(V, G, L, BN, S; Lar, Añ, Izt 51v, H (+ -lh-)), salatzaila (V), salatzale (B), salazale (Sal; -lh- BN, S; VocS, VocBN , Gèze) Ref.: A (salatzailla); Lh (salhatzaile); Satr VocP .
Acusador, delator; descubridor, revelador. "Soplón" , "fiscal, acusador" Lar y Añ. "Accusateur" VocS. . "Dénonciateur" VocBN. . " Salhatzaile, celui qui a rapporté ou dénoncé" Dv. " Salatzallea, [...] accusateur public" Ib. , que cita a Uriarte. v. akusatzaile. Tr. Documentado en la tradición meridional desde mediados del s. XVIII; es menos frecuente al Norte, donde se encuentra en López, Duvoisin, Hiriart-Urruty y Constantin. En DFrec hay 4 ejs. de salatzail(l)e.
Salatzalle gezurtiak [...] Santa Maria ere bere senarrarekin gaizki ipiñi nai izan zuten. Cb Eg III 336. Erregeri erran zizin beste zerbitxari hark, zerbait amistaintxa <-incha> kriminel [...] erreginareki baziela. Erregek nahibada etzien osoki salhazale hori sinhetsi. AR 246. Jesusek ez eban txitik egin [...] judegu salatzalleai eranzuteko. Añ NekeA 244. Krutzeak kondenauko ditu; ezta bearko bera baño beste salatzallerik. Añ MisE 11. Izandu zan salatzalle Kanzilleria Granadakoan. Izt C 487 (v. tbn. 477). [Nere aingeru beiralea] nere bizitzearen lekhuko izatu da eta nere salatzaile bidezkoa izanen da. Dv LEd 267 (Cb Eg II 152 salatzalle). Salatzalle aien esanak Pilato etzuten itsutu edo engañatu. Lard 450. Judu-etsai-salatzalleak. Ib. 450. Jaurtigija izan dalako geure anaijen salatzallia, salatuten zituzana geure Jaungoikuaren aurrian egunaz ta gabaz. Ur Apoc 12, 10 (Ol, BiblE salatzaile; He akusatzaillea, Dv iratxikitzaile). Burutzat artu eben otsua, / Salatzallatzat basakatua, / ta zelatarija / izango zala azerija. Ur CancB III 94. Zu salatuko zaituzten salatzalle eta testigu bearrik izango ezta. Arr May 84. Zer? Ohoinen salatzalea preso? HU Aurp 61. [Konfesinoan penitentea da] erruduna eta salatzallea. Itz Azald 134. Edonori azpiak janaz bizi dan oskill, salatzalle, guzurtiren batek. Ag Kr 127. Multen irurena salatzallientzat ixango da. ForuAB 141. Beti izan dira bekaxti eta salazaliak. Const 31. Emakumea, non dira zure salatzaleak? Ez al zaitu iñork ere gaitzetsi? Ir YKBiz 320. Gizakume ankerrena izan natzaizu. Nere buruaren salatzaillea izan nai dut. Zait Sof 142. [Palestinan] gezur zalatzalleek auzitara eramaten zituzten kristauak. EG 1958, 16. Lau urte geroago Sokrateren salatzaile nagusi bilakatu zan burubide gutxiko gizon bera. Zait Plat 10. Zuek gaur zerbait egin dezutela ta bera salatzallea bada, alegia etorriko dala, e! Ugalde Iltz 64. Denbora luzara denen salatzale. EZBB I 79. Salatzailleak [Mesiasi] gogor zemaika / gaizkille bati antzera. AZink 181. Apez adiskide bat [...] izan nuen lehen berriaren salatzailea. Larre ArtzainE 229.
v. tbn. Salatzaille: Or Aitork 240. Salatzalle: AA III 459. ForuAG 313. Etxde JJ 20.