OEH - Bilaketa
21 emaitza usakume bilaketarentzat
goiburua
usakume.
sense-1
1.
(V, G, AN; Lcc, Mic 8v,
VP
91r, Lar, Añ, Dv (G), H),
usokume (V-gip, L, BN; SP, Urt Gram 20, Dv, H),
usakuma (V-m-gip),
usokuma (V-gip),
usukume,
urzoume (BN-mix, R, S; ürzo-hüme BN, S),
urzume (BN, S),
urtzokume (H),
urzokume (Hb)
Ref.:
A (urzoume, urzume, usakuma, usokume);
Lh (urzo-üme, urzume);
Lrq (ürzo);
Iz ArOñ (uso kumia);
Etxba Eib;
Elexp Berg (usakuma, usokuma)
.
"Palomino" Lcc, Mic. "Pichón" A. "Palombe jeune" Lrq. "Pichón. Usakumiak daukaguz afaittarako " Etxba Eib. .
Ez uso handiak, baiña usakumeak ekhar ziatzotela. Ax 171 (V 115). Aberatsek axuri bat ohereskatzen zien; hon güti zienek bi urxapal edo urzüme. Bp II 104. Baldin bada zeruan / jaten usakumerik, / ezin lizake oberik. / [...] Uste det, aingeuak / ziradela gosetuak / usakumez zaletu. Lar Gram 389. Usoák inóndoan káfia, atraóndoan usakúmeak, [...]. LE Matr5 294. Erroijaren arrautziak, usakumerik ez. Mg PAb 121. Usakume ill barri ta aragi berodunak. Ib. 104. Landetako baserrijan imini jatala, uste uste bagian sartuta ollanda ta usakumezko erria. Ib. 112. Usokume edo ttorttoila bat. Dv Lev 12, 6 (Ur, Ol, BiblE usakume, Ker usokume; Bibl urtxo). Ollanda erriak, usakumeak eta txuletak, [...]. Ollanda erriakin piparrak eta usa [ku] meakin korgetak atera ziran . (Orio, 1884). Egan 1955 (3-4), 46. --Beraz ez dezu familirik? --[...] Izatez izan nituen zazpi; baña denak egatu zitzaizkatan zerura usakumien antzera. Iraola 121. Lore zimel eta usokumeen irudipenak. Inza ( in Jaukol Biozk XII ). Jainko Jaunari usoak baño usa kumeak gozoago zaizkio. FIr 133. Bi biko uso bota ta euki bitza itxita aalik-eta lenbiziko usakume-bikoa atera arte. [...] Usakumeak koskortu diranean, [...]. NekIr 100. Bildots bat eta usakume bat. Ir YKBiz 26n. Lenengo aldiz usategitik irten dan usakume ikaratia bezelaxe joan zan Donostira. TAg Uzt 52. Otzana, usakumaren antzera. Erkiag Arran 97. Gaixoa pozez galduta dabil / usa-kuma bat legetxe. Gand Elorri 151. Usokumak lumatzen zijoaztela. MItziar Txoriak 60. Lentejak ostiraletan, eta usakumeren bat igandetako goxagarri. Berron Kijote 31. Belearen arrautzak usakumerik ez. EZBB I 65.
v. tbn. Oteiza, Brunet y Ker Lc 2, 24 (TB urzo ume, Or usokume). Izt C 195. Lard 368. Urruz Zer 42. Or Tormes 93. Uso-kume: Lg II 116. Usakuma: Otx 108. Urtzokume: Bibl Gen 15, 9.
"Palomino" Lcc, Mic. "Pichón" A. "Palombe jeune" Lrq. "Pichón. Usakumiak daukaguz afaittarako " Etxba Eib. .
