OEH - Bilaketa
79 emaitza txingar bilaketarentzat
Sarrera buruan (6)
Sarrera osoan (73)
- adornatu
- afalondo
- agoa
- amorru
- argi
- beatxingar
- 1 behatz
- bertzun
- bildu
- bizkorraldi
- 1 bolada
- borobil
- brillantedun
- burdina
- 1 eri
- errearin
- ertain
- frijitu
- 1 geldo
- geldotsu
- 1 gori
- hondakin
- ibilarazi
- ikatz
- ilintxa
- 1 inar
- inaute
- itxura
- kinkar
- kiskali
- kiskil
- lehenago
- loti
- lurpetu
- odol
- oinuts
- onbihurtze
- parrilla
- pindar
- piztarazi
- piztu
- ponpolote
- potxi
- probentzera
- sagaratu
- 1 su
- 1 sugar
- supizgu
- susper
- tantai
- txikizkoti
- txinar
- txindar
- txingartxo
- txingauts
- txingi
- 1 txinka
- txinkar
- txinkar
- txinparta
- txintar
- 2 txirtxir
- usain
- xindar
- xingar
- zartada
- zenbat
- zikindu
- zoli
- zortzi
- zuhaitz
- 1 zurbil
- 1 zutik
goiburua
txingar.
sense-1
1.
(V-ple, G; Lar, Añ (G), Dv (<ch-> G), H (<ch-> V, G)),
txindar (V-ger),
txintar (Sal),
xindar (Dv),
txinar (AN-erro, Ae; Aq 1109),
txinkar (Sal, R)
Ref.:
VocPir
92;
A (txindar, txingar, txintar, txinkar);
A Apend (txinar)
.
Chispa. "Centella de la lumbre" Lar y Aq 1109. "Chispa" Lar, Añ. "Étincelle" Dv. "Chispa, chisporroteo de la llama" A. En AxN se explica ihar (601) por txingar. v. 1 inar, 1 txindi(2)
.
Karidade au izandu zan aiñ irazeki, bero, santu ta andia, non [...] mundu guziari eransi ziozkan Jangoikoaren amodiozko garrak eta txingarrak. Lar SAgust 13. Suak eta txingarrak bereala saltatzen asiko dira begietatik [Infernuan] . Cb Eg II 148. Saltetan deutsu txindar batek sutarik. Zuzaeta 69. Zuk eztakizula txingar batek zure soñekoa erretan badau. Añ MisE 100. Kontu egizu ain modutan itsatsi jakala txingarra zure erropiari. Astar II 134. Ikusi zutenean odei sutu txingarrak zeriozkana. Lard 91. Eguzkiyari kopetetikan / saltatutako txingarra. Bil 66. Biyotz nerian preso / gelditu zan bertan, / geratzen dan bezela / txingarra iyeskan. Ib. 58 (en la ed. de Bertsol 21-2-1932, 147 txingorra iyeskan). Zure argiaren izpia, zure suaren txingarra. Ag Serm 587. Txingarrak zurrunbilloan odoietara doaz. Or Mi 95. Proventzerari gaiñak ematea, yainkotar den poesi txingar bidez. Ib. III. Oraingo gudaren lenengo txingarrak aizatuak izan ziranean. EAEg 23-10-1936, 119. Txingarrak baño iraupen geigo / ez du-ta gure bizmenak. EA OlBe 79.
Chispa. "Centella de la lumbre" Lar y Aq 1109. "Chispa" Lar, Añ. "Étincelle" Dv. "Chispa, chisporroteo de la llama" A. En AxN se explica ihar (601) por txingar. v. 1 inar, 1 txindi
Karidade au izandu zan aiñ irazeki, bero, santu ta andia, non [...] mundu guziari eransi ziozkan Jangoikoaren amodiozko garrak eta txingarrak. Lar SAgust 13. Suak eta txingarrak bereala saltatzen asiko dira begietatik [Infernuan] . Cb Eg II 148. Saltetan deutsu txindar batek sutarik. Zuzaeta 69. Zuk eztakizula txingar batek zure soñekoa erretan badau. Añ MisE 100. Kontu egizu ain modutan itsatsi jakala txingarra zure erropiari. Astar II 134. Ikusi zutenean odei sutu txingarrak zeriozkana. Lard 91. Eguzkiyari kopetetikan / saltatutako txingarra. Bil 66. Biyotz nerian preso / gelditu zan bertan, / geratzen dan bezela / txingarra iyeskan. Ib. 58 (en la ed. de Bertsol 21-2-1932, 147 txingorra iyeskan). Zure argiaren izpia, zure suaren txingarra. Ag Serm 587. Txingarrak zurrunbilloan odoietara doaz. Or Mi 95. Proventzerari gaiñak ematea, yainkotar den poesi txingar bidez. Ib. III. Oraingo gudaren lenengo txingarrak aizatuak izan ziranean. EAEg 23-10-1936, 119. Txingarrak baño iraupen geigo / ez du-ta gure bizmenak. EA OlBe 79.
sense-2
2.
(V, G; UrduñBerb, Añ (V), VocZeg 285, Zam Voc
),
txindar (V-m),
txintar (Sal),
txinar (V-ple, G; Aq 460 (G)),
txinkar (R)
Ref.:
VocPir 98; A (txingar, txindar, txinar, txinkar, txintar); Etxba Eib; Iz ArOñ,
UrrAnz,
To; Holmer ApuntV; Elexp Berg; ZestErret
.
Brasa, ascua; (fig.) rescoldo (de una pasión, etc.). "Brasa" UrduñBerb 398. " Txíngar, txíngarra, (el) ascua" Iz ArOñ. "Tizón" Etxba Eib e Iz UrrAnz (posiblemente sinónimo aquí de 'ascua').
Itxiten bada amore txingarren bat ill edo amatau baga, jagiko da suba. Mg CO 279s. [Infernuko] txingar gori, su ta garrean. Añ LoraS 117. Biotzean ezkutatuta daukee, txingarra auspean egon oi dan eran. AA II 113. Bengantzaren txingarra kolkoan duela. AA III 605. Zapaldu begiz laster / daukazun indarrak; / erre, kiskildu begiz / gar eta txingarrak. FrantzesB II 30. Gaztetako txingarrak / sentitzen baditu [larogei urteko gizonak] . It Fab 252. Lenago imini txingar gori bat miiñaren gañian. Ur MarIl 101. Arturik intzentsonarioa, zeñ bete izango duen aldareko txingarrez. Ur Lev 16, 12 (Ker txingar; Dv ikhatz, Ol ikatz bizi, Bibl, BiblE ikatz gori). Arpegia su-gar da txingar bizi bat egiña. Aran SIgn 45.
( s. XX) Sukaldeko txingarra parrika edo tenaza ertzean errez inketan bada, odeiak txixe-larri dira. EgutKarm 1911 [sic], 111 (ap. DRA, s.v. parrika). Samako zanak asarrez andituta, begijak txingarrak irudijela. Kk Ab I 32. Senarra txingarra, emaztea ezpala; beti etxean sua piztua. EZBB II 109. Sutan txingar-artean errearin dagoan sardinea. A LEItz 131. Azpiko eraspen eta maitasun orrein txingar goriak be laster agertzen dira. Eguzk LEItz 122. Ipinteko Begoñan koroi ederragaz. / Eun da amazazpi txingar brillantedunetan, / eta ogeta zortzi txingar artañetan, / ta larogeta amasei txikizkotietan. (Interpr?). Enb 80. Sua bere txingar eta suautsakin bildu oi da. JMB ELG 91. Damu-txingarretan erre pekatuak. SMitx Aranz 146. Suko autsaren azpian badaude txinar batzuk, ikatz bizi batzuk. Or QA 144 (Poem 521 txingar). Emakumeak amodiozko txingarretan erreten jarten dituan biotzaren iñarrospen barria. Erkiag Arran 60. Iakite sendoaren su-txingarrek auspean zirauten. Zait Plat 42. Txingar baten ke apur bat baiño ez dalako. Gand Elorri 224. Txingar gorien gañean gero / ibil-arazi [Ageda] gaxoa. NEtx LBB 367. Zulo ontatik illati bat edo txingarrak sartuaz ematen zaio su [txondarrari]. Garm EskL I 82. Bakaillaua surtako txingarretan iduki. Ostolaiz 126. Irritsaren azken txingarra. MIH 298. En DFrec hay 3 ejs. de txingar.
v. tbn. CatElg 101. Sor AuOst 104. Etxeg EE 1883b, 554. Apaol 48. Echta Jos 180. Altuna 106. Tx B II 116. Otx 11. Etxde JJ 67. Azurm HitzB 42.
Brasa, ascua; (fig.) rescoldo (de una pasión, etc.). "Brasa" UrduñBerb 398. " Txíngar, txíngarra, (el) ascua" Iz ArOñ. "Tizón" Etxba Eib e Iz UrrAnz (posiblemente sinónimo aquí de 'ascua').
Itxiten bada amore txingarren bat ill edo amatau baga, jagiko da suba. Mg CO 279s. [Infernuko] txingar gori, su ta garrean. Añ LoraS 117. Biotzean ezkutatuta daukee, txingarra auspean egon oi dan eran. AA II 113. Bengantzaren txingarra kolkoan duela. AA III 605. Zapaldu begiz laster / daukazun indarrak; / erre, kiskildu begiz / gar eta txingarrak. FrantzesB II 30. Gaztetako txingarrak / sentitzen baditu [larogei urteko gizonak] . It Fab 252. Lenago imini txingar gori bat miiñaren gañian. Ur MarIl 101. Arturik intzentsonarioa, zeñ bete izango duen aldareko txingarrez. Ur Lev 16, 12 (Ker txingar; Dv ikhatz, Ol ikatz bizi, Bibl, BiblE ikatz gori). Arpegia su-gar da txingar bizi bat egiña. Aran SIgn 45.
( s. XX) Sukaldeko txingarra parrika edo tenaza ertzean errez inketan bada, odeiak txixe-larri dira. EgutKarm 1911 [sic], 111 (ap. DRA, s.v. parrika). Samako zanak asarrez andituta, begijak txingarrak irudijela. Kk Ab I 32. Senarra txingarra, emaztea ezpala; beti etxean sua piztua. EZBB II 109. Sutan txingar-artean errearin dagoan sardinea. A LEItz 131. Azpiko eraspen eta maitasun orrein txingar goriak be laster agertzen dira. Eguzk LEItz 122. Ipinteko Begoñan koroi ederragaz. / Eun da amazazpi txingar brillantedunetan, / eta ogeta zortzi txingar artañetan, / ta larogeta amasei txikizkotietan. (Interpr?). Enb 80. Sua bere txingar eta suautsakin bildu oi da. JMB ELG 91. Damu-txingarretan erre pekatuak. SMitx Aranz 146. Suko autsaren azpian badaude txinar batzuk, ikatz bizi batzuk. Or QA 144 (Poem 521 txingar). Emakumeak amodiozko txingarretan erreten jarten dituan biotzaren iñarrospen barria. Erkiag Arran 60. Iakite sendoaren su-txingarrek auspean zirauten. Zait Plat 42. Txingar baten ke apur bat baiño ez dalako. Gand Elorri 224. Txingar gorien gañean gero / ibil-arazi [Ageda] gaxoa. NEtx LBB 367. Zulo ontatik illati bat edo txingarrak sartuaz ematen zaio su [txondarrari]. Garm EskL I 82. Bakaillaua surtako txingarretan iduki. Ostolaiz 126. Irritsaren azken txingarra. MIH 298. En DFrec hay 3 ejs. de txingar.
v. tbn. CatElg 101. Sor AuOst 104. Etxeg EE 1883b, 554. Apaol 48. Echta Jos 180. Altuna 106. Tx B II 116. Otx 11. Etxde JJ 67. Azurm HitzB 42.
azpiadiera-2.1
Ez uste au geure opillari txingarra ezartzerren dala, edestian geien galendu ziralako baño [neure lekaideen soñekoa eroan ebenak].GMant LEItz 56.
azpiadiera-2.2
Txingar borobilla / noiz egingo dago uretan murgilla.
Ldi UO 20 (se refiere al sol).
sense-3
3.
(Adj.).Chispeante.
Bizkorraldia!... Bat-batez orain / urrats arin, gogo txosper, / ain txingar sortu zaidan kemenak / zut-zutik narabil, gallen. EA OlBe 108.
Bizkorraldia!... Bat-batez orain / urrats arin, gogo txosper, / ain txingar sortu zaidan kemenak / zut-zutik narabil, gallen. EA OlBe 108.
azpisarrera-1
TXINGAR-HAUTS
(V-ger-m, G ap. A; txingarauts Añ; txingauts Lar). Rescoldo.
azpisarrera-2
TXINGAR BIZIAN.
Ardiendo, quemándose (sentidos prop. y fig.).
Onetara, konturatu barik zerebixan zirixa diabruak bere aurka, juan jakon asierako berotasuna su-garretan biurtzen, eta ez ariman, aragizko biotzian baño, txingar bizixan erebixala koittauak. Etxba Ibilt 463.
Onetara, konturatu barik zerebixan zirixa diabruak bere aurka, juan jakon asierako berotasuna su-garretan biurtzen, eta ez ariman, aragizko biotzian baño, txingar bizixan erebixala koittauak. Etxba Ibilt 463.
azpisarrera-3
TYXINGARRA BOTA,
TXINGARRAK BOTA.
Echar chispas (fig.).
Odolezko begietatik txingar gorria boteaz. Ag G 154. Diyo berriz ere koronelak txingarrak botiaz. Iraola 14.
Odolezko begietatik txingar gorria boteaz. Ag G 154. Diyo berriz ere koronelak txingarrak botiaz. Iraola 14.
azpisarrera-4
TXINGARREZKO.
Centelleante, chispeante, que echa chispas.
Begi bietatik otsoen txingarrezko begiradea boteaz, aotik amorroaren bitza ta lerdea eriola. Ag AL 164.
Begi bietatik otsoen txingarrezko begiradea boteaz, aotik amorroaren bitza ta lerdea eriola. Ag AL 164.
txingar
-
txingar....
-
1. (V-ple, G; Lar, Añ (G), Dv (
G)... -
2. (V, G; UrduñBerb, Añ (V), VocZeg 28...
-
Ez uste au geure opillari txingarra ezar...
-
Txingar borobilla / noiz egingo dago ure...
-
3. (Adj.).Chispeante. Bizkorraldia!... B...
-
TXINGAR-HAUTS (V-ger-m, G ap. A; txingar...
-
TXINGAR BIZIAN. Ardiendo, quemándose (s...
-
TYXINGARRA BOTA, TXINGARRAK BOTA. Echar ...
-
TXINGARREZKO. Centelleante, chispeante, ...
0 / 0 txingar >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
