Harremana

    OEH - Bilaketa

    68 emaitza gurpil bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    gurpil.
    etimologikoa
    Etim. De gurd(i)-bil .
    sense-1
    1. (G; H; -ill Lar, Añ (G), H), kurpil (G, AN-ulz; H; -ill Lar, Añ, H), burpil (V; -ill Aq 16 (R), Añ (V)), burbil (V-ger), burtpil Ref.: A (gurpil, burpil, kurpil); Iz ArOñ (burpill), UrrAnz (burpílla), IzG (kúrpillé), To (kurpilla); Etxba Eib (burpilla); SM EiTec1 (burpil); Holmer ApuntV (burbil); ZestErret (gurpil, kurpil) .
     Rueda. "Rueca para hilar lana, burpilla " Aq 16 (aunque Azkue da gurpil para Aq). " Burpilla asmau ebanak, emon zetsan asieria gero izan diran makiña guztieri " Etxba Eib. " Burpil, rueda (zarrak bakarrik erabiltzen dute). Oingo gaztiak burpillari be "erroberia" deitzen jetzek. Burpillak a ze egaztadia (velocidad) eruan daben aldaz bera " SM EiTec1 . " Kurpillak azpian harrapau zunian etzan giro " ZestErret. En AxN se explica gurdiaren arroda (430) por gurdiaren kurpilla. Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos. Burpil es la variante vizcaína, mientras que los guipuzcoanos emplean tanto gurpil como kurpil . Hallamos además burbil en Etxaburu. En DFrec hay 3 ejs. de gurpil y 7 de burpil .
    Zer egingo zenduke zuk burdi bat banatu, burpillak lokatu ta askora bat emongo balitxakezu? Mg PAb 48 (149 burtpil). Erloju batek ona izateko, ez bakarrik bear ditu izan onak barrengo kurpillak edo erruedak, baita ere señalatzallea eta dandak edo orduak ongi eman. LE Urt (ed. 1846) 131 (ms. 46v barnéko errúedak ). Beraz, beti dabiltz itxasoko urak jiran burpilla legez. Ur Dial 109 (It kurpilla; Dv arroda, Ip errota). Atariko arriya gastatzen dana kurpillekin kotxia pasatzian. Sor AuOst 81. Gure munduak burpillak legez / jira egiten dabela. AB AmaE 23. Erlojutxo bat bere badakust / gelditu baga doiala, / burpil bakotxak urrengoari / zintzo laguntzen deutsala. AB Olerk 279. Gabia eta au erabillteko tikiñoe edo burpill urlankaia. Murga EE 1895b, 493. [Txapela] inguru guztian zuloak eginda, ortzez jositako gurpil baten antzera. Ag G 164. Zuen burpillak beti, / euzko-ardatzian. Enb 150. Burpillik ez dabil ondo koipeztu ezik. Erkiag BatB 171 (74 gurpilla). Tiro bakoitzean kañoia atzera etortzen zan eta ura aurreratzeko bi soldadu kurpilla banetan. Salav 81. Bi gurpil aundiagoak ezker-eskubi, ta irugarrena txikiagoa aurrean zituan gurditxoak. NEtx LBB 92. Azkenengo unean Aiastuik Sarduiren atzeko burbilla jo eban. Etxabu Kontu 167. Aurreko kurpillen bat lertuko omen zitzaion. TxGarm BordaB 58. Txirrinduaren gurpil, / manil ta ardatza. Zendoia 98. Aurreko burpillak artu dauste beko aldeko bide eskiñie. Gerrika 170 (ib. 164 gurpil). Dantzari trebe baten edo herri-jaietako suen antzera, atertu gabe ari da askatzen txinpart goriak, kurpil arinak, laudorio kiribilduak, negar-malko mardul-nabarrak. MEIG II 93.
    v. tbn. Or Mi 12. Anab Usauri 120. Zait Sof 168. Osk Kurl 40. Vill Jaink 165. Gazt MusIx 107. Ibiñ Virgil 91. Insausti 81. Burpil: A BeinB 91. Kurpil: Izt C 232. JAIraz Bizia 45. Anab Aprika 77. JAzpiroz 119.