Ez uso handiak, baiña usakumeak ekhar ziatzotela. Ax 171 (V 115). Aberatsek axuri bat ohereskatzen zien; hon güti zienek bi urxapal edo urzüme. Bp II 104. Baldin bada zeruan / jaten usakumerik, / ezin lizake oberik. / [...] Uste det, aingeuak / ziradela gosetuak / usakumez zaletu. Lar Gram 389. Usoák inóndoan káfia, atraóndoan usakúmeak, [...]. LE Matr5 294. Erroijaren arrautziak, usakumerik ez. Mg PAb 121. Usakume ill barri ta aragi berodunak. Ib. 104. Landetako baserrijan imini jatala, uste uste bagian sartuta ollanda ta usakumezko erria. Ib. 112. Usokume edo ttorttoila bat. Dv Lev 12, 6 (Ur, Ol, BiblE usakume, Ker usokume; Bibl urtxo). Ollanda erriak, usakumeak eta txuletak, [...]. Ollanda erriakin piparrak eta usa [ku] meakin korgetak atera ziran . (Orio, 1884). Egan 1955 (3-4), 46. --Beraz ez dezu familirik? --[...] Izatez izan nituen zazpi; baña denak egatu zitzaizkatan zerura usakumien antzera. Iraola 121. Lore zimel eta usokumeen irudipenak. Inza ( in Jaukol Biozk XII ). Jainko Jaunari usoak baño usa kumeak gozoago zaizkio. FIr 133. Bi biko uso bota ta euki bitza itxita aalik-eta lenbiziko usakume-bikoa atera arte. [...] Usakumeak koskortu diranean, [...]. NekIr 100. Bildots bat eta usakume bat. Ir YKBiz 26n. Lenengo aldiz usategitik irten dan usakume ikaratia bezelaxe joan zan Donostira. TAg Uzt 52. Otzana, usakumaren antzera. Erkiag Arran 97. Gaixoa pozez galduta dabil / usa-kuma bat legetxe. Gand Elorri 151. Usokumak lumatzen zijoaztela. MItziar Txoriak 60. Lentejak ostiraletan, eta usakumeren bat igandetako goxagarri. Berron Kijote 31. Belearen arrautzak usakumerik ez. EZBB I 65.
v. tbn. Oteiza, Brunet y Ker Lc 2, 24 (TB urzo ume, Or usokume). Izt C 195. Lard 368. Urruz Zer 42. Or Tormes 93. Uso-kume: Lg II 116. Usakuma: Otx 108. Urtzokume: Bibl Gen 15, 9.
azpiadiera-1.1
(Fig., aplicado a muchachas o niños).
Ekusten dezu emakume bat illunzean kale ezkutu batean; ez dezu ezagutzen, eta ez dezu biderik gauza gaizto andirik sinisteko; alaere diozu: usakume onen bat izango da ori. AA II 212. Umeagatik barriz usakumea, luma bako txitea, ego bako aingerua, udabarriko goiza... ta onen antzeko berba laudugarri ta eregugarri asko esaten ebazan. A Ezale 1897, 163b. Izan ere etxeko danak txoratzeko naikoa zera zu, erregintxo, elurgillo, gaztanbera, usakume, lili zuri! Ag G 78. Biozgabea ta ankerra bear zukean alako neskarentzaz errukirik ez izateko, usakume arentzako maitasunik ez izateko. TAg Uzt 187.
Ekusten dezu emakume bat illunzean kale ezkutu batean; ez dezu ezagutzen, eta ez dezu biderik gauza gaizto andirik sinisteko; alaere diozu: usakume onen bat izango da ori. AA II 212. Umeagatik barriz usakumea, luma bako txitea, ego bako aingerua, udabarriko goiza... ta onen antzeko berba laudugarri ta eregugarri asko esaten ebazan. A Ezale 1897, 163b. Izan ere etxeko danak txoratzeko naikoa zera zu, erregintxo, elurgillo, gaztanbera, usakume, lili zuri! Ag G 78. Biozgabea ta ankerra bear zukean alako neskarentzaz errukirik ez izateko, usakume arentzako maitasunik ez izateko. TAg Uzt 187.
azpiadiera-1.1.1
(Aplicado a personas inocentes).
Erbiñudiak txokorik txoko / korbatatxuak jantzita, / usukumiak engañatutzen / litxarreruak dira-ta. MendaroTx 150.
Erbiñudiak txokorik txoko / korbatatxuak jantzita, / usukumiak engañatutzen / litxarreruak dira-ta. MendaroTx 150.
sense-2
2.
"
Usokume (L), roucoulement de la palombe"
Lh.
azpisarrera-1
UXAKUME
(Forma con palat.).
Zein erraz uxokumea erortzen dan begi-zolidun eiztari batek paunkadagaz zauritzen duanean. EEs 1921, 19. Modu ortako emakumia / Jaunak konserba dezala, / burua lumaz betia dauka / uxakumiak bezela. Tx B II 214.
Zein erraz uxokumea erortzen dan begi-zolidun eiztari batek paunkadagaz zauritzen duanean. EEs 1921, 19. Modu ortako emakumia / Jaunak konserba dezala, / burua lumaz betia dauka / uxakumiak bezela. Tx B II 214.
usakume
-
usakume....
-
1. (V, G, AN; Lcc, Mic 8v, VP 91r, Lar, ...
-
(Fig., aplicado a muchachas o niños). E...
-
2. " Usokume (L), roucoulement de la pal...
-
UXAKUME (Forma con palat.). Zein erraz u...
0 / 0 1 ate >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
