Harremana

    OEH - Bilaketa

    44 emaitza zizare bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zizare.
    tradizioa
    Tr. En la tradición vizcaína sólo se documenta en algún autor del s. XX. En cuanto a la distribución de variantes, xixari es la forma más usual en la tradición septentrional, y txitxare en la guipuzcoana. Hay zizari en FamInst, Duhalde, Duvoisin, Altuna, F. Irigaray, Iratzader, Arradoy, Larzabal y É. Salaberry; zizare en Orixe y Aresti, y txisari y txisarri (tal vez errata por la anterior) en Mendiburu. En DFrec hay 3 ejs. de zizare.
    sense-1
    1. (AN, L, Ae, Sal, R), zizari (G, AN, L, BN, S; Aq 512 (L), VocBN , Dv, H, Zam Voc (G)), zizarri (BN-mix), zizeri (B), sisare (BN, S), sisere (AN-ulz), txintxare (AN-egüés-ilzarb; Aq 779 (G, AN) A (-en)), txintxere (AN-olza), txisara (G-goi), txisare (G-goi), txisari, txisarri (H, que cita a Mb), txistara (G-nav), txistare (G-nav), txistera (G-nav), txitxare (G, V-gip; Lar, Añ (G), Dv (G), H (G)), txitxari (S), txitxara (G-azp), txixare (G-to), xixare (L, BN, Sal, R-uzt), xixari (L, B, BN, S; Volt 121, SP, Lecl, Arch VocGr, Gèze, Dv, H) Ref.: Bon-Ond 146; VocPir 508; A (zizare, sisare, txisare, txitxare, xixare, xixari); Lh (txitxari, xixari); Lrq /šišái/; Garbiz Lezo 59; Ond Bac (txistara); Satr VocP (xixare); Etxba Eib (txitxaria); Iz UrrAnz (txitxaría), R 397, Als (txisteri), To (txixaria), Ulz (sisere), IzG ; Arin AEF 1980, 73; EAEL 96; ZMoso 68; Elexp Berg (txitxaria); Izeta BHizt2 (xixeri, zizeri); ZestErret (txitxare) .
     Lombriz (ref. tanto a la lombriz de tierra como a las intestinales; en ocasiones tbn. a otros gusanos). "Ver de petits enfants" SP. " Zizari, augmen. de xixari, gros vers, notamment vers de terre" Dv. " Xixari: 1.º (L-ain, B, BNc), lombriz en general; 2.º (Sc), lombriz pequeña" A. " Xixare (L, BN, R-uzt), lombriz intestinal de niños" Ib. " Txitxare (G-bet), gusanillo de las marismas" Ib.
    Zeren bekhatore gaixo eta lurreko xixari baizen ezpaikara. Lç Ins E 3v. Mianbroak bazterrean dauden okhelaturik, / suge eta xixarien bazka bilhakaturik. EZ Man I 46. Eta xixari / ehunen egin han ianhari. O Po 49. Ni naiz zure serbitzarietarik gaizoena eta xixari ezdeusa. SP Imit III 3, 1. Amak ezpaitio azukrea emaiten bere haurrari xixariak dituenean. SP Phil 484 (He 490 xixaritsu dakhusanean). Xixari txarrei daroezu / kreatu mundu handia, / eta diozute bazkatzat / eman zure haragia. Gç 112. Aurtasun guzian ba genuen zer edo zer [...]; gaur txisarriak, bigar gornia. Mb OtGai I 18. Ustelzen da fite-laster ta gelditzen da txisari-arren janari egiña. Mb IArg I 171. Ar zizarien artean. FamInst 760. Gizonaz [...], lurreko har eta xixari ezdeus batez [mezprezatua] . Brtc 89. Errenda adi Ferragüs / ore hobetan berhala, / bestela igorten ait / xixarien baskatzera. Xarlem 295. Dala arra, dala txitxarea. AA II 74. Zizarien bazka izateko baizen on ezten gorphutz hil bat. Dh 131. Eta nondik datoz aurrak izaten dituzten txitxareak? It Dial 37 (Dv zizari, Ip xixari; Ur bizijo). Ez xixari, ez marmotxa; / etxea zedukan hutsa [ttirrittak] . Gy 3. Laster zizarien janhari, lur bihurtuko naizena. Dv LEd 71. Sabeletik min duten ordutik, uste dute bethi xixariak dituztela. Prop 1895, 144. Umea osasuna bigunekoa dalako, edo oztu dalako, edo txitxareak edukiagatik. Aran-Bago ManMed 295. Likür bat egiten da xixarik jauzerazten dütiana. Alth Bot 23. Egia al da txitxarien aldeko sosiedade bat asmatu dezutena? Ag G 168. Txitxareak erosteko asmoakin. Ill Testim 8. Arrainak goizik alhari, / har, ulitx edo xixari. Ox 126. Jaungoikuak zizarija (lonbriza) ta satorra egin euzan. Altuna 95. Zaldiaren este txitxarea. Zait RIEV 1933, 66. Eta ni, aldiz, / ez naiz geiago / ez gizon, ez deus; / bainan zizari. Iratz 102. Xixarien kontrako sendagailua. Zerb Azk 88. Iñolaz ere au dute lege asieratik mendeen mendetaraiño zeru gainetik lur barneraiñokoak, Aingerutik zizareraiñokoak. Or Aitork 190. Arimako zizare guztiak hil dira. Arti MaldanB 204. Iru kamionak txitxare baten antzera mugitzen ziran. Anab Aprika 75. Arraintzako behar zituztela xixariak atera. Etchebarne 43. Puntan amua lotu ta txitxarea jarri oni. JAzpiroz 149. Zugaitz au, sendagarri bezela, txitxareak botatzeko erabiltzen da. Ostolaiz 59. Lohi-tartean zebiltzan har edo txitxare zirelako haiek. MIH 363.
    v. tbn. Zizari: FIr 169. Txitxare: Inzag RIEV 1923, 504. Ataño TxanKan 21. Xixari: Arg DevB 119. Tt Onsa 25. MarIl X. Hb Esk 235. JE Med 65. Gatxitegi Laborantza 193.
    azpiadiera-1.1
    Südürreko txitxariak frantzesez khentü nahiz [= 'sonsacar'].Egiat in MEIG I 233.
    azpiadiera-1.2
    " Txitxariak ez berotu! ni ez berotu, haserrarazi; norbait beste bati, hau hasarratzeko edo arnegatzeko asmoz, zirikaka hasten zaionean erabili ohi da. Nei txitxariak berotzen ez hasi " ZestErret.
    azpiadiera-1.3
    " Txitxarietako erreboluziyoik ez eman, ni ez nazkatu, ez astoratu, ez hasarrarazi. Oain hau, geo hori, hurrena bestia; hi nei txitxarietako erreboluziyoik ezian eman e! " ZestErret.
    azpiadiera-1.4
    "Xixare gaizto egin genian parrez!" (AN-gip).
    azpiadiera-1.5
    (Uso adj.).Insignificante.
    Etzuen uste arraintzale txitxare arek ainbeste indar zeukanik. Ataño MLanak 137.
    sense-2
    2. (V-gip ap. Zubk Ond; Arzdi Peces 384).
    " Txitxare, cría de la lamprea" Zubk Ond 238.
    sense-3
    3. zizari (AN-larr ap. A Apend), ziziro (V-ple ap. A Apend). "Alimaña" A Apend. v. zizani.
    azpisarrera-1
    ZIZAREAK PIKATU. Labrar la tierra. Cf. infra ZIZARE-PIKATZAILE.
    Bertzeak sos irabazten, hura aldiz "zizari pikatzen". Ardoy Kat 94 (ap. DRA). Siberian izanen zela behar bada, udan lur ildoskatzen, "zizari pikatzen", eta neguan baztertzen. SoEg Herr 8-9-1960, 2.
    azpisarrera-2
    ZIZARE HANDI (zizari Sal ap. A). Tenia.
    azpisarrera-3
    ZIZARE-HATS (zizari-ats B ap A; zizeri-ats B ap. Izeta BHizt2). "Fetidez del aliento de quien tiene lombrices. Zizari-atsa auteman-orduko ematen ditiogu aurrari zizari-errautsak" A.
    azpisarrera-4
    ZIZARE-HAUTS. "Txitxare-autsak (G-bet), txitxareak galtzeko aurreri ematen zaizkien autsak. Ama, esen onek gusto txarra dauka; txitxare-autsak dittu" Zt (comunicación personal).
    azpisarrera-5
    ZIZARE-BELAR (zizari- L; Dv; txitxara- G-goi; txitxare- G, AN; Lar; txitxari- S; xixare- L-ain, BN, R-uzt; xixari- S; SP, Urt I 46, H, Foix; xixar-. SP). Ref.: Alth Bot 2; A (zizari-belhar, txitxare-belar, txitxari-belhar, xixarebelar, xixari-belar); Lcq 105; Arzdi Plant1 280; AEF 1955, 132. "Abrótano, lombriguera, es planta conocida, txitxare belar" Lar Lcq 105 (txitxari belar). "Txitxareberarra, abrótano, lombriguera" Izt C 43. "Absinthe" Dv y Foix. "Artemisa, hierba cuya infusión se toma para matar lombrices" A. "Abrótano, ajenjo" Ib. "Txitxare belarra (Matricaria Parthenium), matricaria (G-azp)" Arzdi Plant1 280.
    Bainan haren ondorio azkenak uher dira zizari-belharra bezala. Dv Prov 5, 4 (Ol ixen, Ker asentzio-bedar, BiblE asentsio-belar ). Edanarazten diote haurrari zizari belar ura, edo berdin, baratxuri ura olioarekin nahasi-eta. Larz GH 1934, 407. Xixari-belarra, tanaisie vulgaire frantsesez, Tanacetum vulgare latinez. Zerb Azk 88. Txisara-belar egosiin ure ean txisarak galtzeko. (G-goi). Arin AEF 1980, 73.
    azpisarrera-6
    ZIZARE-BOLADA. "Txitxare-bolara, apuro producido por las lombrices intestinales" A Apend.
    azpisarrera-7
    ZIZARE-ERRAUTS (zizari- B ap. A; zizeri- B ap. Izeta BHizt2). "Vermífugo, polvo que se toma para combatir las lombrices" A.
    azpisarrera-8
    ZIZARE-ESTURA. "Txitxarrestura, [...] apuro producido por las lombrices intestinales" A Apend.
    azpisarrera-9
    ZIZARE-EZTUL. "Txitxarrestul, cierta tos nerviosa" A Apend.
    azpisarrera-10
    ZIZARE-JALE. Comedor de lombrices.
    Txitxare-jale dan txiritak. Inzag Kabuxak 124.
    azpisarrera-11
    ZIZARE-JAUZARAZLE (xixari-jauzazle S; Foix ap. Lh). "Tanaisie armoise, xixai jauzazlia. [...] Likür bat egiten da xixarik jauzerazten dütiana" Alth Bot 23. "Tanaisie, armoise, balsamite (bot.)" Lh.
    azpisarrera-12
    ZIZARE-KAKA (G-to; zizeri- B; zizal- L, B; xixare- L-côte, Sal, R; xixari- AN, L, BN, S, R; xixar- H). Ref.: A (zizare-kaka, zizalkaka, xixare-kaka, xixari-kaka); Lh (xixari-kaka); Izeta BHizt2 (zizerri-kaka). Excremento terroso de lombriz. "Excremento de lombriz. Zizalkaka anitz den belaian sega laster kamusten da (B)" A. "Zitzalkaka (Gorosurreta), excremento de lombrices" Izeta BHizt2 (pero no lo encontramos en VocB).
    azpisarrera-13
    ZIZARE-LOHI (G-to; zizar- L-ain, BN-lab; xixari- L, BN, S; xixar- H). Ref.: A (zizare-kaka, zizarlohi); Lh (xixari). Excremento terroso de lombriz. "Petit amas de terre que les vers poussent sur la surface" H. "Montoncito de tierra levantado por gusanos en campos y prados" A.
    azpisarrera-14
    ZIZARE-LUR. (zizari L-ain; xixare- BN-mix; xixari- AN, L, BN, S; H; xixar- L, BN, S; H). Ref.: A (zizari-lur, xixare-kaka, xixari-kaka, xixarlur); Lh (xixari). a) Excremento terroso de lombriz. "Terrón pequeño levantado por las lombrices" A.
    Txixare-lurra segak jo orduko. "Montoncillos de tierra dejados por las lombrices". Or Eus 298.
    b) "Xixar-lür, terrain où il y a beaucoup d'excréments de vers de terre (S)" Lrq (s.v. xixari).
    azpisarrera-15
    ZIZARE-MIN. "Xixari minak itu, il a la maladie des vers" SP.
    azpisarrera-16
    ZIZARE-MURRU (zizari L-sar ap. A). Excremento terroso de lombriz.
    azpisarrera-17
    ZIZARE NAGUSI (zizari L ap. A). Tenia, solitaria.
    Zakurarren hertzean da osoki handitzen tenia cénure delakoa. Luzatzen ere da guti edo aski, zizari-nausia gizonaren hertzetan bezala. JE Med 40. Xixari nausiaren (ver solitaire) umekiak dira ginarrian sarturik egoki. Gatxitegi Laborantza 193s. Legez debekatua da sorhaioaren saltzea, eman baitezake xixari nausia. Ib. 194.
    azpisarrera-18
    ZIZARE-OLIO. "Serpentino, aceite, el de lombrices, txitxarolioa" Lar.
    azpisarrera-19
    ZIZARE-PERREXIL. "Sixare-perrezil (Sal), perejil silvestre" A.
    azpisarrera-20
    ZIZARE-PIKATZAILE (Fig.). Labrador.
    Hiritar alfer aseak / eta karrikes goseak / biek trufaz deitzen gaituzte / arto mindu jaleak, / xixari pikatzaileak. Etcham 75. Ez dute bakhar bati laborantza maitharazi, aitaren segida hartzekoei kasik desohoire zakote beren haurrak "zizari pikatzale" izan ziten. GH 1934, 17. (ap. DRA)
    azpisarrera-21
    ZIZARE-SARE. "Txistara-sare, rastro que deja la lombriz" Ond Bac.
    azpisarrera-22
    ZIZARETARA. En busca de lombrices.
    Goizean aitak esan dit txitxareta joateko, artu ditut aitzurra eta potua, atera naiz kalera. Ill Testim 8.
    azpisarrera-23
    ZIZARE-USAIN. "Xixari usaina" SP (sin trad.). Probablemente sin. de zizare-hats.

    zizare

    zizare
    0 / 0 XINGOLA-ZIZARE >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper