Harremana

    OEH - Bilaketa

    127 emaitza lotsatu bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    lotsatu.
    tradizioa
    Tr. La primera acepción es propia de la tradición oriental y la segunda, de la occidental. En DFrec hay 26 ejs., 5 de ellos septentrionales.
    sense-1
    1. (AN, L, BN, S, R; Aq 474 (AN), Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H, Foix; losatu AN-ilzarb), lotzatu ( VocS 133, H) Ref.: Bon-Ond 157; A; Lh; Lrq; EI 118; Iz R 292; Satr VocP; Gte Erd 214 .
     Asustar(se), espantar(se), amedrentar(se). " Lotsatu naiz eta gibelerat itzuli naiz, j'ai pris peur" H. " Herioa, hitaz orhoitzeak berak lotsatzek dik, la mort [...] effraie" Ib. " Ihortziriak lotsatzen du, le tonnerre lui fait peur" Ib. " Nekheak lotsatu ezpanindu, si la fatigue ne m'avait fait reculer" Ib. "Décourager" Foix. " Lotsatuzteá ólloak, espantó las gallinas. Ez adi lótsa korrengátik, no te asustes por eso" Iz R 292. "Darse por vencido; desistir de una empresa (BN-baig)" Satr VocP. Pouvreau da, sin trad., la forma lotztea. Tr. Documentado en la tradición septentrional (ya desde Dechepare) y en textos navarros (Beriain, Lizarraga de Elcano, la versión roncalesa de la balada de Orreaga, Hualde (Mt 14, 30), Samper (Io 14, 26) y Z. Moso).
    Iuiatzera dauginian majestate handian / nola eztu lotsaturen ordu hartan munduia? E 63. Nik dakidan gauzarik eztadukat zurerik / lotsaturik iarri nuzu, ezpaitakit zegatik. Ib. 179. Señale oneki lotzatzen da demonioa eta iges egiten du. Ber Doc 98r. Gure Iauna izitu zen eta lotsatu gizon bezala, ikhusirik behar ziala hil. Tt Onsa 150. [Sathan, Ienkoaren] izenaren aiphatziaz eta entzutiaz lekhu orotan lotsatzen da eta ikharatzen. Ib. 31. Bere flakheziaz lotsatürik egon izan da thenpora lüzaz bentüratü gabe bere desirküntiaren konplitzera. Mst XV. Nekheak eta gaitztasunek etzuten batere lotsatu. Lg II 101. Etzaiztela lótsa, ezi ematen dizet berri alegrebát jénde guziaréndáko. LE Doc 151. Ezkütük ez Xarlemaiña / orano gü lotsatü / behar diaigü harzara / berriz bataillatü. Xarlem 993. Zunbat arima gaxo han kondenatürik! / [...] Hetzaz orhitürik, / gauden lotsatürik. Etch 654. Bazterrak oro dira lotsatzen, / ihizi guziak aldiz gordatzen. Arch Fab 101. Luzifer lotsa diro / haren koloriak. Bordel 52. Baiña bi banditak haiñ lotsatzen dire / nola ozpiñaz yoak izatu balire. Gy 166. Nola lotsatzen ez naiz ni. Dv LEd 254 (Cb Eg II 143 bildurtzen). Lotsa zaite, hekien zorigaitzaren beldurrak ikhara zaitzala! Ib. 100. Ontasun guziez buluzia geldituko zare. Ez hatik lotsa. Laph 77. Gau ilhunak ez ditu lotsatzen bidean. Elzb Po 221. Ene biotza lotsatan duk. (R) "Mi corazón se amedrenta" . Orreaga 106. Jesus Jauna etzen izitu ez lotsatu gurutze dorphe hura ikustean. Jnn SBi 30. Eman zen lanari batere lotsatu gabe. Ib. 166. Üzürria bethi handitzez beitzoan eta lotsatürik beitziren jentiak. Ip Hil 180.
    ( s. XX) Gure gizonak bere behia ezin sal. Lotsatzen hasia da. Berantzan ari du. JE Bur 170. Ez ditezela lotsa gizonak, are gutiago izi. Ox 69. Lañoa eta langilea, aitzurrari lotzeko lotsatzen etzena. Zub 87. Lan gogorrenek ez gituztela lotsatzen. JE Ber 72. Bainan zer jateko [...] muthiriak! Pizteko orde, lotsa lezagukete zinez barnea. Ib. 26. Etsaia jinik ere, / ez zaitela lotsa. Etcham 131. 1947an pausatu zen, heriotzeak lotsatu gabe, Jainkoaren besoetan. Zerb Azk 81. Etxe gañetik ke anitz elkitzen zela eta orduan gu lotsatu gintzan eta erran ginuen: Aiei, ama! ZMoso 42. Oi San Frantses, begira gazteak / ez ditzala lotsa bizitzeak. Ardoy SFran 355. Atseginetan goza zaite ta nahigabean ez lotsa. Xa Odol 211. Ama puxka bat lotsatu zen eta galdegin zuten Donibane Garazitik mediku bat. Etchebarne 58.
    v. tbn. Egiat 255. Monho 100. Dh 168. FrantzesB II 23. Prot 68. MarIl 109. Jaur 119. Zby RIEV 1908, 296. Elsb Fram 132. Arb Igand 21. UNLilia 5. HU Zez 52. Barb Leg 148. JEtchep 71. Mattin 92. Casve SGrazi 108.
    azpiadiera-1.1
    Tener miedo de. " Lotsatzen naiz bide hoin luzeari lotzeaz, j'ai peur d'entreprendre un si long voyage (chemin)" H. " Lotsatu ziren denak gosearekin hil beharko zutela (BN-ciz, S)" Gte Erd 214.
    Lotsatuzire ilen zekióten bidean. LE Urt (ms.) 18v. Osoki lotsatua zen haur gaixoa gauari buruz. Arb Igand 86. Ai, orduan ez ginuke ez geroaz lotsatzerik. Ib. 37s (v. tbn. 7). [Ameriketan] kausitzen den bizi dorpeaz / anitzak dira lotsatzen. Etcham 228.
    azpiadiera-1.2
    (Part. en función de adj.).
    Jaunaren aingerua [...] / emazte lotsatuer mintzatu zankoten. Ox 81. Markesa xahar bat mahain-ingurazlea / iratxo lotsatuak bil eta hil / ari da. Mde Po 92. Ikusten dut oraino Pierra lotsatua. Larre ArtzainE 326.
    sense-2
    2. (V, G, AN-5vill-ulz; Lcc, VP 54r, Lar, Añ (V, G), Dv (V, G)), lotzatu (V-gip) Ref.: A; Echaide Nav 215; Iz Als, Ulz, ArOñ (lótzatu); Etxba Eib; Holmer ApuntV; Elexp Berg; ZestErret.
    Avergonzar(se) (de). "Envergonzarse" Lcc. Tr. Documentado en la tradición occidental (tbn. en Goñi, Inza, Iraizoz e Izeta) desde mediados del s. XVIII. Cuando el complemento es un sintagma nominal, éste lleva por lo general, y desde los primeros testinmonios, suf. instr., aunque hay tbn. algunos ejs. de sociativo (v. infra); cuando va acompañado de oración subordinada, se emplea sobre todo con sust. vbal. -t(z)eaz (ya desde Olaechea) y -t(z)en (desde fray Bartolome), si bien hay tbn. algunos pocos ejs. de -t(z)ea (q.v.).
