Harremana

    OEH - Bilaketa

    71 emaitza duin bilaketarentzat

    Euskaltzaindia. OEH. Orotariko Euskal Hiztegia
    goiburua
    duin.
    tradizioa
    Tr. Documentado en Lazarraga --en la acepción de 'tan (como)'--, y en textos vizcaínos desde finales del s. XVIII, así como en algunos guipuzcoanos posteriores.
    etimologikoa
    Etim. Para su posible origen en una forma verbal relativa (verbo finito + -en ), v. FLV 1970, 75-93.
    sense-1
    1. (V, G ap. A ; Mg PAbVoc, Añ, H) .
    (Adj.). (Empleado normalmente en la construcción -(r)en (o -ko) duin izan (egin...)). Digno, merecedor (de); capaz (de); adecuado (para). " Duin, duina. [...]. También se dice zure duin o lain banaiz, ya puedo tanto como tú; y también, izan nadin duin, edo biar bestekua, para que sea capaz o digno" Mg PAbVoc. "Capable, digne. Duiña (V), diña (G), deina (L, BN), sont un même mot" H. Tr. Documentado en textos vizcaínos desde comienzos del s. XIX; se encuentra más tarde tbn. en textos guipuzcoanos. En DFrec hay 4 ejs., meridionales.
    Eltzen badira pekatu mortal izateko duin dan geira. CrIc 81. Egingo nas gizon ogija irabazteko duin. Mg PAb 125s. San Yoan Bautista zeure lenkusuk baziñoan etzala bera duin zeure oñetako ugala askatuteko. Añ EL2 170 (v. tbn. EL1 156). Erregerik andijenak [...] eztira buruko min puskatxu bat kenzeko duin. Astar II 234. Egija da ez nazala Jaungoikua artuteko duin; baña zergaitik ez naz duin egiten bizitza barri [...] bategaz? Ur MarIl 86. Ze ondo letorkion onetarko biar dan eta gei onen duin dan etxe bat [...] eukitia. "Un edificio propio y adecuado al objeto" (1866). BBatzarN 221. Aitatzeko duiñ dira ak dituan doiak. AB AmaE 218. [Eguzkiari] begiratuteko duiñ / Etziran begiak. Ib. 339. Zorigatx betikoen duin eta merezitzalla. Itz Azald 136 (130 duin eta eskubidedun). Itz egieutsien mutillak etziran bere duiñ, bada-ezpadako arlote batzuk ziran danak. Ag Kr 182. Zure itzala izateko ez naiz duiñ! Ag G 196. Saririk artzeko duin bata be eztala uste dogu. EEs 1915, 219. Etxiak edo ostantzeko eregitasunen bat egiteko duin diran lurrak. ForuAB 149. Gizadiaren epai garratzaren duiñ egiten zirala. GMant LEItz 63. Nire argazkiz ez baltzitzeko / "Euzko-Deya"-ren ingorri, / Enazalako duin ortarako. Enb 131. Elizarako duin baldin bada beste edozein gauzetarako areago. Lab EEguna 93. Elizarako bakarrik duin dan izkera. Ib. 93. Onenbeste ondasunen duin ezkareala. Otx 140. Tanto oiek zenbatuaz erabakiko da zeintzuk diran ikasle-lekuen duin. EAEg 21-12-1936, 604. Uste izan arren jantziaren duin / gizona beti ez dala. BEnb NereA 84. Ez duena utsaren duin, duenak buruko min. EZBB I 110.
    azpiadiera-1.1
    (Determinado y en concordancia con el sujeto).
    Yauna, ez nas ni duiña, zu nire etsean sartuteko. Añ EL2 125 (173 duin; EL1 118 diña ). Bautismuak egiten gaitu beste sakramentubak artuteko duina. fB Ic III 23. Eurak bakarrik berariz aitatuteko duiñak. Ur BulaAl 7 (BulaV 5 aitatuteko guztiz duiñak). Ikusteko dago duiña, / Altaran Ama Birjiña. AB AmaE 373.
    azpiadiera-1.1.1
    Alantxe bere [gure arbolaren] orrizko dan / Aro baten zaukat duiñtzat.AB AmaE 147.
    azpiadiera-1.2
    (Precedido de sust., en composición).
    Euzko-gastedi kementsu ori gurenda duin ixan zadin. 'Digna de victoria' . Enb 61.
    azpiadiera-1.3
    (Uso absoluto). Digno, que merece consideración, respeto; capaz.
    Esango dozuna da: "Duin bazara, edo kapaz bazara, nik bautizetan zaitut". Astar I 131 (lo que se dice al bautizar a un feto que probablemente ha nacido muerto). Denpora au zan aiñ doatsua ta baliosoa gizonarentzako, nola zoriontasun au zor zaion erria, duin ta gogoangarri sekula guztirako. Izt C 12. Zein andi, duin eta balijotsua zarian zeure jatorri garbi eta goratuaren aldetik. Ur MarIl 15. Apoderadu edo eskubidedun ain duin diranakaz inguratuta. (1858). BBatzarN 195. Ainbat tokitan artzen ebela duiñ zan saria. AB AmaE 443. Duiñ zara Nobia. Ib. 146. Gurutzeagatik izan ziran aundi, duin, azkar ta umantkorrak [...] Elkano ta Gaztañeta. Ag Serm 431. Jaungoikozko gizon duiñak giñalako. Ib. 431. Eskerrak [...] musikalari duin, gai ta onetarako ta andiagoetarakoak zareen orrei. A LEItz 130. Euren ondorengo duin izateko. GMant Y 1933, 191. Ez bait-dago oraindik bear bezin aratz, bear bezin duin Arekin alkartzeko. Onaind ( in Gazt MusIx 154 ). Ni baino duinago direnek ikusi eta sariztatu dituzte [...], lan bikain honen alde onak eta mereziak. MEIG II 83.
    sense-2
    2. (V ap. A ; Mg PAbVoc) .
    (Como adv. o partícula). Bastante, suficiente. "Lo muy preciso" Mg PAbVoc.
    Ez eban egin salbazinoerako duin edo asko zan penitenzijarik. Mg CO 2. Bakarrik eskatuten deutsagu biziteko biar doguna. Onexegaz duin dauka kristinaubak. Astar II 260. Dira duin guk pekatubak gaitik daukaguzan zorrak pagetako. Ib. 212. Nekez irabaziek ez ziren galerak kitatzeko duin. MEIG IX 151.
    azpiadiera-2.1
    (Uso sust.).
    Kontentu nas bizi izateko duiñagaz. JJMg BasEsc 218.
    sense-3
    3. (V-m-gip ap. A ) .
    (Partícula comparativa de igualdad, que expresa cualidad). Tan (como). " Arkosko bat duin gogorra dago umetxo ori (V-gip), ese niñito está tan fuerte como un pedrusco" A. v. bezain.
    Sekula jaio ez da amoradurik / ni duin firmerik ene lekuan. Lazarraga A17, 1186r. Kristala bera len duiñ osorik [...] geldiketan dala. msOñ 31r. Bere soñekuak edurra duiñ zuriak zitubala. Ib. 31r (v. tbn. 4r). Lurraren gañian gu ibilli gindezkian duiñ errime. Ib. 31r. Eguzkia duiñ argia dozu arpegia. AB AmaE 136. Aisea bera duiñ ariñ doatazala eni egunak. Ib. 63. Itxas-egaleko aizea, ura bera duin ezea. EZBB II 25.
    azpiadiera-3.1
    Bera duin gara dirianak baño geiagotzat ez bere buruba eukitia.'Los que son como él'. msOñ 78v. Eguzkiaren duiñ garako argitasunez betiak. 'Claridad comparable a la del sol'. Ib. 30v. Para el origen de duin gara(ko), v. FLV 1970, 86s.
    sense-4
    4. (Añ) .
    (Partícula comparativa de igualdad, que expresa cantidad). Tanto (como). Cf. A Morf 678 3. º (en el apartado de los adv. de cantidad): "Pertenecen a la clase de comparativos: [...]. Adina (adiña, aiña), 'tanto como' y sus sinónimos edu (V-m), duin (V), beste (V, G), bertze (L, BN) [...]". Cf. A EY III 255: "Zortzi ilebete duin, ocho meses justos y cabales". v. adina, dina.
    Jangoikua duin edo geiago beste gauzaren (sic) maite dabenak. CrIc 55. Nire duin leku badago bada gure Eleisan. Ib. 72. Biar dan duin urun eralgitia. Ib. 63. Edaten danian kalte egiteko duin. Ib. 73. Ezin aurkitu al badau janari bat egiteko duin. Astar II 240. Puska bat gitxijago emon arren badarue emoten deuskubenen duin. Ib. 166. Ak ereindako azi ederrak / orra gaur ze indar dakarren! / Euzkelerrija osatzeko duin / jauntzen da uste baño len. Enb 121.
    azpiadiera-4.1
    ( duina ).
    Ez dauka inok zetan pensau, kristinaubak bakijeela, salbeetako duina dotrina. fB Ic I 8. Birjinia ondasun ugaritsuba, ezkontzakia biarreko duina ozta daukana, ta ezkonduba pobria dala. fB Ic III 325.
    sense-5
    5. (Como sust.). " Eztakit korta batek ze duin daukan, no sé qué cantidad tiene un sel (V-m)" A EY III 257.
    azpisarrera-1
    DUIN-DUINA (Lo) suficiente (para).
    Atxurrak dakar linua, edo jaazteko duin duina. Mg PAb 149.
    azpisarrera-2
    DUIN-DUINEAN. "Duin duiñean beteta gelditu da [zakua] (V-gip); [...] ontzia duiñ duiñean, ozta ozta beteta gelditu da (V-gip)" Gte Erd 188.
    azpisarrera-3
    DUINEAN. a) "(V), rango, proporción. Bere duiñean (V-m), en su género, en su rango" A.
    Kristandadeko erakutsijaren lau zatijak, pulpitoti esateko edo predikeetako duinaan [...] imintia. fB Ic I VI. Gauza ona bada ondo pensetia, bere duinan ez da izango gitxien balijo dabena, Ezkontziaren gainian [...] ondo pensetia, ezkondubak ondo izateko. fB Ic III 321. Ia damutu zan edo ez, pekatuben parkazinoia jadisteko duinaan. Ib. 104.
    b) Dignamente.
    Baitabere duiñian erantzungo deutse geure Erregiñaren Gobiernubak beroneganeko daukazan asmo ongillai. "De una manera digna" (1860). BBatzarN 189.
    azpisarrera-4
    DUINEKO.
    a) Suficiente (para).
    Jakiñ biar da penitenzija, edo dala salbeetako duiñekua, edo santidadian aurreratutekua. JJMg BasEsc 244. Ez deutseela Eleisiak [...] kenduten senidiai (oidanez) ezkondu ezina [...] atarako duinako preminia bagarik. fB Ic III 364. Pekatubak parkatzeko ta grazia emoteko duinako sakramentu bat. Ib. 8. Ez da aztutekua Marijaren eskiñi au: [...] bere serbitzari guztijak asmo santuetan sendatuteko duiñekua. Ur MarIl 73.
    b) Digno (de); propio (de).
    Erantzuera eder au zan errege guztiz kristinau onaren duiñekoa. Itz Azald 114. Sarri esaten eutsazan, ama on baten duinekoak ziran berba oneek. Ib. 137.
    (Uso absoluto).
    Itxiten deutsat beriala [komuniñoeko sakramentuari] duiñeko eskerrak emon baga. Ur MarIl 85.

    duin

    duin
    0 / 0 DUIN-DUINA >>

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak

    • Euskaltzaindia - Real Academia de la Lengua Vasca - Académie de la Langue Basque
    • Plaza Barria, 15. 48005 BILBO
    • +34 944 158 155
    • info@euskaltzaindia.eus
    z-library z-lib project
    Casino siteleri arasında yerinizi alın, kazançlı çıkmanın keyfini sürün! Heyecanı kaçırmayın.
    © 2015 Your Company. All Rights Reserved. Designed By JoomShaper