OEH - Bilaketa
11 emaitza iltzatu bilaketarentzat
goiburua
iltzatu.
tradizioa
Tr. La forma propia de la tradición septentrional es itzatu . Al Sur, iltzatu es la forma general (untzetu en Añibarro (EL 1 203) y untzau en Arana Goiri y Eleizalde). En textos navarros hay itzatu en Lizarraga de Elcano y F. Irigaray.
sense-1
1.
(L, BN, S; Lar, H (G)),
itzatu (B, BN, S; Volt 64, SP, Urt I 394, Ht VocGr, Lar, VocBN
, Gèze, Dv, H (G, L, BN, S), Foix),
iltzetu (Añ),
itzetu (B; VocS
),
untzatu (H (V)),
untzetu (Añ),
ultzetu (Lar, H (V))
Ref.:
A (itzatu);
Lrq (itzatü);
Lh (iltzatu, itzatü);
Izeta BHizt (itzetu)
.
Clavar. "Clavetear, iltze txikiz iltzatu, ultzetu " Lar. "Reclouer" VocS . "Crucificado: krutzean (V) untzetua, (G) iltzetua, iltzaztua " Añ. " Itzatzeko, qui est à clouer, propre à clouer. Itzatzekoa da athe hori, cette porte est à clouer. Itzatzekoz itzeak behar dire, pour clouer il faut des clous" Dv. "Fixer avec des clous, clouer. [...] Athe bat, leiho bat itzatzea " H. "Clouer" Foix. " Itzetu ongi atea " Izeta BHizt. Cf. gurutziltzatu. v. iltzeztatu, iltzeztu. Tr. Documentado al Norte, ya desde Dechepare, en autores de todas las épocas. Al Sur se encuentra en Mendiburu, Añibarro, Iztueta, Uriarte, Arana Goiri y algunos autores del s. XX. En DFrec hay 2 ejs. de itzatu y uno de iltzatu .
Kurutzian [...] huin eskuiak itzaturik. E 29. Itze lodiz [...] gurutzean itzatu. Mat 204 (v. tbn. en contexto similar con ines. EZ Man I 18, Harb 303s, SP Phil 196, Gç 202, Bp II 51, Ch IV 2, 6, He Gudu 90, Lg II 279, AR 85, Monho 134, Jaur 359, Dv LEd 266, Ip Hil 258, Lap 244 (V 110), Zerb IxtS 42 itzatu; Ur BulaG 530, ArgiDL 15, KIkG 8, Or BM 114, NEtx LBB 85 iltzatu; GMant Goi 58 untzatu). [Kalbarian] Iaun ona baitzen / zurarekin itzatu. EZ Eliç 55 (v. tbn. 419; Harb 39 gurutzearekin itzatzea, UskLiB 58 khürütxiareki itzatü). Baleari arpoia iltzaturik. Izt C 208. Gurutzan untzau eben. AG 1458. Gure Josu ona Gurutza-egurrian judar gaiztuak edatu ta Bere Amaren aitziñan untzau eben. Eleiz GDBidea 25. Berak [...] egindako zango-zorroak, berak iltzatutako oskiak. Or Mi 87. Orzirale sainduz, kurutzeari itzatua hil izan da. Zerb IxtS 114 (v. tbn. con dat. He Gudu 136, Lg II 94, Dh 242, JesBih 452, Dv LEd 196, Arb Igand 96, Jnn SBi 7 itzatu). Ateak burni zaarrez iltzatuak. Anab Poli 86. Gure korraleko arboletan itzatzen ginituen esku-afixa batzuekin. Larre ArtzainE 172. Bata iltziá, iltzatzekoa, eta bestea iltzià 'heriotza'. MEIG VI 102.
v. tbn. Itzatu: O Po 64. Arg DevB 189. Tt Onsa 115. CatLan 43. LE Ong 43r. Hb Egia 47. Auspoa 97, 82. Xa Odol 266.
Clavar. "Clavetear, iltze txikiz iltzatu, ultzetu " Lar. "Reclouer" VocS . "Crucificado: krutzean (V) untzetua, (G) iltzetua, iltzaztua " Añ. " Itzatzeko, qui est à clouer, propre à clouer. Itzatzekoa da athe hori, cette porte est à clouer. Itzatzekoz itzeak behar dire, pour clouer il faut des clous" Dv. "Fixer avec des clous, clouer. [...] Athe bat, leiho bat itzatzea " H. "Clouer" Foix. " Itzetu ongi atea " Izeta BHizt. Cf. gurutziltzatu. v. iltzeztatu, iltzeztu. Tr. Documentado al Norte, ya desde Dechepare, en autores de todas las épocas. Al Sur se encuentra en Mendiburu, Añibarro, Iztueta, Uriarte, Arana Goiri y algunos autores del s. XX. En DFrec hay 2 ejs. de itzatu y uno de iltzatu .
Kurutzian [...] huin eskuiak itzaturik. E 29. Itze lodiz [...] gurutzean itzatu. Mat 204 (v. tbn. en contexto similar con ines. EZ Man I 18, Harb 303s, SP Phil 196, Gç 202, Bp II 51, Ch IV 2, 6, He Gudu 90, Lg II 279, AR 85, Monho 134, Jaur 359, Dv LEd 266, Ip Hil 258, Lap 244 (V 110), Zerb IxtS 42 itzatu; Ur BulaG 530, ArgiDL 15, KIkG 8, Or BM 114, NEtx LBB 85 iltzatu; GMant Goi 58 untzatu). [Kalbarian] Iaun ona baitzen / zurarekin itzatu. EZ Eliç 55 (v. tbn. 419; Harb 39 gurutzearekin itzatzea, UskLiB 58 khürütxiareki itzatü). Baleari arpoia iltzaturik. Izt C 208. Gurutzan untzau eben. AG 1458. Gure Josu ona Gurutza-egurrian judar gaiztuak edatu ta Bere Amaren aitziñan untzau eben. Eleiz GDBidea 25. Berak [...] egindako zango-zorroak, berak iltzatutako oskiak. Or Mi 87. Orzirale sainduz, kurutzeari itzatua hil izan da. Zerb IxtS 114 (v. tbn. con dat. He Gudu 136, Lg II 94, Dh 242, JesBih 452, Dv LEd 196, Arb Igand 96, Jnn SBi 7 itzatu). Ateak burni zaarrez iltzatuak. Anab Poli 86. Gure korraleko arboletan itzatzen ginituen esku-afixa batzuekin. Larre ArtzainE 172. Bata iltziá, iltzatzekoa, eta bestea iltzià 'heriotza'. MEIG VI 102.
v. tbn. Itzatu: O Po 64. Arg DevB 189. Tt Onsa 115. CatLan 43. LE Ong 43r. Hb Egia 47. Auspoa 97, 82. Xa Odol 266.
azpiadiera-1.1
(Part. en función de adj.).
Jesus iltzatuaren gurutze andi hau. Mb OtGai III 28. Kristo iltzatuak. JBDei 1919, 237. Kutxa txiki iltzatua, giltzik gabe giltzatua. "Pequeño cofre clavado, cerrado sin llave (G-nav)" . A EY III 397.
Jesus iltzatuaren gurutze andi hau. Mb OtGai III 28. Kristo iltzatuak. JBDei 1919, 237. Kutxa txiki iltzatua, giltzik gabe giltzatua. "Pequeño cofre clavado, cerrado sin llave (G-nav)" . A EY III 397.
azpiadiera-1.2
(Uso fig.).
"Au fig. clouer, fixer en place et empêcher le mouvement. Lephotik hartu eta paretari itzatu nuen, [...] je le clouai au mur. Eritasunak ohean itzatua dauka, la maladie le tient cloué au lit"
H.
Zeren zure baithan duen / itzatu sinhetstea. EZ Eliç 73. Iosirik, itzaturik eta obstinaturik baitago bere malizian. Tt Onsa 29. [Haurrak] liburu erdaretan dituzte itzatzen / deusere yakin gabe etxerat egortzen. Hb Esk 166. Santa Helenan naiz, harroka baten gainean itzatua bezala. Hb Egia 94. Gaizo mutikoa; josia, itzatua bere tokiari; [...] han baizik ez laket. HU Aurp 208. Ixiltasun izigarri batek itzaturik bezala dauka oste guzia. JE Bur 32. Zangoak itzaturik bezala doi doia egon ondoan, hurratsean abiatzen da. Barb Sup 94. Gogoeta itzatua bezala, laster ilen direla diotenak. FIr 187. Behako garratzaz itzatu ninduen ene xokoari. JE Ber 35. Tiro parrapata eder batzuek han berean itzatu zituzten gutiz gehienak, bethikotz. Zerb Gerlan 77. [Argiak] han itzatuak bezala egon ziren. JEtchep 38. [Izarra] zeruzolan itzatua. Lf ELit 75. Osagarri eskasak ohean itzatu zaituelarik. Ib. 338. Horra nolako zorteak zituen Argentinan berean itzatu denak, betiko. Larre ArtzainE 211. Bihotz-erraietan itzatua daraman grinaz eta ixuriaz ari naiz. MEIG VIII 60. Beharrak bulkatzen, baina nagiak iltzatzen. MIH 135. Ez du ontziak zirkinik egiten, hondoari iltzaturik balego bezala. Ib. 312.
v. tbn. Lrq Larraja RIEV 1935, 144 (itzatü).
Zeren zure baithan duen / itzatu sinhetstea. EZ Eliç 73. Iosirik, itzaturik eta obstinaturik baitago bere malizian. Tt Onsa 29. [Haurrak] liburu erdaretan dituzte itzatzen / deusere yakin gabe etxerat egortzen. Hb Esk 166. Santa Helenan naiz, harroka baten gainean itzatua bezala. Hb Egia 94. Gaizo mutikoa; josia, itzatua bere tokiari; [...] han baizik ez laket. HU Aurp 208. Ixiltasun izigarri batek itzaturik bezala dauka oste guzia. JE Bur 32. Zangoak itzaturik bezala doi doia egon ondoan, hurratsean abiatzen da. Barb Sup 94. Gogoeta itzatua bezala, laster ilen direla diotenak. FIr 187. Behako garratzaz itzatu ninduen ene xokoari. JE Ber 35. Tiro parrapata eder batzuek han berean itzatu zituzten gutiz gehienak, bethikotz. Zerb Gerlan 77. [Argiak] han itzatuak bezala egon ziren. JEtchep 38. [Izarra] zeruzolan itzatua. Lf ELit 75. Osagarri eskasak ohean itzatu zaituelarik. Ib. 338. Horra nolako zorteak zituen Argentinan berean itzatu denak, betiko. Larre ArtzainE 211. Bihotz-erraietan itzatua daraman grinaz eta ixuriaz ari naiz. MEIG VIII 60. Beharrak bulkatzen, baina nagiak iltzatzen. MIH 135. Ez du ontziak zirkinik egiten, hondoari iltzaturik balego bezala. Ib. 312.
v. tbn. Lrq Larraja RIEV 1935, 144 (itzatü).
azpiadiera-1.3
"Enfermer en clouant. Hila khutxan itzatzea, clouer un mort en la bière"
H.
azpiadiera-1.4
Clavar, fijar (los ojos, la mirada).
Begiak gaueko izarrean iltzaturik. Zink Crit 81. Behakoa beti Gaxuxari itzatia. Zub 105. Nere begietan betirako iltzatua. Txill Let 38. Hantxet norbait heldu ikusi nuen. [...] Begiak itzatu nituen. Makil bat bazuen eskuan. JEtchep 111.
Begiak gaueko izarrean iltzaturik. Zink Crit 81. Behakoa beti Gaxuxari itzatia. Zub 105. Nere begietan betirako iltzatua. Txill Let 38. Hantxet norbait heldu ikusi nuen. [...] Begiak itzatu nituen. Makil bat bazuen eskuan. JEtchep 111.
azpiadiera-1.5
"
Itzatü (S; Foix), mettre un fil de fer au groin"
Lh.
azpiadiera-1.6
Fijar (una fecha, etc.).
Itzetutako egunean azaltzen ez bada, edo bere zergatia adierazten ez badu. EAEg 14-6-1937, 1810.
Itzetutako egunean azaltzen ez bada, edo bere zergatia adierazten ez badu. EAEg 14-6-1937, 1810.
sense-2
2.
"
Itzatu (R-uzt), picar (se dice hablando de insectos, culebras)"
A.
sense-3
3.
Clavetear, poner clavos.
Iltzatutako oñetakoekin. Anab Usauri 75.
Iltzatutako oñetakoekin. Anab Usauri 75.
iltzatu
-
iltzatu. Tr. La forma propia de la tradi...
-
1. (L, BN, S; Lar, H (G)), itzatu (B, BN...
-
(Part. en función de adj.). Jesus iltza...
-
(Uso fig.). "Au fig. clouer, fixer en pl...
-
"Enfermer en clouant. Hila khutxan itzat...
-
Clavar, fijar (los ojos, la mirada). Beg...
-
" Itzatü (S; Foix), mettre un fil de fe...
-
Fijar (una fecha, etc.). Itzetutako egun...
-
2. " Itzatu (R-uzt), picar (se dice habl...
-
3. Clavetear, poner clavos. Iltzatutako ...
0 / 0 iltzateki >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