    azpiadiera-1.1
    Rueda (de tortura).
    Ixion, Lapitarren erregea, sugeekin gurpil bati lotuta zegoena Hera bortxatu zuelako. Ibiñ Virgil 106.
    azpiadiera-1.2
    (Usos figs.).
    Dirdaiez ikus egiña / mende-neurle dugun kurpil ariña... Ldi BB 138. Egunak gaba ta goizak arratsaldea zekarrek gurpil eroan, eta gurdia gelditzerik etzegok... NEtx Antz 107. Zein musika? Zerutar lekune edo gurpil edo oboetarikoa, alegia. Gazt MusIx 69. Nai izan ezkero, zortzi dantzari bakarrik artu ditezke, nai bada, amasei dantzari, bi gurpil egiñaz dantzatzerakoan. NEtx LBB 319. Giza-bizi gurpillari dakionez, poz eta atsekabe artean, eldu yakon Teresari profesa egiteko garaia. Onaind STeresa 40. Eguneroko kurpillak alde batetik bestera garamatza, eta azkenean zer? BAyerbe 162. Hau da azkena: filmean, baina ez basetxean. Kurpilaren jirak ez dira gelditu, eta nekez geldituko. MEIG I 176. Hauen soinaldeak, eguzki-gurpilen zurruntasuna dute. " Ruedas solares" . MEIG IX 139 (en colab. con NEtx).
    v. tbn. Basarri in Uzt Noiz 52 (kurpil).
    azpiadiera-1.3
    " Aúxe da úmia burpílla, ¡qué niño más regordete!" Iz ArOñ.
    sense-2
    2. " Burpil, efecto o guiñada que se da a la bola en el juego de bolos. Son dos las guiñadas, erako burpilla 'efecto favorable' y kontra-burpilla 'efecto contrario'" A. Cf. LexBi, s.v. gurpil.
    Lenengotikan eman ezean / kurpill edo egiera, / bolak aguro igestuko du / berak nai duan aldera. Olea 60.
    azpisarrera-1
    HAIZE-GURPIL. Torbellino de viento.
    Egundoko aize-gurpil eta txirimolak egiten zituen kale zokondoetan. Erkiag Arran 161.
    azpisarrera-2
    GURPIL-ARDATZ (kur- Lar, H). Eje de las ruedas del carro. "Cubo de ruedas" Lar.
    [Artea] gurpil-ardatz ta beste zenbait gauzetarako oso ona. Munita 44.
    azpisarrera-3
    GURPIL-AZAL.
    "Pneumatikoaren kautxuzko kanpoko estalkia, zorua ukitzen duena" ZestErret .
    azpisarrera-4
    GURPIL-BURDINA (kurpil-burni H; kurpiburni Lar). "Calce, calzo, la cubierta de hierro alrededor de las ruedas, kurpiburnia" Lar.
    azpisarrera-5
    GURPILEAN. Rodando. "Txanpona kurpillien jun dek" (G-azp).
    azpisarrera-6
    GURPIL-ESPARTZU (kurpil-ezpartzu Lar, H). "Bocil, bocin, ruedo de estera que cubre el cubo de la rueda del carro o calesa" Lar.
    azpisarrera-7
    GURPILEZKO. "Burpillezkua, montado sobre ruedas. Burpillezko ibilgarrixa, burdixa" Etxba Eib.
    azpisarrera-8
    GURPIL-IZPI. Radio de la rueda.
    Andik ateratzen dira gurpil-izpiak eta gurpil beteak gurdientzat, baita txalupentzat tillape txilbortuak ere. Ibiñ Virgil 91.
    azpisarrera-9
    GURPIL-UZTAI (Lar, H (k.-ustai)). Aro que rodea la rueda del carro. "Llantas de rueda, kurpiluztaiak" Lar.
    Zaldien atzazalak eta gurpil-uztaiak mendiarteko zokondo ixillean zegien burrunbara. TAg Uzt 18.

    gurpil

    gurpil
    0 / 0 ERROTA-GURPIL >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper