OEH - Bilaketa
106 emaitza suntsitu bilaketarentzat
Sarrera buruan (1)
Sarrera osoan (105)
- adiskidantza
- agerlan
- ahal
- ahur
- ahurtara
- aitzintxe
- akelarre
- alkohol
- amets
- ariarazi
- armeria
- arraiotsu
- 1 arraza
- 1 arte
- baizik
- banatu
- barna
- batetaratu
- bederen
- behin
- belaunaldi
- betan
- bezala
- bi
- bierarteko
- borda
- bortiztasun
- burfudia
- buru-harro
- 1 deitu
- desagertatu
- desagertu
- desegin
- egoiliar
- egur
- eho
- 1 ekai
- entrepresa
- errabiagarri
- erreinu
- eskalekunde
- finfarreria
- gabetu
- gain
- gaiztagin
- galdu
- gelditu
- gudukari
- haboro
- haizatu
- han
- hauts
- helas
- hondatu
- horrela
- ikaratu
- ilaundu
- imodeskeria
- itsasandi
- izan
- jabego
- jabetza
- jaurerri
- katoliko
- kendu
- kreditu
- 1 lama
- 1 lanketa
- laster
- 1 lau
- laztangarri
- nagusitu
- nahasdura
- 1 ohildu
- oinkatzaile
- 1 oro
- oroipengarri
- pikorño
- pulunpaka
- sabel
- 1 sapore
- sontsitu
- sos
- sozialismo
- 1 su
- suntsiarazi
- suntzitu
- 1 trebes
- tximista
- uherdura
- ulubi
- ur
- 1 urin
- urmariatu
- uroski
- 2 urtetsu
- urtu
- uztarketa
- xahutu
- xingar
- zabalketa
- zafla-zafla
- 1 zerren
- zigor
- zikin
goiburua
suntsitu.
etimologikoa
Etim. Relacionado con arag. sumsido 'mermado por la acción del calor o del tiempo'.
sense-1
1.
(L, B, BN; SP (-ns-), Lecl, VocBN
, HeH Voc, Hb, Dv, H),
suntzitu,
sontsitu (Lar Sup)
Ref.:
A;
Izeta BHizt2
.
Desvanecerse; deshacer(se), destruir(se). "Abîmer, ruiner" SP. "Demolido" Lar Sup. "Ravager. Atzoko harriak suntsitu ditu gure bazter guziak" VocBN. "S'évanouir, disparaître, se dissiper sans laisser de trace, se volatiliser" Dv. "Deshacer; destruir" Izeta BHizt2. Tr. Documentado sólo en la tradición labortana y bajo-navarra hasta aprox. 1930; a partir de esta época, y especialmente en la segunda mitad del s. XX, es usado tbn. por autores meridionales cultos. En DFrec hay 62 ejs. de suntsitu (58 de ellos meridionales) y 1 de sunsitu.
Iesus Kristez den salbamenduaz berzerik predikaturen duen guzia Iainkoak desegin, abisma eta sunsi dezan. Lç Adv *** 4r. Orduan ethorriko da / Erromaren ostea, / suntsitzera Iudeako / nazione noblea. EZ Noel 92. Ezgaitzatzula suntzi. EZ Man II 139. Banaloriatze guzia sunsitu da eta hondatu zuk ene gainean eman ditutzun iujeamenduetan barrena. SP Imit III 14, 3. Arthik atzu zure ihurtzuriak eta zure xismistak, eta sunsi zatzu llilluramendu hek. Ch III 48, 5 (Mst gal erazi, Ol sakabanatu). Nola iguzki bero bat altxatzen denean idortzen da belharra, erortzen lorea eta suntsitzen haren edertasuna. He Iac 1, 11. Ontasunek ez dutela iraupenik, suntsitzen direla khea bezala. Lg I 326. Zenbaiten aitzekia faltsoen hobekiago suntsitzeko. Brtc 7. Mundua harentzat suntsitu da. Dh 158. Ene etsaien egin ahalak oro suntsi ditzan. MarIl 95. Gorphutza galduko, suntsituko da. Jaur 126. Buryesaren bazkaria kuxian suntsitu zen. Gy 164. Badire hor-hemenka harrasi-ondarrak, / suntsituz daramatza emeki denborak. Hb Esk 91. Han denbora guzian zaporan egoiten da beroak suntsitu arteraino. Almanaka Berria 1880, 30 (ap. DRA ). Zelhaietako zonbat etsai / hek ez zuten suntsitu! Elzb Po 199. Hitz horiek erraitearekin, haurra suntsitzen da. Aingeru bat zen. Lap 96 (V 46). Berrehun miliun hek berehala suntsitu ziren berrehun sos baizik izan ez balire bezala. HU Zez 46. Arthalde guzia suntsitzearekin, suntsitu zen izurria. Prop 1898, 266.
( s. XX) Sanskrita deitzen den hizkuntza zahar, aspaldi suntsituan. Darric RIEV 1912, 226. Ilhaundu, suntsitu ziren adixkidantzak oro. Barb Sup 2. Iguzkiak suntsitua zuen lurarren sapak gauaz airatu langarra. JE Ber 7. Gizaldi au ezta ondatuko (suntsituko), guzi ori agitu arte. Ir YKBiz 413. Erdi-odeia suntsitu eta / garbi eguzkia agertzen. Or Eus 345 (Aitork 392 suntzitu). Sodoma bere egoiliar guziekin suntsitu arte. Zerb IxtS 19. Aberria suntzitzen ikusi. Zait Sof 74 (49 suntsitu). Jendearen marmario ta berritsukeriak suntsitzen (desaparecer) ari baziran ere poliki-poliki. Etxde JJ 237. Suntzi nazala suak. Txill Let 66 (119 suntsitu). Entrepresa xume edo bierartekoak urtu eta suntsitu dira asko lekutan. Herr 4-8-1960, 1. Suntsituko dana zergatik maitatu? Gand Elorri 94. Susmo ori suntsitu egiten zitzaiola. Vill Jaink 53. [Gorputza] lasterrago suntsi zadin gisuz estali. Ardoy SFran 267. Handikan laster jakin ginuen zaukan gaitzaren berria, / mundu guzia suntsitzen duen setio lotsagarria. Xa Odol 143. Mendekioak ahalgea ez sunsitzen, bainan emendatzen. EZBB II 60. Ezin leike bertatik egindako lan eder bat suntsitu. Onaind STeresa 72. Etxeko zaharra hiltzen delarik [...], liburutegi eder bat duela su haundi batek bezala suntsitzen betiko. Larre ArtzainE 131. Suntsitu beharra da [euskara] . MIH 132. Guztia erretzen eta suntsitzen duen errekaia da. MEIG IX 93.
v. tbn. Mih 50. Monho 108. CantIzp (1826), 32 (ap. DRA). JesBih 460. Dv LEd 94. Bordel 166. Arb Erlis 330. Jnn SBi 164. Zby RIEV 1908, 773. CatJauf 20. Lander RIEV 1907, 433. Lh Yol 33. Zub 91. Ol Lc 1, 51. Iratz 25. Mde Pr 286. Arti Ipuin 81. Izeta DirG 91. Osk Kurl 104. Larz Senper 10. Gazt MusIx 166. Lf in Casve SGrazi 16.
Desvanecerse; deshacer(se), destruir(se). "Abîmer, ruiner" SP. "Demolido" Lar Sup. "Ravager. Atzoko harriak suntsitu ditu gure bazter guziak" VocBN. "S'évanouir, disparaître, se dissiper sans laisser de trace, se volatiliser" Dv. "Deshacer; destruir" Izeta BHizt2. Tr. Documentado sólo en la tradición labortana y bajo-navarra hasta aprox. 1930; a partir de esta época, y especialmente en la segunda mitad del s. XX, es usado tbn. por autores meridionales cultos. En DFrec hay 62 ejs. de suntsitu (58 de ellos meridionales) y 1 de sunsitu.
Iesus Kristez den salbamenduaz berzerik predikaturen duen guzia Iainkoak desegin, abisma eta sunsi dezan. Lç Adv *** 4r. Orduan ethorriko da / Erromaren ostea, / suntsitzera Iudeako / nazione noblea. EZ Noel 92. Ezgaitzatzula suntzi. EZ Man II 139. Banaloriatze guzia sunsitu da eta hondatu zuk ene gainean eman ditutzun iujeamenduetan barrena. SP Imit III 14, 3. Arthik atzu zure ihurtzuriak eta zure xismistak, eta sunsi zatzu llilluramendu hek. Ch III 48, 5 (Mst gal erazi, Ol sakabanatu). Nola iguzki bero bat altxatzen denean idortzen da belharra, erortzen lorea eta suntsitzen haren edertasuna. He Iac 1, 11. Ontasunek ez dutela iraupenik, suntsitzen direla khea bezala. Lg I 326. Zenbaiten aitzekia faltsoen hobekiago suntsitzeko. Brtc 7. Mundua harentzat suntsitu da. Dh 158. Ene etsaien egin ahalak oro suntsi ditzan. MarIl 95. Gorphutza galduko, suntsituko da. Jaur 126. Buryesaren bazkaria kuxian suntsitu zen. Gy 164. Badire hor-hemenka harrasi-ondarrak, / suntsituz daramatza emeki denborak. Hb Esk 91. Han denbora guzian zaporan egoiten da beroak suntsitu arteraino. Almanaka Berria 1880, 30 (ap. DRA ). Zelhaietako zonbat etsai / hek ez zuten suntsitu! Elzb Po 199. Hitz horiek erraitearekin, haurra suntsitzen da. Aingeru bat zen. Lap 96 (V 46). Berrehun miliun hek berehala suntsitu ziren berrehun sos baizik izan ez balire bezala. HU Zez 46. Arthalde guzia suntsitzearekin, suntsitu zen izurria. Prop 1898, 266.
( s. XX) Sanskrita deitzen den hizkuntza zahar, aspaldi suntsituan. Darric RIEV 1912, 226. Ilhaundu, suntsitu ziren adixkidantzak oro. Barb Sup 2. Iguzkiak suntsitua zuen lurarren sapak gauaz airatu langarra. JE Ber 7. Gizaldi au ezta ondatuko (suntsituko), guzi ori agitu arte. Ir YKBiz 413. Erdi-odeia suntsitu eta / garbi eguzkia agertzen. Or Eus 345 (Aitork 392 suntzitu). Sodoma bere egoiliar guziekin suntsitu arte. Zerb IxtS 19. Aberria suntzitzen ikusi. Zait Sof 74 (49 suntsitu). Jendearen marmario ta berritsukeriak suntsitzen (desaparecer) ari baziran ere poliki-poliki. Etxde JJ 237. Suntzi nazala suak. Txill Let 66 (119 suntsitu). Entrepresa xume edo bierartekoak urtu eta suntsitu dira asko lekutan. Herr 4-8-1960, 1. Suntsituko dana zergatik maitatu? Gand Elorri 94. Susmo ori suntsitu egiten zitzaiola. Vill Jaink 53. [Gorputza] lasterrago suntsi zadin gisuz estali. Ardoy SFran 267. Handikan laster jakin ginuen zaukan gaitzaren berria, / mundu guzia suntsitzen duen setio lotsagarria. Xa Odol 143. Mendekioak ahalgea ez sunsitzen, bainan emendatzen. EZBB II 60. Ezin leike bertatik egindako lan eder bat suntsitu. Onaind STeresa 72. Etxeko zaharra hiltzen delarik [...], liburutegi eder bat duela su haundi batek bezala suntsitzen betiko. Larre ArtzainE 131. Suntsitu beharra da [euskara] . MIH 132. Guztia erretzen eta suntsitzen duen errekaia da. MEIG IX 93.
v. tbn. Mih 50. Monho 108. CantIzp (1826), 32 (ap. DRA). JesBih 460. Dv LEd 94. Bordel 166. Arb Erlis 330. Jnn SBi 164. Zby RIEV 1908, 773. CatJauf 20. Lander RIEV 1907, 433. Lh Yol 33. Zub 91. Ol Lc 1, 51. Iratz 25. Mde Pr 286. Arti Ipuin 81. Izeta DirG 91. Osk Kurl 104. Larz Senper 10. Gazt MusIx 166. Lf in Casve SGrazi 16.
azpiadiera-1.1
Desaparecer, marcharse; hacer marcharse, expulsar.
"Au fig., se dérober de devant les yeux"
Dv.
Zeruak inspiratuko eta fornituko darozkitzun moienez, hura [etsaia] zure bihotzetik urhun apartaturik eta suntsiturik. He Gudu 102. Laur hatzetan suntsitu baitzen toki hartarik. Gy 34. Satan suntsitu zen khe zikhin bat zariolarik. Jnn SBi 122. Suntsitu nahi ditu / [itsasoak] guziak untzitik. Etcham 159. Eta Laminak oro suntsitu ziren berehala alderdi guzietara. Barb Leg 24. Nere jaun maite hori suntsitu zaitala. Iratz 138. Ai nintz lenago gizartetik suntzituko, kutsu ori neri itsatsirik ikusi baño. Zait Sof 80. Bere adiskide miñena agurtu ere egin gabe Debatik suntsitu (desaparecer) zala. Etxde AlosT 68s. Maider suntsitu dela? Etxde JJ 252. Ikuspegia nola agertu ta suntsitzen den eskena-barrenaldean. Ibiñ Virgil 94s.
Zeruak inspiratuko eta fornituko darozkitzun moienez, hura [etsaia] zure bihotzetik urhun apartaturik eta suntsiturik. He Gudu 102. Laur hatzetan suntsitu baitzen toki hartarik. Gy 34. Satan suntsitu zen khe zikhin bat zariolarik. Jnn SBi 122. Suntsitu nahi ditu / [itsasoak] guziak untzitik. Etcham 159. Eta Laminak oro suntsitu ziren berehala alderdi guzietara. Barb Leg 24. Nere jaun maite hori suntsitu zaitala. Iratz 138. Ai nintz lenago gizartetik suntzituko, kutsu ori neri itsatsirik ikusi baño. Zait Sof 80. Bere adiskide miñena agurtu ere egin gabe Debatik suntsitu (desaparecer) zala. Etxde AlosT 68s. Maider suntsitu dela? Etxde JJ 252. Ikuspegia nola agertu ta suntsitzen den eskena-barrenaldean. Ibiñ Virgil 94s.
azpiadiera-1.2
Disolver(se) en otro cuerpo (sentidos prop. y fig.).
Urinak alkoolean du behar suntsitu. JE Bur 88. Emazteak ez dezake suntsi bere izaitea gizonaren baithan. Ib. 102.
Urinak alkoolean du behar suntsitu. JE Bur 88. Emazteak ez dezake suntsi bere izaitea gizonaren baithan. Ib. 102.
azpiadiera-1.3
Abiatzen da mendiari gora, eta harrokaz harroka, lapharrez laphar, izerdiz suntsitua, eskuak eta oinak larrutuak, igaiten da norapait.Laph 40.
sense-2
2.
"Desustanciarse, desvirtuarse, [...]
sontsitu
"
Lar Sup.
.
sense-3
3.
"Demolido y cansado, sontsitu
"
Lar Sup (s.v. desustanciarse).
sense-4
4.
"Garnir un objet et le gâter par un corps étranger et mauvais. Ogi hori irakaz suntsitia da
"
VocBN. "(S; Foix), souiller" Lh.
azpisarrera-1
EZIN SUNTSITUZKO.
Indestructible.
Manestarrak [katoliku siñisteari] iardoki oi ziotena ezin suntsizko banerizkion ere. Or Aitork 122. [Liburu Sainduak] ezin suntsituzkoak dire. Othoizlari 12 (1957) 113.
Manestarrak [katoliku siñisteari] iardoki oi ziotena ezin suntsizko banerizkion ere. Or Aitork 122. [Liburu Sainduak] ezin suntsituzkoak dire. Othoizlari 12 (1957) 113.
azpisarrera-2
SUNTSITUXE
(Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
Aita lazaristen Misionea suntsituxe da. Prop 1911, 7. (ap. DRA)
Aita lazaristen Misionea suntsituxe da. Prop 1911, 7. (ap. DRA)
suntsitu
-
suntsitu....
-
Etim. Relacionado con arag. sumsido 'mer...
-
1. (L, B, BN; SP (-ns-), Lecl, VocBN , H...
-
Desaparecer, marcharse; hacer marcharse,...
-
Disolver(se) en otro cuerpo (sentidos pr...
-
Abiatzen da mendiari gora, eta harrokaz ...
-
2. "Desustanciarse, desvirtuarse, [...] ...
-
3. "Demolido y cansado, sontsitu " Lar S...
-
4. "Garnir un objet et le gâter par un ...
-
EZIN SUNTSITUZKO. Indestructible. Manest...
-
SUNTSITUXE (Forma con suf. -xe, de valor...
0 / 0 adiskidantza >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
