OEH - Bilaketa

79 emaitza faltsu bilaketarentzat

Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
goiburua
faltsu.
Tr. De uso general en la tradición septentrional. Al Sur, aunque documentado en todas las épocas, a partir de mediados del s. XIX aparece generalmente sólo en textos populares o de léxico no muy cuidado; lo emplean sin embargo Lardizabal (385, explicando gezurrezko) y Villasante (v. infra). Al Norte fal(t)su se documenta ya en Dechepare y Leiçarraga y es general en autores suletinos (fal(t)sü) y en la mayor parte de los bajo-navarros; en la tradición labortana fal(t)so es de uso casi general hasta la segunda mitad del s. XVIII; a partir del s. XIX se encuentra tbn., aunque en menor medida, fal(t)su. Entre los septentrionales las formas con sibilante fricativa (falso, falsu) son casi generales hasta finales del s. XVIII --hay faltso en Etcheberri de Sara (131), Urte (Gram 15), Larreguy (I 359) y Baratciart (7)--. Desde el s. XIX las variantes con consonante africada son ya las más frecuentes (hay, sin embargo, falsu en Etchahun (444), Archu (Fab 125) y CatLuz (5)).
En los textos meridionales fal(t)so es con mucho la forma más documentada --pero fal(t)su en los dialectos pirenaicos y en F. Elizalde y Lizarraga--. Pal(t)so se encuentra en algún texto occidental desde el s. XIX. Los ejemplos con africada (faltso, paltso) se dan a partir de principios del s. XIX. En DFrec hay 11 ejs. de faltso, 16 de faltsu y uno de paltso.
sense-2
1. (V-gip, S (-lsü); Arch VocGr, VocBN , Gèze, H, Dv), faltso (Urt I 37, H; -lso AN-ilzarb-olza-egüés; Lcc, SP, VP 28r, Lar, Añ), paltso (Lar (-lso), H (+ -lso)). Ref.: Bon-Ond 155; Lrq (falsü); Etxba Eib ; Elexp Berg.
Falso; falaz. "Faux, dissimulé, peu sincère" VocBN. "Hortz-ile faltsuak, dents-cheveux faux" H. "1.º faux. 2.º fourbe" Lrq.
Elas, othoi, aribira berze amore falsuiak. E 97. Eztuk falsu testimoniajerik erranen. Lç Rom 13, 9 (v. tbn. falso testimonio (testimoniaje, etc.): Bet 10, Mat 359, Ber Doc 88v, Harb 184, Ax 378 (V 249), Cap 110, Tt Onsa 179 (falsu), Gç 214, VJ 13, OA 167, El 8, He Mc 10, 19, CatBurg 7, Cb Eg III 272, Oe 113, Ub 169, AA II 209, JJMg BasEsc 59, Astar II 187, CatLlo 7, CatLuz 5 (falsu), CatBus 6, AzpPr 49, CatUlz 32, Ill Testim 29). Beldurrez oien etorraraz zerbait alarma falso eman dezoten zure señoriari. CartEsp 459. Enganamenduz bethea den mundu falso haur. Mat 301. Akhusatuak ukha, oihu, falso zela, gezurra zela. Ax 378 (V 249). Hañitz lekhuko falso dire / Jesusen kontra altxatzen; / Falsoki Kaifas falsoak / Erran falsoak aditzen. Gç 84. Güthün falsü egilek. Bp I 100. Testimonio falsorik ez jasotzea. Iraz 31s (v. tbn. testimonio (testigantza, etc.) falso: Lç Mt 26, 59 (falsu), OA 4, Cb Eg II 165, Oe 113, CatLan 97 (falsu), Ub 180, AA II 212, fB Ic II 159 (palso; 218 paltso), CatBus 25 (palso), CatAe 8 (faltsu), CatSal 9 (faltsu), CatR 9 (falsu), CatJauf 85 (faltsu), Ill Testim 1, Tx B I 60 y MendaroTx 334 (falsua det.)). Lokhartuak baitdaudez bake falso eta sosegu enganios batean. He Gudu 80. Apartau [...] mundu onetako ondasun falsoetarik. Oe 66. Behin ere urrats falsorik ezin egin dezakedala zu bezain gidari zuhurraz nere burua erabiltzerat uzten badut. Mih 104. Nai falsugói dá ala nola perezosoen xaikináia goizetán. LE Urt ms. 63r (ed. 1846, 178 falso). Gorogi paltsuaren / lenengo papera, / Espaiñiako soldaduak / bialtzeko Nortera. FrantzesB I 64. Idolo edo Yaungoiko falsoak adoratzen dituenak. CatB 41. Mandataria añ palso eta gezur-apañtzallea [zan]. Arr GB 91. Esparantxa falsürik ez eman nihuri. ChantP 132. Itzak eder ta biyotza falso. Xe 189. Irri faltso bat ezpainetan duelarik. Elzb PAd 76. Adiskide faltso batzuen bidez. Jnn SBi 165. Beste erlijiyuak / falsuak guziyak. Auspoa 97, 60. Beragandik kanpora eztira Igarle falsuak, maisu falsuak ta jakintsu faltsuak baño. Ag Serm 197. Denda batera joatia duro faltsuakin. Iraola 74 (cf. Elexp Berg: milla pezetako faltsua). Horra nun gizagaxo Pettarrak ofertoriuan nota bat faltsu emaiten dian osoki. Const 40. Negar falso oiekiñ / ez etorri onara. Yanzi 97. Neri loxintxak eta kapitaina biotzean eta buruan? Paltzo txarra! JAIraz Bizia 115. Euskaldun ziralako, zuri paltso etziralako. Or QA 86. Milla txorakeria, gezur, propaganda faltso. Vill Jaink 11. Autarki paltsoak sartu zituena. Etxabu Kontu 69. Paper azkar, larruki, larru-faltsu eta denetan behar zena. Larre ArtzainE 159. Txakur fiña zerala / garbi ageri da, / baiña nausi-morroiak / paltso utsak dira. Insausti 155.
v. tbn. (para textos meridionales): Faltsua (det.): Bil 91. Alzola Atalak 139. Etxba Ibilt 485. Faltso: Auspoa 97, 117. Balad 196. Arti Ipuin 59. Ayesta 60. Falso: ReinEusk 95 (Valdorba, 1596). BBizk 32. Arz 42. Oe 66. Mg CO 38. Gco I 445. It Fab 128. AzpPr 95. Goñi 67. EusJok 79. JanEd II 11. Paltso: Tx B I 138. Palso: Mg CO 106. JJMg BasEsc 129. Xe 192. Balad 235.
v. tbn. (para textos navarro-labortanos a partir del s. XIX): JesBih 448. Jaur 109. Laph 203. Lap 6 (V 5). Ox 136. Etcham 97. Zub 62. JEtchep 92. Faltso: Monho 138. Dh 44. Gy 110n. Elzb PAd 61. Jnn SBi 175. Zerb IxtS 69. Larz Senper 42. Mattin 67. Paltso: Albeniz 125.
(Uso sust.). (El) falso.
Nonbaitik falsiak bethi dira atzamanak. Arch Fab 127. Itza goardatzen du / berez fiña danak, / baño palsuarekin / orrelako lanak. PE 75. Alan guzur bategaz / nai eban faltsoak / Lamoricier itsutu / il eien Sardoak. Azc PB 221.
faltsa. (Forma de fem.).
O, falsa traidorea! Lazarraga A 1152v. Neretzat izan zera / falsa ta tranposa. Yanzi 95.
sense-3
2. faltzo (V-arr). "Faltzo, vago. Geroau ta geroau, faltzoau zoaz zu" Totor Arr. Cf. VocNav: "Falso, tiene el significado de 'gandul', 'remolón', 'haragán' y 'mal trabajador' (De uso general)".
azpiadiera-2.1
Cobarde. Cf. VocNav: "Como más se emplea la voz falso es en el sentido de cobarde, de pusilánime".
Soldadu pasa zuben / ainbeste bat pais, / fuertea izandu zen / kanpañetan agitz, / etzeukan onore au / faltsoa izan balitz. FrantzesB II 45.
azpisarrera-1
FALTSUAN (Lar, Añ). En falso. "Perjurar, jurar falso, [...], falsoan juramentu egin" Añ.
Yá induén juramenturik fálsuan. LE ( in BOEanm 589 ).
azpisarrerakoSense-1.1
(Dar pasos, etc.) en falso.
Begira, kontu oña non infintzen dezun. Falsoan zoaz, begira: kontu infernuko leiza ondoan eman ezdezazun. Cb Eg II 51 (Dv LEd 100 faltsoan zoazi).
azpisarrerakoSense-1.2
En falso, sin seguridad.
Dá oroát nola kuraturik fálsuan prosegitzea estális zauria. LE ( in BOEanm 304 ). Obra zimendurikgábe fálsuan edo usgúne duéla parétean, urratu ta erorikodá. LE Urt (ms.) 86r (ed. 1846, 242 falsoan ).
azpisarrera-2
FALTXU (Forma con palat. expresiva).
Atxoa! Atxoa!... / Zarra ta faltxoa! (AN-larr) (Frase burlesca que los niños gritan a los enmascarados) Inza Eusk 1928 (II) 101.
faltsu
0 / 0 AHALKE FALTSU >>

Egoitza

  • B
  • BIZKAIA
  • Plaza Barria, 15.
    48005 BILBO
  • +34 944 15 81 55
  • info@euskaltzaindia.eus

Ikerketa Zentroa

  • V
  • LUIS VILLASANTE
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

Ordezkaritzak

  • A
  • ARABA
  • Gaztelako atea, 54
    01007 GASTEIZ
  • +34 945 23 36 48
  • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
  • G
  • GIPUZKOA
  • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
    20018 DONOSTIA
  • +34 943 42 80 50
  • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
  • N
  • NAFARROA
  • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
    31002 IRUÑEA
  • +34 948 22 34 71
  • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

Elkartea

  • I
  • IPAR EUSKAL HERRIA
  • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
    64100 BAIONA
  • +33 (0)559 25 64 26
  • +33 (0)559 59 45 59
  • baionaordez@euskaltzaindia.eus

Azkue Biblioteka eta argitalpenak

Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.
  • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
  • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
  • +34 944 158 155
  • info@euskaltzaindia.eus
z-library z-lib project
Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
© 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper