OEH - Bilaketa

5 emaitza plebe bilaketarentzat

Sarrera buruan (0)

Emaitzarik ez


Sarrera osoan (5)

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
baxu.
tradizioa
Tr. Atestiguado al Sur desde el cantar del conde de Salinas, en las variantes baju y (en menor medida) baxu; a partir de mediados del s. XIX lo emplean generalmente bersolaris. Al Norte lo hallamos en autores de los siglos XVI-XVII, además de Goyhetche, siempre en la forma baxo . En DFrec hay 6 ejs. de baxo, septentrionales, y 10 de baju y 7 de baxu, meridionales.
sense-1
1. (Mic), baxo (SP, H), baju (V-gip), bajo (AN-ilzarb) Ref.: Bon-Ond 154; Elexp Berg .
(Adj.). Bajo, que está a poca altura, que está abajo. "Abatida cosa, baxua " Mic. "Bas" SP, H. " Batzuk altuak eta beste batzuk bajuak " Elexp Berg. v. 1 apal. .
Kalea bera burua baxu daroa. Salinas 3 (en TAV se da la lectura bax[.]n, y se sugiere baxun ). Mendi altuan erurra daidi, / aran baxuan eguzki. Lazarraga B31, 1205r. Nola iguzkia liña baiño baxoago, edo hegoako bandan baita. INav 146. Ez dirade asiko / preziyo bajutik, / alegiña saiatu / nor bere aldetik. JanEd I 90. Ipurdiz oso bajua da ta / bizkarra're eztu zuzena. Tx B I 181. Emen, izar bajuaren / argiak emona, / urbil ikusten da / urrun dagoana. Gand Elorri 121. Laiño baju zuri / t'euri geldiari. Ib. 196. Aiek ez zuten ikusi su bajua beste gauzarik. BAyerbe 152. Txindokiko bajuena [txabola] ura izango zan noski. Ib. 45. Maiatzean edo Lore-illean loratzen da toki bajuetan, ta mendi aldean Ekainean. Ostolaiz 61s.
azpiadiera-1.1
Bajo, de poca altura.
Arbolik bajuenean egurra egiten da. EZBB I 38. Baserri au etxe zar zabal baju xamar bat zan, gaur berritu eta aundiago eginda dagoan arren. Salav 26.
azpiadiera-1.2
(Fig.). Bajo, humilde; de inferior rango. "Abiectus, gaxoa, geldoa, ttipia, baxóa " Urt I 23. " Herriko jende bajua, plebe" VP 81v.
Ezagutze hunen beharkia gauza komuna eta gauza baxoa iruditzen bazaio ere. Adv ** 8v. Haur da bere gloria guziarekin bere anaie baxoén eta on-beharrén ezagutzea eta rezebitzea laido izan etzaion Ioseph anaie gogaberá eta ona. Ib. ** 7v. Gloria bedi bada anaie kondizione baxotakoa bere goratasunean. Iac 1, 9 (Dv aphala). Su haren erreren ditu iratxaki lanboak / Ilhargiaren azpiko kreatura baxoak. EZ Man I 80. Prosperitate handietan / Ez zait bihotza altxatzen; / Ez fortuna baxoan ere / Etzait kuraia flakatzen. 169. Ala ez du botherea lurrezko baxera egilleak orre beretik egiteko baxera bat ohorezko gauzetakotz eta bertze bat berriz gauzarik baxoenetakotz? He Rom 9, 21. Juez baju baten sentenziatik apelaitia [...] aren gañeko juez nagusiaguagana. msOñ2 45r. Beeratuten ditubee altubak, jasoten ditubee baxubak. fB Ic I 47. Ezkonduben bizitzia bat egiten dabee burdiniagaz, laino arteko illunagaz, krijada baten bizi era bajubagaz. fB Ic III 325. Iru urtian euki eban agiñdu, ta eragiten gauzarik baju ta humilldeenak. JJMg BasEsc 186. Gaixoai egitekorik bajuen eta naigabetsuenetan ere serbitzen. Aran SIgn 22. Badira oien artean / gizon onraduak, / batzuek aberatsak, / besteak bajuak. Xe 225. Munduan danok bajuagua / anparatuaz gabiltzan. Arrantz 80. Zer zan Txokoren familiya? Utsa! Tratu guziyak jende bajuakin eta para usted de contar . Iraola 23. Bajuak altxatzeko / ai zer laguna. Imaz Auspoa 24, 130. Zuen ondoren dabiltzan oiek, / altuen gisa bajuak. MendaroTx 61. Bajuak arrapatzen / daukaz maliziak. BEnb NereA 283. Jende bajuak bear ezpadu / kabi bat sortzeko era. Basarri 185. Bizitza barri, baju ta labur bateko ameseta txiki ta zuri diran aren Udabarriko lore txikien aurrean. Gand Elorri 46. Len baju zeuden auzo erriak / jantzi dituzu onorez. MMant 58.
azpiadiera-1.2.1
(En sdo. peyorativo). Bajo, vil. "Adjetivo que se aplica a mentalidade significando 'baja', 'atrasada', 'mezquina'. Etxokoneko astuak arto batzuk jan zotsalako juezera jo zuan. Oixe dok mentalidade bajua eukitzia " Elexp Berg. "Baita entzun diateke persona bajua, portatzeko modu bajua eta horrelakorik" Ib. Cf. Urt IV 416: "Cerdo, gizon [...] ohore gábea [...] giza tratu baxogillea".
Eta illkhitzera presta dadin mundu baxotik, / Barkhamendu eskaturik bihotzaren ondotik. EZ Man I 51. Zer statutan partitu diren Mundu baxotik. Ib. 85. Zeren dukezun zerutik lur baxora behatu. EZ Eliç 336. Amudioak bethi goiti du jaidura, eta eztu nahi gauza baxoek arrasta dezaten. Arbill III 5, 11. Ipoin berdiak, berba zatarrak, kontu loijak, errazoe bajubak, prestuezak, ta gizatasunaren lotsagarrijak. fB Ic I app., 23. Ta zer gauza lotsagarrijagorik, Jangoikuak emon deuskun errazoia galdu, ta animaliak baño bajubago legez jartia baño? JJMg BasEsc 206. Hau zuer doakizue, karatera baxoak, / Gorderik ausikilari, mihi ondikozkoak. Gy 135. Zuk diozunez mutilzar danok / gera oso gauz bajuak. Olea 119.
azpiadiera-1.2.2
Galdu-irabazi, gora-bera gitxikua da diru bajuagaz jokatzen badozu.Gerrika 240.
Débil. "Baju ibili, ikusi..., no andar bien, no rendir a plenitud. Aspalditxo onetan Indurain baju samar dabill" Elexp Berg. "Gaur baju ikuste aut. Ze, atzo nun izan zuan parrandia?" Ib.
Sasoia juanian, / baju gaudenian. AzpPr 31. Euskera baju egon da baño / gora egin du mugira. Tx B II 171. Zu ere baju ibiltzen ziñan / geienean osasunez. Uzt Sas 137. Arkitzen dalako len / aldian bajua, / ernegazitzen dago / aiton gizajua. Ib. 196. Bista bajua zuan eta antiajurekin da bastoiarekin ibiltzen zan. JAzpiroz 41. Bertsolaritza mugiarazi / zenuen urte zailletan, / baju ikusten zenuelako / leen zebillen sailletan. Zendoia 239. Len ere naiko baju nitxeok aspaldian. Albeniz 115. [Bertsolaria] ez da ezagun-ezagunetakoa (Mikelazuloko kukua esaten diote gaitzizenez), eztarri bajua duelako edo. MEIG I 108. Eztarri baxua dut, izan ere, behialako bertsolariaren antzera. MEIG VIII 57.
azpiadiera-1.3
"Dícese del color enfermizo. Eztakitt arek beste zeoze eztaben izango, oso kolore bajua dauka ta " Elexp Berg. .
Azpeitira juan nitzan / bizirik dolorez, / bajuba kolorez, / eskasa balorez. AzpPr 23.
azpiadiera-1.4
(Sonido) grave.
Baiña amaika sufritu det abots kontu onekin. Baju artu eta ezin ots onik atera. Insausti 26.
azpiadiera-1.5
Atrasado (en una competición).
Bein baju asi ezkero / ez da erraz goratzen. EusJok 76. Iñoiz jardunak gera / zu eta ni plazan, / beti gelditzen ziñan / bajuaren trazan. Tx ( in Imaz Auspoa 24, 137 ). Bizkai aldeko jendeak ez du / baju gelditu usterik. Basarri 80.
azpiadiera-1.5.1
Baiña baserriko etekiñak fabrikakoen parean baju gelditzen asiak ziran. Insausti 27.
azpiadiera-1.6
(Uso pred.).En voz baja.
Eztago au [humiltasuna] baxu berba egitean. LoraS 167.
sense-2
2. baxo (H). (Sust.). Bajío. v. baxa.
Halaber guarda gaitzatzu tormenta aserretik, / Eta gauaz baxo edo lehorra ukitzetik. EZ Man II 140.
azpisarrera-1
ALTU-BAXU. v. altu.
azpisarrera-2
BAXUAGOTIK. Más humildemente.
Naparruatik probintziyara / pasatu ziñan orduan, / buru ori bajuagotik / erabillitzen zenduan; / ezer ez eta banidadia / sobra dezu buruan. Xe 192.
azpisarrera-3
BAXUAN (Estar, tener, etc.) bajo.
Etxiak dauka aldamiyua, / bajuan du tellatua. Xe 266. Bere txabola ere bajuan zuan. Bajuena Aralar-en. BAyerbe 45.
azpisarrerakoSense-3.1
En mala situación; en mala posición (en una competición).
Aitzekirikan etzan orrentzat / gelditu arren bajuban. EusJok 22. Bajoan uste zana / irten da nagusi. EusJok II 14. Orañ bajuban asko dabiltza / lenago altu izanak. Tx B II 151. Arrunka pranko bazuten [alemanak] baño / orain bajuan dabiltza. Tx B III 20.
azpisarrera-4
BAXU-BAXUTIK. En voz muy baja.
Baju-bajutik erantzun niyon / pazientzi ederrian. Tx B I 218. Baju-bajutik galdetu niyon: / "Ama Euskera al zera?". Tx B II 168.
azpisarrera-5
BAXUKO. De abajo.
Itxaro daukadala / samiñen gaiñean, / illunpe ta bajuko / izar bat antzean. Gand Elorri 153.
azpisarrera-6
BAXURA. Abajo.
Orrek altuan zeukan konduta / jetxi nai zuten bajua. Tx B II 87.
azpisarrera-7
BAXUTIK. Desde abajo; (fig.) humildemente.
Josetxo, itz okiñ ez / sobera aunditu, / ez nuke iñoiz nai gauz / ori aditu; / gizonak bajotikan / biar du begitu. Yanzi 124.
azpisarrera-8
BAXUXEAGO. Algo más bajo, algo peor en la escala.
Zu al zera jabe? / ala baziña obe, / esango'izut au're: / bajuxio zaude, / zu aña gizon bada / noranaiko're. AzpPr 77.
baxu
0 / 0 behe >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper