Or Mi 57. Zuma bezala biurritzen ditu eskumuturrek, etsita. Ib. 149. Gari soroan igitan ari dira [...] Zumea bezela biguntzen dute gerrialdea. TAg Uzt 80. Zumea baño biguñagoak aien gerriak... Gazteak izaki. Lek EunD 12. Zumea bezain zauli izaten zekian bere anaiaren aurrean, bañan beti berak gogo zun agindua ateratzen zion. Etxde JJ 68. [Neskatillaren] tankera segail lerdena, zumea bezin. Erkiag Arran 97.
    azpiadiera-1.4
    (Uso adj.). (Talle) fino, esbelto.
    Ibilkeran, berriz, itxasondoko seska lerdenai [...] baño biguñago [...] kulunkatzen zaio gerritxo zumea. TAg Uzt 6. Gerri zumetik neskaño xaloari besoa bilduz. Ib. 102.
    sense-2
    2. (S; Urt II 38, Gèze (zü-), Lcq 153, H), zuma (G-goi) Ref.: Alth Bot 21; EAEL 80 .
     Mimbrera. "Saule" Gèze. "Salix, zümia" Alth Bot 21."Saule blanc des ruisseaux, zumia" Ib. 22. "Osier jaune (Salix vitellina)" Zerb GH 1934, 134. Para le pregunta "Planta textil: algodón, lino, etc.", EAEL 80 recoge zuma en G-goi (Alegia). Cf. VocNav s.v. zumia y zumera. Cf. basazume. v. auga, augadera, mihimen.
    Abe nagusijak dira oneek: Aritxa, artia [...]. Abetxubak dira beste oneek: [...] zumia, zumaligarra, uritxa. Mg PAb 188. Arantza-beltz, laarzuri, sarats [...] zume eta oen lagun askok. Izt C 159 (v. tbn. 124). Ango ibaiera sartu zan, eta an luze luze etzin eta arrastaka joan zan, zume batzuk zeuden tokira. Or SCruz 47. Lats-axia kantari / eta zumak dantzari. "Y los juncales bailan" . Laux AB 27. Bedar, giñarra, sasi ta zume, su bardin baten erasoz. Gand Elorri 195. Zume malgua, iñar nagia [...] sarats xuria. Ibiñ Virgil 82.
    azpisarrera-1
    ZUME-BELAR (R ap. A). "Cierta planta. Zume-belarra belar luze bat da, kaña-gisa du zankoa, txikerrago; lore oria, asia xe, eztu jaten kabaleak; kartsirietan olo-moloa bikala asten da (R), esta hierba es una planta larga, el tallo lo tiene como la caña, aunque es más pequeño: su flor es amarilla, menuda la simiente; no la come el ganado, en las huertas de regadío crece como la ballueca" A.
    azpisarrera-2
    ZUME BELTZ (AN; z. beltx AN). Ref.: Lcq 153; A (zume). "(Salix Talentiana)" Lcq 153. "Mimbre negro" A.
    azpisarrera-3
    ZUME GORRI (zuma gorri V-gip ap. Elexp Berg). "Osier rouge (Salix purpurea). Zumearen ahaide hurbilagorik ez da zumegorria baino" Zerb GH 1934, 134.
    azpisarrera-4
    ZUME-OTARRE (Lar + (-otarra), Hb (-otha-)), ZUME-SASKI (Lar, Hb). "Banasto, zume otarra, saskitzarra" Lar. "Altabaque, tabaque, cestillo de pajas o mimbres, lastotarrea, zumeotarrea, [...] zumesaskia" Ib.
    azpisarrera-5
    ZUMEZKO (Dv, H; zumazko V-gip ap. Etxba Eib; Dv). "Qui est en osier" Dv. "Zumazko seaska baten [...], en una cuna de mimbre" Etxba Eib.
    Zumezko saskitxo batean. Lard 64. Triska (salto) batez igon globoak esegita eroan sumazko otsaratxura. Alt EEs 1912, 246. Zumezko jar-alkiek. JE Ber 20. Zumezko otarñoa. Ldi BB 76. Egin liro neskari zortzikotan lana: / oiñak zumezko ditu, larru beltxarana. Or Eus 20. Zumezko saski bat. Ol Ex 2, 3. Zumezko besalki batean. Etxde JJ 140. Zumezko otarreak. Ibiñ Virgil 87. Zumezko eskuarez. Ib. 71.
    v. tbn. EEs 1915, 105.
    azpisarrera-6
    ZUME ZURI. "(Salix viminalis)" Elexp Berg.

    zume

    zume
    0 / 0 2 zume >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper