OEH - Bilaketa
27 emaitza zirimola bilaketarentzat
Sarrera buruan (5)
Sarrera osoan (22)
goiburua
zirimola.
tradizioa
Tr.
Zirimola es la var. más extendida; hay zirimol en Iratzeder y en un artículo de Egan, xirimola en Haraneder, Mihura, Larreguy, Duvoisin y Arbelbide, txirimola en Uriarte, Zaitegi y Erkiaga, txirimol en D. Aguirre y xirinbola en Hiribarren.
sense-1
1.
(L, BN),
xirimola (L, BN, S; Urt V 50, Lecl, Hb, Dv, H (L, BN)),
txirimola (H (V, G); -ol A (que cita a Ur)),
zirimol (L, BN-baig),
xiramilla (AN-gip),
txirimolia (Lar; <ch-> Hb y H (V, G)),
xirinbola
Ref.:
A (txirimol, xiramilla, xirimola, zirimol);
Lh (xirimola, zirimola)
.
Torbellino, remolino; tempestad, tormenta. "Torbellino" Lar. "1. tourbillon en général, soit de vent, soit de poussière, d'eau etc.; 2. spécialement, tourbillon de vent" H. " Zirimol [...], tempestad, huracán" A. " Xirimola (L), huracán, torbellino" Ib. "Tempête, ouragan, tourbillon" Lh. v. HAIZE-ZIRIMOLA, txirimili.
Gauza guziak iharrosten eta egozten dituen xirimola batek. He Gudu 140. Pesiya eta xirimola guziei hanitz urthez buru egin ondoan. Mih 8. Nola egon xutik, haize, xirinbola eta infernuko gathaska guzien erdian. Hb Egia 152. Xirinboletan, amak itsasoz duen haurraz du bere bihotz min guzia. Ib. 44. Aizea ereingo dute eta txirimolak bilduko dituzte beren galmenerako . (Os 8, 7). Ur ( in BOEg 1511 ). Bada, Jaunak, xirimolatik Jobi ihardestean, erran zuen [...]. "De turbine" . Dv Iob 40, 1. Noizetik noizerat ur ttintta batzuek, zitoitzak iduri, erortzen dire zirimolak egotzi ez dituen arbolen gaiñetik. Atheka 80. Piarresen untzia / behin itsasoan / kalerna zirimolez / hondatzera zohan. Zby RIEV 1908, 412. Kolpez altxatzen da furian zirimola, untzia kostara doha bazterka dabilala. Arb Igand 158. Eztitzen zaiku azkenean zirimola. JE Ber 93. Zirimol-errabian, zorion-auhenez, / etxez-etxe gau-dantzan lerratuz dabiltza. Iratz 131. Zeruz-zeru kantari joanen gira oro, / zirimol urdin eta euskal-dei, euskal-ke... Ib. 121. Egundoko aize-gurpil eta txirimolak egiten zituen kale-zokondoetan. Erkiag Arran 161. Orri urteierea ta jauskerea zirimol itzelaren ziruriketa (itzulketa) bizkor-txikia obo andienak astiro-astiro izar-artean birin-bolaka dituezala baiño eztira ba. Egan 1969 (4-6), 45s. Zirimolak ereman zezan beldurrez, Tomasek, gerrikoarekin, zuzuluari estekatu zuen finki bere burua. GH 1971, 311.
Torbellino, remolino; tempestad, tormenta. "Torbellino" Lar. "1. tourbillon en général, soit de vent, soit de poussière, d'eau etc.; 2. spécialement, tourbillon de vent" H. " Zirimol [...], tempestad, huracán" A. " Xirimola (L), huracán, torbellino" Ib. "Tempête, ouragan, tourbillon" Lh. v. HAIZE-ZIRIMOLA, txirimili.
Gauza guziak iharrosten eta egozten dituen xirimola batek. He Gudu 140. Pesiya eta xirimola guziei hanitz urthez buru egin ondoan. Mih 8. Nola egon xutik, haize, xirinbola eta infernuko gathaska guzien erdian. Hb Egia 152. Xirinboletan, amak itsasoz duen haurraz du bere bihotz min guzia. Ib. 44. Aizea ereingo dute eta txirimolak bilduko dituzte beren galmenerako . (Os 8, 7). Ur ( in BOEg 1511 ). Bada, Jaunak, xirimolatik Jobi ihardestean, erran zuen [...]. "De turbine" . Dv Iob 40, 1. Noizetik noizerat ur ttintta batzuek, zitoitzak iduri, erortzen dire zirimolak egotzi ez dituen arbolen gaiñetik. Atheka 80. Piarresen untzia / behin itsasoan / kalerna zirimolez / hondatzera zohan. Zby RIEV 1908, 412. Kolpez altxatzen da furian zirimola, untzia kostara doha bazterka dabilala. Arb Igand 158. Eztitzen zaiku azkenean zirimola. JE Ber 93. Zirimol-errabian, zorion-auhenez, / etxez-etxe gau-dantzan lerratuz dabiltza. Iratz 131. Zeruz-zeru kantari joanen gira oro, / zirimol urdin eta euskal-dei, euskal-ke... Ib. 121. Egundoko aize-gurpil eta txirimolak egiten zituen kale-zokondoetan. Erkiag Arran 161. Orri urteierea ta jauskerea zirimol itzelaren ziruriketa (itzulketa) bizkor-txikia obo andienak astiro-astiro izar-artean birin-bolaka dituezala baiño eztira ba. Egan 1969 (4-6), 45s. Zirimolak ereman zezan beldurrez, Tomasek, gerrikoarekin, zuzuluari estekatu zuen finki bere burua. GH 1971, 311.
azpiadiera-1.1
(Fig.).
Amaren itz samurrak eta zirimola entzun zituanean, nola eutsi begietara berriro zetorkion ugaldeari? TAg Uzt 128. Etzan aren agotik, ez aienerik eta ez zirimolik irten. Ib. 260.
Amaren itz samurrak eta zirimola entzun zituanean, nola eutsi begietara berriro zetorkion ugaldeari? TAg Uzt 128. Etzan aren agotik, ez aienerik eta ez zirimolik irten. Ib. 260.
azpiadiera-1.2
(Como segundo miembro de comp.).v.
infra HAIZE-ZIRIMOLA.
Itsasoak, haizeak, tenpesta-xirimolek. Lg II 134. Ostoen hil-zirimola. Iratz 122. Guziok oldarrez eraman baitituzu, ekaitz txirimola iduri yoanik. Zait Sof 41. Hartan berean ezin erranezko karraska batean su zirimola gorri batek sutan ezarri zuen bidearen bertze aldean zagon gazten ondoa. Egan 1972 (1-6), 58.
Itsasoak, haizeak, tenpesta-xirimolek. Lg II 134. Ostoen hil-zirimola. Iratz 122. Guziok oldarrez eraman baitituzu, ekaitz txirimola iduri yoanik. Zait Sof 41. Hartan berean ezin erranezko karraska batean su zirimola gorri batek sutan ezarri zuen bidearen bertze aldean zagon gazten ondoa. Egan 1972 (1-6), 58.
sense-2
2.
(Uso adj., ref. a personas).
Oarkera batzuk egingo nizkion Patxikori astirik eman balit: baño zeñek artu gizon txirimol arrekin itz egiteko tarterik? Ag G 96.
Oarkera batzuk egingo nizkion Patxikori astirik eman balit: baño zeñek artu gizon txirimol arrekin itz egiteko tarterik? Ag G 96.
azpisarrera-1
HAIZE-ZIRIMOLA
(BN-baig ap. A; H (h. xirimola)). Torbellino, remolino de viento. "Viento arremolinado" A.
Eta egin zen lakhua gaiñean haize xirimola bat hain handia, non urez bethetzen baitzen barkua. He Lc 8, 23 (Leon haize zirimola; IBk haize-ekaitz). Eta egin zen haize xirimola handi bat, eta jauzarazten zituen uhinak untzi barnera. Dv Mc 4, 37. Tenpestaren erdian, [...] haize zirimola batek bidea hautsarazten batio eta galarazten. Laph 222. Haize zirimolak du / bihurriki jotzen. Zby RIEV 1908, 772. Hedoi izigarria heldu zen beraz, haize zirimola batek hartu eta zeramala alderdi orotara. Barb Sup 141. Gizagaixo muthikoa! Haize-zirimola berak hartzen du hantxet eta brixtakoan eremaiten su-phizkiari goiti. "Le même tourbillon" . Barb Leg 141. Aize-zirimol, uri ta elur [...]. Iratz 52. Bil zuen gogo kartsuen aize zirimol arraia. Ib. 50. Salbatore eguerditan, uri eta aize zirimola izigarri batek inharrosi gaitu. Herr 6-6-1957, 2. Uste gabetarik zurrumiloak porkatzen dira, ala haize zirimolen gatik ala lurpeko hare edo salbea mugitzen delakotz. Herr 7-8-1958, 2. Suaren lenengo aldaketa omen da itsasoko ura, ta ur orren erdia lur bilakatzen omen da, ta beste erdia aize zirimola. Lurra, ur, ura, su bilakatzen omen da. Zait Plat 32.
v. tbn. Haize-xirimola: Arb Erlis 33.
Eta egin zen lakhua gaiñean haize xirimola bat hain handia, non urez bethetzen baitzen barkua. He Lc 8, 23 (Leon haize zirimola; IBk haize-ekaitz). Eta egin zen haize xirimola handi bat, eta jauzarazten zituen uhinak untzi barnera. Dv Mc 4, 37. Tenpestaren erdian, [...] haize zirimola batek bidea hautsarazten batio eta galarazten. Laph 222. Haize zirimolak du / bihurriki jotzen. Zby RIEV 1908, 772. Hedoi izigarria heldu zen beraz, haize zirimola batek hartu eta zeramala alderdi orotara. Barb Sup 141. Gizagaixo muthikoa! Haize-zirimola berak hartzen du hantxet eta brixtakoan eremaiten su-phizkiari goiti. "Le même tourbillon" . Barb Leg 141. Aize-zirimol, uri ta elur [...]. Iratz 52. Bil zuen gogo kartsuen aize zirimol arraia. Ib. 50. Salbatore eguerditan, uri eta aize zirimola izigarri batek inharrosi gaitu. Herr 6-6-1957, 2. Uste gabetarik zurrumiloak porkatzen dira, ala haize zirimolen gatik ala lurpeko hare edo salbea mugitzen delakotz. Herr 7-8-1958, 2. Suaren lenengo aldaketa omen da itsasoko ura, ta ur orren erdia lur bilakatzen omen da, ta beste erdia aize zirimola. Lurra, ur, ura, su bilakatzen omen da. Zait Plat 32.
v. tbn. Haize-xirimola: Arb Erlis 33.
azpisarrera-2
ZIRIMOLAN,
ZIRIMIROLAN.
Formando remolinos, en torbellino. v. zirimolaka.
Erhautsa zirimolan nun nahi, guziz bideetan, airatzen duelarik, maiz alhor guziak histerainokoan. JE Bur 84. Zirimolan, airean eta zirurika / bira-bira doatzi amodio irriz. Iratz 131. Biak gauez-gau arin, mendiak lekuko, / zirimolan doatzi elgarri besarka. Ib. 131. Dantza-mantzari altxa zuen su-besoak, / zirimirolan eskain euskal-ke gozoak, / euskal-jende guzien arima beroak / noizbeit hurrupa ditzan zeruko Jainkoak. Ib. 182.
Erhautsa zirimolan nun nahi, guziz bideetan, airatzen duelarik, maiz alhor guziak histerainokoan. JE Bur 84. Zirimolan, airean eta zirurika / bira-bira doatzi amodio irriz. Iratz 131. Biak gauez-gau arin, mendiak lekuko, / zirimolan doatzi elgarri besarka. Ib. 131. Dantza-mantzari altxa zuen su-besoak, / zirimirolan eskain euskal-ke gozoak, / euskal-jende guzien arima beroak / noizbeit hurrupa ditzan zeruko Jainkoak. Ib. 182.
azpisarrerakoSense-2.1
Su-zirimolan eta inguruz-inguru / Larrungo buruari sutan doazkote. Iratz 131. Argiz itsu, keaz zoro, / soinu zirimolean. Ib. 19.
zirimola
-
zirimola. Tr. Zirimola es la var. más e...
-
1. (L, BN), xirimola (L, BN, S; Urt V 50...
-
(Fig.). Amaren itz samurrak eta zirimola...
-
(Como segundo miembro de comp.).v. infra...
-
2. (Uso adj., ref. a personas). Oarkera ...
-
HAIZE-ZIRIMOLA (BN-baig ap. A; H (h. xir...
-
ZIRIMOLAN, ZIRIMIROLAN. Formando remolin...
0 / 0 EKAITZ-ZIRIMOLA >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
