OEH - Bilaketa
54 emaitza berme bilaketarentzat
Sarrera buruan (3)
Sarrera osoan (51)
- 1 alatu
- amoros
- arotz
- atera
- axolagabe
- 1 ba-
- bahi
- bahikuntza
- bahitura
- bahitzaile
- baimen
- baliatu
- barne
- behar izan
- benetan
- berenez
- bermantza
- bermatu
- berriz
- burubide
- dihulzain
- diru
- dolu
- dudatu
- estimarazi
- fabrika
- fiadore
- gaitz
- hainbeste
- 1 hala
- hartzedun
- ihardetsi
- jakilego
- kalitate
- kondenatu
- lekuko
- 1 manera
- 1 on
- ordenu
- orijinal
- premiatsu
- pretentsio
- sartu
- sinkulin-minkulin
- ugazaita
- ugazama
- umore
- xarmagailu
- zekuru
- 1 zin
- 1 zutik
goiburua
1 berme.
etimologikoa
Etim. Del rom. ferme 'fiador', documentado en arag. ya en 1063.
sense-1
(L, BN, S; SP, Ht VocGr 337 y 366, Lecl, Arch VocGr , VocBN , Hb, Gèze, H, Foix).
Fiador, garante (usado a menudo como pred.). "[Los de la parte demandante] deven prender otro tal ferme que non fagan dayno nin mal en lures cuerpos, ni en lures cosas por aquesta enemiztad. Et por tal ferme dize el navarro gayces berme [...]. Otrossi el qui iura de ferme al prendedor que nunqua li faga mal ni embargo en el cuerpo ni en sus cosas por esta ememiztad, don dize el navarro ones berme" (FGN libro V, tt. II, cap VII, p. 98ss). TAV 2.2.13. "Pleige, caution. Berme iartzea, se mettre caution" SP. "Garant, caution, bermea" Ht VocGr 366. "Caution" Ib. 337, Lecl, Hb, Gèze y Foix. "Caution, répondant" VocBN. "Garant, caution. Zenbait berme bagindu, si nous avions quelqu'un qui répondît pour nous" H. "Personne qui s'est portée caution" Lrq. "Berme jartia, se porter caution" Lrq. Leiçarraga (Decl ã 7v) da bermea como equivalente suletino de fiadorea. Cf. fermu.
Tr. Propio de la tradición septentrional desde Tartas; al Sur, si exceptuamos el testimonio medieval navarro, hay sólo algún ej. moderno. En DFrec hay un ej., septentrional.
Haren berme sarturik eta haren zorra bere gain harturik. Tt Onsa 128. Non nahi duzu berme hoberik ediren? Tt Arima 122. Egüz aita amek batheyiaren graziaz xaha erazirik, Jesüs Kristen legian ahalaz bizi eraziren diela, Jinkoari haur espiritüz berriz sorthiaren berme sartzen direla. Bp I 62. --Zergatik Jesüs-Kristek Elizan ohoreskatü izan behar zian? --Jente güzien berme bezala, hura han eman behar izan da. Bp II 104. Egia hunen lekhuko, fiador edo berme, eta lehenbiziko Eskual-herriko orijinaltzat emaiten dut ene seme Agustin (zeina baita presenteko karta edo guthun gomendiozko hunen eramailea) hau. ES 400. Nor yarriko da berme bihar munduan izanen naizela? Lg II 250. Berme zagoela, zükiala kastigoaren lekhian dohaiña. Egiat 171s. Zü ere berme ziradiala Jinkoaren eretzian zure axolgabian, semiak egin dian gaitz güzietzaz zihaurek egin bazüntü bezala. Ib. 200. Segur naiz beraz, eta Jesu-Kristo, berenazko egiaren hitza berme dut, ez naizela errebelatuko. Dh 111. Jauna, urrikal zite / Gure manerari, / Biziaz nahi dugu / Berme jarri / Deus gerta balakio / Zure armadari. Bordel 43. Hainbertzez alientza hobeagotik da Jesus egina izan berme. TB He 7, 22 (Dv berme; Lç fiadore). Ene egüzaita egüzamak jarri zütüzün ene berme. UskLiB 102s. Atheratu nintzen Elizatik eta bihurtu Birjina Sainduaren potretaren aintzinera, zeina othoitztu bainuen sar zadila ene agintzen berme. MarIl 74. Zu ene bermea eta ene ihes lekhua zarena. Ib. 73. Errana da suge batez (berme ez naiz hala dela), / Lehenago harotx baten hauzoan bizi zela. Gy 135. Suhitzat hautatu du Uztaizko semea, / Dohainik hoberenen urrezko bermea. Hb Esk 143. Hek behar erakutsi zer den hirriskua, / Norbaitek emaitean prestamuz dirua, / Zertaraino ditezken bermeak hirriska, / Egitean hauzoei axkide atheka. Ib. 210. Ez, ez, nere Jauna, zuk erakutsirikako egia huntaz alhatu, eta berriz eta berritan huntaz nahi dut on-egin eta berme jarri. Dv LEd 60. Ez ahantz bermeak egin ongia; ezen bere bizia ezarri du zurearen bahi. Dv Eccli 29, 20. Bertzealde aithortu behar dut ez dela hor bakharrik lekhuko bezala, bainan dela oraino gure berme. Prop 1889, 177. Hor dire frogatzeko Testamentu zaharra, Ebanyelioa, Jesu-Kristoren bizia, Elizaren eta Sainduen ixtorioa, eta berme, lekukoak milaka. Lap 40 (V 22). Irrintzina... salbai garrasia delako hura? [...]. Baditake hor beharria xuxen eta burua oso dituenak bertzerik erran lezaken. Coppée berme. HU Aurp 207. Juramentua da: Jainkoa bere hitzaren lekuko edo berme hartzea. Dih GirLeg (ed. 1897), 49. Oi, zü, Ama Birjina, / Zaude gur'artekari, / Bai gure berme huna / Balia zit'orori. UNLilia 20. Sorthüren zena Lürrian / bekhatoren bermia. Ib. 14.
(s. XX) Arri, pullo, arri! / Urratsa xehe eta / kuraiea larri. / Gau illunak bidean / hartzen banu sarri, / Ni gidatzeaz berme / beharko hiz jarri. Etcham 173. Gu gutun berme jarten / errezibituren haila / harturen ai segur nun / aigu gurekila. PierKat 59. Neskatxa baten ethorkizunaz nork on egin? Halere gogotik berme jar gintazke ama familiako batzu hautak izanen direla hiruak. JE Ber 67. Zuetarik bat hemen geldi dadiela berme eta bertzeak doazila bihiarekin etxerat, gero anaia gaztenarekin itzultzeko. Zerb IxtS 28. Simeon gelditu zen berme. Ib. 28. Arantzeko Birjina, ez da zure haurrik / bere salbamenduaz etsi dezakenik. / Ikusi bear duen jujearen gatik, / Zu berme, deskantsuan dohala mundutik. In SMitx Aranz 226. Itzuliko gara; eri zintezke bestela; ez naiz zeure osasunaren berme izaten ahal. Mde Pr 109. Sinesten dugu, Urbano VIII Aita Saindua berme, Frantsesek noiztenka bederen erakutsi duela "Jesusek bere lehen Apostolueri hitzeman indar bereziak bazituela". Ardoy SFran 165. Mera batek badauka / obligazione, / gaitz laiteke bertzenaz / zure eta ene; / herriaren zaintzeko / hor zira zu berme. Xa EzinB 109. Azkenean orratio bereakin atera zala-ta, ezer pagatzeke alegia; bere betiko bermeen kontura, oi zuanez, izan bazan ere; bere bizkar-aldearen kontura alegia. "Sus acostumbrados fiadores". Berron Kijote 192. Lanik ez baduk, eman hadi lekuko; aberats bahiz, jar hadi berme. EZBB II 43. Horra zer eginen dukan, ni berme. Larre ArtzainE 91.
(L, BN, S; Lar, Dv, H). Ref.: A; A Apend; Lrq. Garantía; prueba. "Asseguración", "caución, seguridad" Lar. "Caution, garantie" Dv. "Garantie, gage, caution. Bahi edo berme bat" H. "Une chose qui sert de gage" Lrq. v. bermego.
--Eskümükatiak parkamentiaren ükheiteko, zer egin behar dü? --1. Eskümüka erazi dian bekhatiaz dolü hartü, 2. hartzaz züzen egin edo eman berme hon bat. Bp I 116. Arrozoin hori aski dugu gure beti desir hartan atxikarazitzeko, hori guretako Jinkoaren graziaren bahi eta berme bat denaz geroz. AR 36. Bainan Jonasen [sic, por Jasonen] eta berzen ganik bermea errezebitu zuten ondoan, utzi zituzten yoaiterat. TB Act 17, 9 (Dv bermeak; Lç fiadoregoa, He fiadorgoa, Ol baikuntza, IBk bahikuntza). Zure alderako debozione zin eta samur bat baita salbamenduko berme kasik segura. MarIl 80. Lehen odol ixuria ez othe dugu berme, / Anaia zein daiken krudel? Camoussarry (ap. Lf ELit 185). Zentzua ezen nondik izan ahal daite / Erho batek egin dukenaren berme? "La raison est-elle garante / De ce que fait un fou?". Gy 197. Ageria hor dugu berme ezkontza hori bai muthikoak bai nexkak burhasoen baimenarekin egin zutela. Ox 191. Izen haundi horiek oro berme ditugu ez dela psikologigaindikoa gezurrezko jakintza. Mde Pr 318. Hain premiatsua balinbada [laborantza], behar liozkate gerizak eta berme segurak eman, ez dadin bethi aroaren irriskupean geldi. Herr 18-9-1958, 1. Behar ditut ama zenaren joiak estimarazi eta hek berme, dirua behar dut athera! Larz Iru 102. Haritschelhar jaunaren liburuan auzi hau xehe-xehea kondatua da, paper ofizialak berme. Lf ELit 176. Diodanaren berme sendo askia da Schuchardt-en itzulpena. MEIG VI 186.
Fiador, garante (usado a menudo como pred.). "[Los de la parte demandante] deven prender otro tal ferme que non fagan dayno nin mal en lures cuerpos, ni en lures cosas por aquesta enemiztad. Et por tal ferme dize el navarro gayces berme [...]. Otrossi el qui iura de ferme al prendedor que nunqua li faga mal ni embargo en el cuerpo ni en sus cosas por esta ememiztad, don dize el navarro ones berme" (FGN libro V, tt. II, cap VII, p. 98ss). TAV 2.2.13. "Pleige, caution. Berme iartzea, se mettre caution" SP. "Garant, caution, bermea" Ht VocGr 366. "Caution" Ib. 337, Lecl, Hb, Gèze y Foix. "Caution, répondant" VocBN. "Garant, caution. Zenbait berme bagindu, si nous avions quelqu'un qui répondît pour nous" H. "Personne qui s'est portée caution" Lrq. "Berme jartia, se porter caution" Lrq. Leiçarraga (Decl ã 7v) da bermea como equivalente suletino de fiadorea. Cf. fermu.
Tr. Propio de la tradición septentrional desde Tartas; al Sur, si exceptuamos el testimonio medieval navarro, hay sólo algún ej. moderno. En DFrec hay un ej., septentrional.
Haren berme sarturik eta haren zorra bere gain harturik. Tt Onsa 128. Non nahi duzu berme hoberik ediren? Tt Arima 122. Egüz aita amek batheyiaren graziaz xaha erazirik, Jesüs Kristen legian ahalaz bizi eraziren diela, Jinkoari haur espiritüz berriz sorthiaren berme sartzen direla. Bp I 62. --Zergatik Jesüs-Kristek Elizan ohoreskatü izan behar zian? --Jente güzien berme bezala, hura han eman behar izan da. Bp II 104. Egia hunen lekhuko, fiador edo berme, eta lehenbiziko Eskual-herriko orijinaltzat emaiten dut ene seme Agustin (zeina baita presenteko karta edo guthun gomendiozko hunen eramailea) hau. ES 400. Nor yarriko da berme bihar munduan izanen naizela? Lg II 250. Berme zagoela, zükiala kastigoaren lekhian dohaiña. Egiat 171s. Zü ere berme ziradiala Jinkoaren eretzian zure axolgabian, semiak egin dian gaitz güzietzaz zihaurek egin bazüntü bezala. Ib. 200. Segur naiz beraz, eta Jesu-Kristo, berenazko egiaren hitza berme dut, ez naizela errebelatuko. Dh 111. Jauna, urrikal zite / Gure manerari, / Biziaz nahi dugu / Berme jarri / Deus gerta balakio / Zure armadari. Bordel 43. Hainbertzez alientza hobeagotik da Jesus egina izan berme. TB He 7, 22 (Dv berme; Lç fiadore). Ene egüzaita egüzamak jarri zütüzün ene berme. UskLiB 102s. Atheratu nintzen Elizatik eta bihurtu Birjina Sainduaren potretaren aintzinera, zeina othoitztu bainuen sar zadila ene agintzen berme. MarIl 74. Zu ene bermea eta ene ihes lekhua zarena. Ib. 73. Errana da suge batez (berme ez naiz hala dela), / Lehenago harotx baten hauzoan bizi zela. Gy 135. Suhitzat hautatu du Uztaizko semea, / Dohainik hoberenen urrezko bermea. Hb Esk 143. Hek behar erakutsi zer den hirriskua, / Norbaitek emaitean prestamuz dirua, / Zertaraino ditezken bermeak hirriska, / Egitean hauzoei axkide atheka. Ib. 210. Ez, ez, nere Jauna, zuk erakutsirikako egia huntaz alhatu, eta berriz eta berritan huntaz nahi dut on-egin eta berme jarri. Dv LEd 60. Ez ahantz bermeak egin ongia; ezen bere bizia ezarri du zurearen bahi. Dv Eccli 29, 20. Bertzealde aithortu behar dut ez dela hor bakharrik lekhuko bezala, bainan dela oraino gure berme. Prop 1889, 177. Hor dire frogatzeko Testamentu zaharra, Ebanyelioa, Jesu-Kristoren bizia, Elizaren eta Sainduen ixtorioa, eta berme, lekukoak milaka. Lap 40 (V 22). Irrintzina... salbai garrasia delako hura? [...]. Baditake hor beharria xuxen eta burua oso dituenak bertzerik erran lezaken. Coppée berme. HU Aurp 207. Juramentua da: Jainkoa bere hitzaren lekuko edo berme hartzea. Dih GirLeg (ed. 1897), 49. Oi, zü, Ama Birjina, / Zaude gur'artekari, / Bai gure berme huna / Balia zit'orori. UNLilia 20. Sorthüren zena Lürrian / bekhatoren bermia. Ib. 14.
(s. XX) Arri, pullo, arri! / Urratsa xehe eta / kuraiea larri. / Gau illunak bidean / hartzen banu sarri, / Ni gidatzeaz berme / beharko hiz jarri. Etcham 173. Gu gutun berme jarten / errezibituren haila / harturen ai segur nun / aigu gurekila. PierKat 59. Neskatxa baten ethorkizunaz nork on egin? Halere gogotik berme jar gintazke ama familiako batzu hautak izanen direla hiruak. JE Ber 67. Zuetarik bat hemen geldi dadiela berme eta bertzeak doazila bihiarekin etxerat, gero anaia gaztenarekin itzultzeko. Zerb IxtS 28. Simeon gelditu zen berme. Ib. 28. Arantzeko Birjina, ez da zure haurrik / bere salbamenduaz etsi dezakenik. / Ikusi bear duen jujearen gatik, / Zu berme, deskantsuan dohala mundutik. In SMitx Aranz 226. Itzuliko gara; eri zintezke bestela; ez naiz zeure osasunaren berme izaten ahal. Mde Pr 109. Sinesten dugu, Urbano VIII Aita Saindua berme, Frantsesek noiztenka bederen erakutsi duela "Jesusek bere lehen Apostolueri hitzeman indar bereziak bazituela". Ardoy SFran 165. Mera batek badauka / obligazione, / gaitz laiteke bertzenaz / zure eta ene; / herriaren zaintzeko / hor zira zu berme. Xa EzinB 109. Azkenean orratio bereakin atera zala-ta, ezer pagatzeke alegia; bere betiko bermeen kontura, oi zuanez, izan bazan ere; bere bizkar-aldearen kontura alegia. "Sus acostumbrados fiadores". Berron Kijote 192. Lanik ez baduk, eman hadi lekuko; aberats bahiz, jar hadi berme. EZBB II 43. Horra zer eginen dukan, ni berme. Larre ArtzainE 91.
(L, BN, S; Lar, Dv, H). Ref.: A; A Apend; Lrq. Garantía; prueba. "Asseguración", "caución, seguridad" Lar. "Caution, garantie" Dv. "Garantie, gage, caution. Bahi edo berme bat" H. "Une chose qui sert de gage" Lrq. v. bermego.
--Eskümükatiak parkamentiaren ükheiteko, zer egin behar dü? --1. Eskümüka erazi dian bekhatiaz dolü hartü, 2. hartzaz züzen egin edo eman berme hon bat. Bp I 116. Arrozoin hori aski dugu gure beti desir hartan atxikarazitzeko, hori guretako Jinkoaren graziaren bahi eta berme bat denaz geroz. AR 36. Bainan Jonasen [sic, por Jasonen] eta berzen ganik bermea errezebitu zuten ondoan, utzi zituzten yoaiterat. TB Act 17, 9 (Dv bermeak; Lç fiadoregoa, He fiadorgoa, Ol baikuntza, IBk bahikuntza). Zure alderako debozione zin eta samur bat baita salbamenduko berme kasik segura. MarIl 80. Lehen odol ixuria ez othe dugu berme, / Anaia zein daiken krudel? Camoussarry (ap. Lf ELit 185). Zentzua ezen nondik izan ahal daite / Erho batek egin dukenaren berme? "La raison est-elle garante / De ce que fait un fou?". Gy 197. Ageria hor dugu berme ezkontza hori bai muthikoak bai nexkak burhasoen baimenarekin egin zutela. Ox 191. Izen haundi horiek oro berme ditugu ez dela psikologigaindikoa gezurrezko jakintza. Mde Pr 318. Hain premiatsua balinbada [laborantza], behar liozkate gerizak eta berme segurak eman, ez dadin bethi aroaren irriskupean geldi. Herr 18-9-1958, 1. Behar ditut ama zenaren joiak estimarazi eta hek berme, dirua behar dut athera! Larz Iru 102. Haritschelhar jaunaren liburuan auzi hau xehe-xehea kondatua da, paper ofizialak berme. Lf ELit 176. Diodanaren berme sendo askia da Schuchardt-en itzulpena. MEIG VI 186.
berme
-
1 berme....
-
Etim. Del rom. ferme 'fiador', documenta...
-
(L, BN, S; SP, Ht VocGr 337 y 366, Lecl,...
0 / 0 2 berme >>
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