    Zure kejaz lotsatuko zera, ikusirik zure kulpa zenbatez andiago dan. Cb Eg II 150. [Jesus] larru gorrian, / egun argian / utzi zuten lotsaturik. Cb Bast 34. Lotsatu ezteñ Kristinau izateagaz. Oe 124. Larru-gorrian ibilliagatik, etziran batere lotsatzen. Ub 6. Peru, ez naizu lotsatu, ta errezau egizu zer edo zer. Mg PAb 57. Eguan lotsatuta arpegirik emoezinda. Ib. 177. Laster damutu jakon egiña, baña lotsatu zan konfesetako. Mg CO 166. Eztakigu oraziño egiten? Lotsatu gaitean. Añ LoraS 157. Ipui onek lotsatu bear ditu edertasun utsean biotza ipinirik daukatenak. VMg 32. Lotsatu zaitezte zuen esker gaizto arrigarri orrezaz. Gco I 414. Gauza batzuk ain loijak [...] eze turkubak eurak bere lotsatuko litzatekez ikusiko balitubee. fB Olg 111. Lau errial daukazana lotsatuten da bi baino ez daukazan bati berba egiten. fB Ic I 50. Ez egijozu entzuterik emon. Lotsatu egizu. Esan egiizu enbusteru bat dala. fB Ic II 215. Emakumia bada lotija ta alabaak ama lotsatuko ez dabeenak, asmeetan dabee gorubetia kanpokuakaz egitia. JJMg BasEsc 109 (v. tbn. 106). Bada lotsatuten bazara Jesusen jarraitzallatzat agertuten zeure burua [...]. Ur MarIl 57. Au entzundakoan Rebeka lotsatu zan eta bere burua oialez estali zuen. Lard 28. Jaungoikoarekiko eta zere gurasoakiko lotsa zaitzakean ezer ez egiñ. Arr GB 8. Bere buruaz lotsatuta. Aran SIgn 72. Pekatu egiteko lotsatu bear da eta ez konpesatzeko. Zab Gabon 73. Berba txarrakaz alkar gendula lotsatu? AB AmaE 254. Ez nuke lotsatu biar mundu guziaren aurrian gogotik negar egitiaz ere. Bv AsL 58. Erdi lotsaturik egoan, danak berari begira eukazan da. Ag AL 147 (v. tbn. G 347). Ez nagizula lotsatu arren / onelan plaza betian. Balad 56. Eskean ibiltzeaz lotsatzen naiz. Ir YKBiz 303. Ni lotsatu ere egiten naiz orrelako yaun bat aurkeztu bearraz. Ldi IL 157. Ez da ortaz zer lotsa. Markiegi ( in Ldi IL 9 ). Nere jatorriz ez naiz lotsatzen. ABar Goi 44. Lotsatu ere egiten naun olako seme baten ama izan bearrez. Etxde JJ 30. Lotsatuta gelditu da nunbait neska. Txill Let 32. Ez adi lotsatu [...], batzuetan negar pixka bat egiteak on egiten dik eta. Ugalde Iltz 48. Gere sentimentuak azaleratzen lotsatu egin oi gera. NEtx LBB 71. Gu erriaren aurrian lotsatu gaitezan asmo guztiz ebizan. Gerrika 230s. Lotsatu egiten dira nere izena aitatzeaz. Albeniz 238. Lotsatzen banau ere, aitortu beharrean naiz [...]. MEIG I 197. Kontu-kontari aritzeaz lotsatzen ez direnek. MEIG II 131. Beren hizkuntzaz maiz lotsatzen direlako edo. MIH 184.
    v. tbn. CrIc 131. AA III 320. Astar II 108. Zav Fab RIEV 1907, 92. It Fab 76. Izt C 164. CatBus 51. Bil 163. Azc PB 246. Apaol 102. A BeinB 67. AzpPr 24. Goñi 78. Echta Jos 128. Iraola 21. Ill Pill 5. EusJok II 111. GMant Goi 42. Inza Azalp 143. TP Kattalin 188. Kk Ab II 67. Enb 127. Alz Ram 57. Tx B II 37. Lab EEguna 102. Or Eus 237. Mde HaurB 18. JAIraz Bizia 29. Bilbao IpuiB 22. Anab Poli 54. Arti MaldanB 212. SM Zirik 94. Zait Plat 108. Gand Elorri 216. Osk Kurl 96. Izeta DirG 108. And AUzta 55. Salav 46. Ibiñ Virgil 48. Etxba Ibilt 487. Uzt Sas 17. Berron Kijote 46. Ataño TxanKan 167.
    azpiadiera-2.1
    (Con sust. vbal. con suf. -t(z)ea ).
    Eta lotsatzen ez aiz [...] lan txarra deitzea lanik gaitzen ta latzenari? Lar Cor 300. Baña, nola, itzegitea lotsatu egiten al zerate? Alz Ram 118. Astoakin juatia / lotsatutzen dira. Uzt Sas 102.
    azpiadiera-2.2
    (Con complemento en sociativo).
    Lotsatuten danak nigaz eta nire irakatzijagaz, jakin begi [...]. Ur MarIl 57 (v. tbn. en contexto similar Itz Azald 10 beragaz lotsatu bear). Nerekin eta nere esanakin lotsatzen dana [...]. Lard 406. Ez aiz lotsatzen esatiakin bakarrik? Apaol 25.
    azpiadiera-2.3
    (Part. en función de adj.).
    Neskatoak irribarre lotsatu batekin begiratzen ziolarik. Mde HaurB 89. Ez zuen batere errukirik nabaitzen haren ohean eserita zegoen emakume hasarretu eta lotsatu harentzat. Ib. 40.
    azpisarrera-1
    EZIN LOTSATUZKO. "Intrepide; qui ne sait pas avoir peur; qu'on ne peut intimider; (G), qui ne sait rougir" Dv.
    azpisarrera-2
    LOTSA-LOTSA EGIN. Avergonzarse (con valor intensivo).
    Piparra bera baño gorrijago jarri zan lotsa-lotsa egindda. Otx 39. Beren buruaz lotsa-lotsa egin ziran. Etxde AlosT 105. Nire buruaz eta nire etxeaz lotsa-lotsa egiña natxeok. Etxde JJ 148.
    azpisarrera-3
    LOTSATUXE (Forma con suf. -xe, de valor aprox.).
    Lotsatuxe gelditu nitzen behinik-behin. MEIG IX 149.
    azpisarrera-4
    LOTSATZEKO.
    a) Vergonzoso, que da vergüenza. v. lotsagarri.
    Ikasten dituzte alkarrekin itz zatarrak, egin lotsatzeko gauzaak. Mg CC 215. Zortzigarren aginteak debekatzen digu [...] lagun urkoari aurpegira ematea [...] lotsatzeko gauzaren bat. AA II 215. Jartzen da [...] lotsatzeko eran ta bere umeetatik batzuek iseka egiten dioela. AA III 376. Ez ezer erantzun gaiski-esaliari, lotsatutekua bada, lotsatu dedin ta erremedijau dedin miin gaistuaren jaubia. fB Ic II 202. Ai! --esaten zuan-- zer lotsatutzeko gaia dan pobretxo ura guretzat! Bv AsL 173. Lotsatzekoa zan, baña ezkiñan lotsatu: arritu egin giñan. Ag G 10. Ez da lotsatzeko. "No es para avergonzarse". Or Poem 548. Ezta lotsatzeko. Nik eztiot inori ezer lapurtu. Arti Ipuin 56. Onek bakarrik eskintzia lotsatzekua be badok. SM Zirik 36. Gaiak handik eta hemendik bilduak ditu [...]. Ez da harritzeko ez lotsatzeko. MEIG II 131. b) "Propre à intimider, à faire peur. Ez othe da lotsatzeko horren luzeko uritea ikhusteaz?, [...] pour inspirer des craintes?" Dv. v. lotsagarri (I, 2).

    lotsatu

    lotsatu
    0 / 0 adin >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper