Harremana

    OEH - Bilaketa

    41 emaitza eskailera bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    eskailera.
    tradizioa
    Tr. Eskalera es la forma más usual en los autores septentrionales antiguos y en los alto-navarros (incluido Mendiburu); en los primeros su uso decrece a partir del s. XIX en beneficio sobre todo de eskaler (documentado ya en Voltoire); hay además eskallera en INav, eskailer en Barbier y eskarela en Gasteluçar, Duhalde y SenperEus (donde tbn. aparecen eskaela y eskabela). La vibrante de eskaler es múltiple en HerVal 187 y M. Elissamburu. Hemos encontrado en los suletinos eskaler, eskeler y eskele. Al Sur domina eskailera (eskallera) desde principios del s. XIX; a partir de los primeros años del XX se encuentra tbn. eskilara (eskilletan en D. Agirre), cuyo uso va aumentando, especialmente desde 1950; es frecuente que alterne con eskailera en un mismo autor. Hay además eskelaria (det.) en fray Bartolomé, eskellera en Xenpelar (198), eska(i)llara en Munita y Gandiaga, eskillera en D. Agirre (Serm 143) y Bilbao (IpuiB 166), iskalera en unos versos guipuzcoanos del s. XX (Auspoa 39, 11), ixkillara en N. Etxaniz y eskaill(a) en Zendoia. Son relativamente frecuentes al Sur (generalmente en textos de carácter popular) las formas contractas en casos locales de declinación: así, p.ej., eskalletan (Iraola 46) / eskallerak (ib. 17). En DFrec hay 11 ejs. de eskailera y 2 de eskilara.
    sense-1
    1. ( -a(i)lle- V-gip, G-azp-bet, AN-gip-5vill; -alle- Ht VocGr , Lar, Añ), eskalera (AN-5vill, B; Lcc, SP, Urt II 72, Lar, H, VocB ), eskaler (BN-lab-arb, S; Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv; -err- BN-arb), eskarela, eskabela, eskaela, eskeler (S; eskelé S; eskeleler dat. BN-arb), eskerela (Ht VocGr 346, Lecl), eskelara ( -ia det.), eskeilara (-ella- V-arr, S), eskeilera (-elle- G-azp), eskilara (V-arr-gip, G-azp-nav), eskilera (V-gip, G-nav), eskailla (-alla G-azp), eskila (V-gip, G-azp-nav), exkeler (S), iskaler, iskalera (-éa S), ixkilara Ref.: Giese CasaS 9; Lrq /eśkelé/; Iz IzG 209; Etxba Eib (eskillarak); Gketx Loiola (tranpal); Ond Bac (eskila); Elexp Berg (eskillara); Gte Erd 64, 105, 160, 177; ZestErret .
     (Sing. y pl.). Escalera; escalón. "Escala o escalera" , "escalón de escalera" Lcc. "Degré" Ht VocGr. "Marche d'escalier. Au plur., escaliers" Dv. Cf. ESKU-ESKAILERA. v. zurubi. Tr. Documentado desde finales del s. XVI tanto al Norte como al Sur. Se emplea en sing. y pl. Aparece como explicación de zurubi en Altuna (eskilla- 104), Orixe (eskalle- Eus 116) e Iraizoz (eskale- YKBiz 89).
    Eskaleraren ondoan korura doazenean apartatuxerik berzetarik. (Lizoáin, 1599). ReinEusk2 145. Hauk dira eskalera batzuk bezala saindutasunera heltzeko. Mat 152. Ikan zatzu eskaler horiek. Volt 219. Zeren dirade eskalera bat bezala igateko. Ber Doc 162v. Eskaleren oñean da barkhamendu eskatzen. EZ Man II 47. Eskalera haren lehen pausuan eta maillean. Ax 246 (V 166). Buru zuri bat zeiña baita taillatua eskallerak bezala. INav 58. Gloriako eskarela. Gç 154. Eskalerez beherago. CatLav 462. (V 215) Eta Paulo ethorri zenean eskaleretarat, eraman behar izatu zuten soldaduek. He Act 21, 35 (Lç gradoetara, Dv mailetara ). Soliba eta eskabelak. (1754). SenperEus 47 (69 eskaelak). Ez dezu zer nekatu emendik berañoko eskaleran. Mb IArg I 228. Labanduta joko dot eskallerati beera. Mg PAb 118. Ala nola araráko eskalérak. LE Ong 16v. Eskallera bat lurretik Zeruraño iristen zana. AA I 527. Bekhatoren eskarela, Jainkoa ganat heltzeko. Dh 269. Arimak Zerura igoteko eskelaria. fB Olg 188. Zuen eskallera / ikusi ametsetan. It Fab 248. Eskalerik Parisen ez da ederrago. Hb Esk 102. Jakoben zurubia edo eskallera. Lard 34. Zulezko eskallera. Ur BulaAl 30. Eskallera aren goienean. Arr May 160. Zergaitikan ez zuten indarrikan eskallerak gora ta bera ibiltzeko. Apaol 78. Suisak beren postetan zauden, partikulazki eskalerretakoak. Elsb Fram 100. Eskaler bat behera aurthiki. Ip Hil 173. Elizaren bi saihetsetarik eskelerak eraisten dira. Ib. 99. Eskaleretan behera eramaiten. Arb Igand 87.
    ( s. XX) Eskilletan bera. Ag Kr 188. Eskalletan eseri. Iraola 46. Eskailer handieri gora. Barb Sup 42. Eskaler ttikitik hunarat igaiteko artea. Ib. 155. Eskillara bat atera zuan ikullutik. Muj PAm 67. Zedrazko eskaler xabalari gora. JE Ber 59. Eskele, eskelerpe, irintegi, labategi, oro gizunez betherik dirade. GH 1931, 109. Bere etxeko eskillarak. TAg Uzt 67. Alostorreko eskallera luzea. A EY II 32. Ez ziran arritu [...] eskallea piko estukin. JAIraz Bizia 19. Eskillarak igotzen. SM Zirik 61. Eskilara hori jatsi. Arti Ipuin 80. Eskaillaretan beera. Gand Elorri 216. Eskillara baltzak, gela usaintsuak. Erkiag BatB 135. Eskallerari eustea nai luke. MAtx Gazt 57. Ez diat ixkillara bearrik izango. NEtx LBB 148. Ekin! Eskalleruntz! Lab SuEm 199. Eskaleretan gaindikan zuen arrastoa're utzia. Mattin 38. Satanak eskeleretara. Casve SGrazi 26. Eskailleretan bide-galtzeke. Berron Kijote 76. Jainkoa ari da beti eskaler egiten (goien daudenak jaisteko eta beherekoak jasotzeko). (BN-baig). EZBB II 7. Lau saltotan jetxi nizkin eskallerak. Ataño TxanKan 227. Eskaillak goitik beera / eta beetik gora... Zendoia 40. Eskallera batzuetan bajatu. Gerrika 252. Jetxi zen, bada, eskaileretan behera. MEIG IX 104.
    v. tbn. Noe 18. Tx B III 138. Mde Pr 183. Anab Poli 104. Erkiag Arran 160. Bilbao IpuiB 17. Arti MaldanB 199. Uzt Sas 224. Alkain 54. Eskalera: Mde HaurB 14. Larre ArtzainE 311. Eskaler: Zub 70. Eskilara: J.B. Ayerbe EEs 1912, 37. Kk Ab II 52. Munita 29. Txill Let 133. Bilbao IpuiB 87. And AUzta 77. Etxabu Kontu 62. BBarand 59. Gerrika 84.
    sense-2
    2. Escabel.
    Zerua da ene jarlekhua, lurra berriz ene oiñetako eskalera. He Act 7, 49. Ezar daitezen artean haren etsaiak haren oiñen azpiko eskalertzat. He He 10, 13 (Lç oinén skabela, TB oinen alkhitxotzat, Dv oinpeko alkhi, Ker oiñazpikotzat ).
    sense-3
    3. eskilara. "Circo de montaña" SM (comunicación personal).
    azpiadiera-3.1
    "Zenbait karta-jokotan, zenbakiz jarraian dauden kartez osatutako multzoa. Musian eskallerare ezta txarra izaten " ZestErret.
    sense-4
    4. Trasquilón.
    Galdegin zuen [...] othoi biloak pika zitzon [...]. Aldi hartan, segurik, eskaler, izaka eta mando-buztanek lore zuketen Sainduaren buruan! Etcheb MGaric 200.
    azpisarrera-1
    ESKAILERA-AZPI. Espacio que queda bajo la escalera.
    Eskill azpian astua, / eskill buruan lastua; / dama batzuek trastomatzeko / ez da burutik nastua. (In BBarand 69 ). Baña emen ez den eskallera azpian arrautzik egongo. TxGarm BordaB 116.
    azpisarrera-2
    ESKAILERA-BESO. "Eskeler-beso, étai d'escalier (S)" Lrq.
    azpisarrera-3
    ESKAILERA-MAILA (AN-larr; Añ; eskella-malla G-azp; eskalla-malla G-azp; eskilla-malla G-azp). Ref.: Asp Leiz2; Gte Erd 177; ZestErret. "Escalón, grada, malla, eskallera-mallea" Añ. "Eskalleamalle, tramo de escalera" Asp Leiz2.
    Ez daiteke belhaurinka aldarearen oinetako thaularen edo eskalera mailen gainean? CatLav 251. (V 127) Gainean eginentu lau eskarela mail, seilharurat igaiteko. (1741). SenperEus 29. Eskallera malleetati jasteko. Mg PAb 118. Igo zazu, adiskide maitea, altara santuko eskallera malla. Ag Serm 477. Etxe ederretako marmolezko eskillera mallak. Ib. 143. Baso, mendi, erreka . gau izartua, dira eskaller maillak gu Jaunaren ezaguerara etortzeko. Ibaiz 24-8-1902, 2. Lau eskallera-mailla jeisten ziran. JAzpiroz 13.
    azpisarrera-4
    ESKAILERA-HORTZ. "Eskaleraorz, peldaño" VocB.
    azpisarrera-5
    ESKAILERA-PAUSU (eskeler-p. S; exkeler-p. S). Ref.: Giese CasaS 9; Gte Erd 105. "Eskeler-pausian dago, en el descansillo (S)" Gte Erd 105.
    azpisarrera-6
    ESKAILERA-TRANPA. "Eskalleatranpa, descansillo de la escalera" Asp Leiz2.
    azpisarrera-7
    ESKALER-XABALKO. "Eskaler xabalkoa, el rellano de la escalera" Mdg 153.
    azpisarrera-8
    ESKAILERA-ZOLA. Parte baja, rellano inferior de la escalera.
    Aintzina eskalera zolara mentura gintela, ama zen hantxetan mintzatuko zen lehena. Larre ArtzainE 64.

    eskailera

    eskailera
    0 / 0 ESKAILERA-AZPI >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper