Harremana

    OEH - Bilaketa

    75 emaitza zilegi bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    zilegi.
    tradizioa
    Tr. Documentado al Norte desde Leiçarraga y Al Sur desde Lazarraga; no lo hallamos en autores suletinos, y entre los vizcaínos sólo en algunos autores modernos como Eguzkitza o Erkiaga. Hay zilei (junto a zilegi ) en una traducción alto-navarra del s. XIX del Evangelio de Mateo, zilhei en la bajo-navarra de Salaberry, y zillagi en un texto alto-navarro del s. XVIII. Salvo errata hay zilheki en Haramburu y Mihura (en ambos casos junto a zilhegi ). En DFrec hay 14 ejs. de zilegi y 2 de zillegi.
    etimologikoa
    Etim. Quizá de zil 'lícito' + (h)egi. Zil- podría venir de zigilu y, por tanto, zil 'lícito' sería una formación regresiva a partir del compuesto. Cf. un posible paralelo sardo en ApV 167.
    Onom.: Lopiz de Estigi et de Zillegita. (850) Arzam 465. Santia de Cilleguieta. (981) Ib. 465. Salvador de Çileguyeta. (1350) Ib. 465.
    sense-1
    I . (Adj.).
    azpiadiera-1.1
    1. (G-goi-to, AN-gip-5vill, L, B, BN ap. A; -ll- Lar, Añ (AN), H; -lh- Ht VocGr 400, Lar Sup , Lecl, Dv, H), zilei ( -lh- BN ap. A; Lar, H, -lh- VocBN (s.v. hauzo)).
    Lícito, legal, permitido por la ley; lícito, conforme a la moral o a los usos sociales. "Permis, haizu, zilhegi " Ht VocGr 400. "Lícito" , "permitido", "trampa legal, tranpa zilegia" Lar. "Licite, permis, en parlant des choses, des actions" H. "Lícito" A (cita ejs. de zilegi izan). "Licite, permis légalement" Lh. En AxN se explica sori (359) por zillegi.
    --Nor dira negar gilleak? --Atsegin, zillegiak ere, uzten dituztenak. CatBurg 45. Hordudanik galdu ziran anziñako legeko zeremonia guziak; bada arteraño kristauentzat ere zillegiak ziran. Ub 112. Hori neretako, derrada egia / etzen gauza zillegia. Gy 160. Egundaiño ez zion eman batere seiñalerik, / nahiko zuken bezala, maithe zuelakorik; / nihoiz solhas goxo, nihoiz hirrittorik / nihoiz deus ezkontzan zillegietarik. Ib. 130. Gramatikak zilegitzat dauzkan eremu hedaturaen mugetarik ihesi ibili gabe. MEIG IV 104.
    azpiadiera-1.1.1
    (Uso pred.). Cf. ZILEGI IZAN.
    Bertuteak hori zilhegi usten; aldi batzutan manatzen ere darotzu. Mih 66. Ez dautala zilhegi uzten zure potretaren gainean ene begiak atxikitzea. MarIl 72. Jainkoak zilhegi uzten dauku gizonen laguntzaren ondotik ibiltzea. Jaur 114. Nola urrun ziteken gaizkia lurretik oro zilhegi utziz. Hb Egia 139. Hasi ziren elheka, gezurra zilhegi. Ox 118. Baina egiatan, gure ezagutza oro hitz-keta bat baizik ez da eta ezerek ez digu ustea zilegi egiten, hitz hoien atzean izan ere zerbait badela. Mde Pr 372. Lizunkeri zoro ori zillegi utzi oi da gizadiaren itsusirako. Or Aitork 39. Zilegi dirudi horrelako zerbaitek gertatu behar zuela aitortzea. MEIG VII 122.
    v. tbn. Zillegi: EEs 1913, 162. Inza Azalp 22.
    azpiadiera-1.1.2
    Disponible, utilizable.
    Bixeak alkar ekusterako / olzori dabe iregi, / ifini dabe miraderoa, / bioendako zilegi. Lazarraga A11, 1179v.
    azpiadiera-1.2
    2. (-lh- SP) Libre, suelto. "Qui a permission de faire, qui est libre" SP. " Zilhegi, soltu, libre" Saug Voc. .
    Ezta nihor aberatzago, nihor handiago, nihor zilhegiago bere buruaren eta gauza guzien utsten eta lekurik beherenean iartzen dakiena baino. SP Imit II 11, 5 (Ch, Leon libroagorik, Mst, Ip haboro libertate dianik, Ol yareiagorik). Zer da zilhegiagorik deus ere lurrean desiratzen eztuen bihotza baino? SP Imit III 31, 1.
    sense-2
    II . (Sust.).
    azpiadiera-2.1
    (G, AN ap. A ).
    "Montes comunales" A. v. ZILEGI-BASO. Cf. los testimonios medievales citados supra.
    azpisarrera-1
    ZILEGI-BASO (zillegi-baso G-to-bet ap. A). "Montes comunales" A.
    azpisarrera-2
    ZILEGI IZAN.
    azpisarrerakoSense-2.1
    a) (SP, Ht VocGr). (Aux. intrans. unipersonal). Estar autorizado, ser libre (de), tener permitido. "Zilhegi naiz erraitera, il m'est permis de dire" SP. "J'ai la permission, haizu naiz, zilheki [<-qui> sic, por zilhegi] naiz" Ht VocGr 400.
    Gure afekzione eta ahal guziaz othoitz eta suplikamendu egiten drauzugu Iauna, nahi draukuzun permetitu, zenbeit orduz elkhargana biltzera zilhegi garen. Lç Ins F, 8r. Zilhegi zara non nahi errezibitzera. Harb (ap. H; v. tbn., salvo errata, Harb 430 zilheki <-qui>). Etzaitezila guthizia izaitera zilhegi etzaren gauzaz. SP Imit III 27, 1 (Ch zillhegi etzaizuna, Leon zilegi ez zaitzuna, Ol zillegi ez zaizunik; Mst sori ezten, Ip hizu ez zaizuna ). Enaiz zilhegi gibelat itzultera. Ib. 56, 4 (Ch etzat zillhegi ). Uste baitu den guzia daidikeiela eta zilhegi dela nahiz denaren egitera. Ib. 5, 4. Guziarekin ere, ordea, ez gara zilhegi dudatzera. SP Phil 349.
    azpisarrerakoSense-2.2
    b) (Aux. trans.). "Utz nazazu zilhegi dutanaren egitera, laissez-moi faire ce que j'ai liberté, permission de faire" H.
    Zilegi dabela euren senarraz / iragaiten gustosoro bizia; / nik ez "bai" esateko lizenzia. Lazarraga B15, 1181v. Eztú zillégi idukitzea bere anaiarén ándrea. LE JMSB 469. Nai badit ebatsi, zillegi dut estorbatzea, al badezaket. (124). LE-Ir. Xan zituen proposizioneko ogiak, zeñen xatea étzute zilei. EvAN Mt 12, 4 (v. tbn. zilegi en la misma pág.). Emengo arakiñak zillegi zuten diru jakin bat lanbide onetarako Franziara eramatea. Izt C 177. Itz egitea zilegi izan banu. A Ardi 53. Itzik ez dute zillegi, baiña / biotzez dira mintzatu. " No le es lícito" . Or Eus 84. Eztuzu zillegi zure anaiaren emaztea artzea. Ir YKBiz 205. Beste iñork eztuen zillegi aietatik yatea. Ib. 111. Nere kontra iruzur eta irain egitea zillegi duzu. Etxde JJ 14. Etzuten zilegi babarrun eta gaztai-belarrik iaterik. Zait Plat 53. Ez ote dugu zilegi, emendailuz bezala, geure baitarik zer-edo-zer sortzea? MEIG VI 186.
    v. tbn. Zillegi: Ldi IL 112.
    azpisarrerakoSense-2.3
    c) (Urt III 16, Lar, Mg Nom 66; -lh- Añ). (Intrans. 3.ª persona del sing.). Ser lícito, ser legal; ser lícito, conforme a la moral o a los usos sociales. "Astus est illicitus, tronpatzea, enganatzea ezta zillegi" Urt III 16. "Adjudicar. [...] Le adjudicaron lo que parecía justo, eskuperatu zioten bidezko zirudiena, meneratu zioten zilegi zana" Lar. "Zillegi da, debekagabia, es lícito" Mg Nom 66. "Ilícito, zilhegi eztana" Añ. "Ezkontzaren haustea lege da, bainan ez zilhegi, le divorce est admis par la loi mais pas par la religion" Lf Gram 280. v. SORI IZAN (s.v. 1 sori).
    Berzeren ontasuna zilhegi ezten bidez ardiatstea desiratu dut. EZ Eliç 153. Etzen sori eta ez zilhegi bide luzerik iragaitea. Ax 200 (V 134). Zilhegi da zeinatzea edo Gurutzearen seinalea egitea superstizionetakotz? CatLav 24 (V 19). Zilhegi da tributua pagatzea Kaesari? He Mc 12, 14. Peligrozko edo zillegi etzan gauzarik ez ikusteagatik. Cb Eg II 145. Permis dea edo zilegi heriotziaren desiratzia? CatLan 59. Nihoiz ez da zilegi bekhatu benial baten egitea. Brtc 106. Zillegi da juramentu egitea? Ub 175. Jaieguna dá, eztá zillégi eramátea soñean karretongoi. LE ( in BOEanm 549 ). Galdeginzióte fariseóek zillégi dén despeitzea gizónak bere konsórtea. LE Matr1 358. Dirua epetan emateagatik ezer kentzea, ez da zillegi. AA II 189. Probinziako mugapeko sagarrakin egiña ez dan sagardorik, ezin bertara ekarri diteke saltzeko, emengo garauakin egiña, kanpora ematea zillegi bada ere. Izt C 140. Ez da inguru ere zilhegi gaizkia. Hb Esk 217 (v. tbn. Egia 122). Gezurra ez da behinere zilhegi. CatJauf 85. Arazo ontan sori edo zillegi dana ta eztana. Eguzk RIEV 1927, 433. Haizutasun hori zilegi da pertsuaren neurtitza borobiltzeko. Zub 19. Edozer ei da aizu edo zillegi. Eguzk GizAuz 88. Zilegi ez den bezela. Or Y 1933, 415. Larunbatez iñor sendatzea zillegi al da? Ir YKBiz 113. Legez zillegi ez dan zerbait. Or Aitork 142. Jauna, hori ezta zilegi. Arti Tobera 287. Gaur, itxura danez, dana zillegi da. MAtx Gazt 55. Ezta zillegi gizonaren erdirik oberena alde bat uztea. Vill Jaink 120. Bukaera on bat iritxi nai izateko, gaiztakerizko bitarterik ez dek zillegi. Ataño TxanKan 218. Sail horretan alde eta aldi guztietan zilegi delako eta zilegi izan delako sortu ahala sortzea. MEIG VII 32.
    v. tbn. Monho 132. Dv LEd 258 (Lab 140 zilhegi). Bv AsL 185. Lap 387 (V 176). JE Bur 53. A Ardi 99. Mde Pr 219. Zait Plat 108. Zillegi: Mb IArg I 265. Añ CatAN 36. Lard 403. Inza Azalp 153. FIr 174. Txill Let 101. Erkiag BatB 127. Ibiñ Virgil 75. Zilhegi: ES 102. Lg I 336. MarIl 121. Arb Igand 175.
    azpiadiera-3.1
    Eskola zor zaie deneri, / bainan eskolan Jainkorik ez zilegi. Zby RIEV 1909, 229.
    azpiadiera-3.2
    (3.a pers. del pural).
    Artakotz bereistentugu Corpus Cristi eta Eguerriren festibadeak, zeiñetan soillik zillagi dire soñugaiaek . (Orrio, 1750). ASJU 1984, 44. Ez dituzte enplegatzen zilhegi edo permis ez diren bideak. He Gudu 79. Zilhegi ez diren prestamuak. Brtc 64. [Artu emonak] zillegi edo lizito ete diran. JJMg BasEsc (ed. 1845) 193. Presondegian zilhegi diren eztitasun guziekin. Laph 86. Har ezatzue, beraz, zilhegi eta honestak diren atseginak. Arb Igand 188. Bi bideak zilegi eta beharrezko dira. MIH 109.
    azpiadiera-3.3
    (Ht VocGr, H (que cita a EZ)). (Intrans. bipersonal). "Il m'est permis, haizu zait, zilhegi zait" Ht VocGr 400.
    Ha, zilhegi bailitzaiku mundura itzultzea! EZ Man I 114. Etzazula desira izatea zillhegi etzaitzuna. Ch III 27, 1. Guri ez zaiku zilhegi nihoren hillarazitzea. He Io 18, 31. Jauna, ez zait permis edo zilhegi zu egun errealki edo zure presunan errezibitzea. He Gudu 287. Etzaie zilhegi burua itzultzea. Lg II 229. Zilhegi zaitzu zuhur izatea. Mih 84 (26, salvo errata, tbn. zilheki <-qui>). Liburu egillei zilhegi behar zaiote izan liburu suerte guzien egitea. Revol 95. Gaizkia etzaiote gehiago zilhegi handiei. Hb Egia 128. Orrako bilkuida nasiyak zeñetan uste dute zillegi zazkiotela besarka musubak eta berze zubek dakizkizubenak. ZugSerm 297. Etzaigu iñoiz eta iñolaz zilegi edo libre gure gorputzeko atsegin zikiñak artzia. Echve Dev (ed. 1885) 203 (ap. DRA ). Etzitzaiola zilhegi, memento hartan, basa-ihizien atheratzerat uztea. Jnn SBi 160. Ez bait-zaie zillegi malladi oietan sartzea. EAEg 17-4-1937, 1516. Ankerki ordaintzea etzaizu zillegi. Zait Sof 140. Itza zillegi al zait? Ib. 123. Aitortzen duanari zillegi bekio oinbesteko aldaketa. SMitx Aranz 116. Ukitzerik zillegi etzitzaion aur zoragarria. Etxde JJ 234. Oraintxetik etzaik zillegiko ez au, ez ua, sekulako. " Non tibi licebit" . Or Aitork 205 (v. tbn. Eus 252). Ez ote zaio zillegi izango ori zergatik den galdetzea? Vill Jaink 91. Ez zaizu iñolaz ere zillegi. Berron Kijote 98. Neure aldetik zerbait aitortzea zilegi bazait. MIH 294. Bertsogileei zilegi zaizkien gehiegizko eskubideez baliatu omen zen. MEIG I 242. Zilegi izan bekit galdera bidez erantzutea. MEIG VI 150.
    v. tbn. CatLan 106. Laph 115. JE Bur 198. Mde Pr 296. Arti Tobera 280. Zillegi: Gy VI. Ir YKBiz 346. Zilhegi: Brtc 223. Zile: FamInst 770.
    azpiadiera-3.3.1
    "Jainkoari zilhegi bazaio, s'il plaît à Dieu" Lh.
    azpisarrera-3
    ZILEGI-LEGEZ. "(L), moralement" Lh.
    azpisarrera-4
    ZILEGI-LUR. Terreno comunal.
    Berentzako labaki andi bat zillegi lurretan jo, atxurtu, erre, esitu, eta garia bertan ereiñik ifintea. Izt C 238.
    azpisarrera-5
    ZILEGIZKO. Lícito.
    Adiskidetasun sainduak eztu begi garbirik eta ohorezkorik baizen, eztu egiten begitarte xahurik eta zilhegizkorik baizen. SP Phil 301 (He 302 bidezoak ). (En DFrec hay 5 ejs. de zilegizko y 1 de zillegizko. )

    zilegi

    zilegi
    0 / 0 ZILEGI-BASO >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper