Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza tranga bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: tranga
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1996-10-02 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 2002-02-05 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
corpusekoak dira: tranga-ots 1, NEtx LBB ("Erreka zuloan errotak etengabe du tranga-otsa: arekin batera taupaka dabil nexka biotza"), trangabela 2, Kk Ab II ("danok etxera goizetik eta neskak yantzi barri lotsazkuekaz... an agiri die bat suete-bazterrien gure aiten misiñuen gomutakiyek: adaki sendue, azkorie ta trangabela", "ganera armaiotik atara ditu euren yantzi panparroiek, eta trangabelien askoriaz txiki-txiki egin ditu"), trangada 1, Urruz Zer ("Lauren trangadan, asi ziran bertsolariak: Andre ezkonduak neska zarrari"), eta trangatu 1, And AUzta ("Eta gero, gariak ereindakoan, liño-lanetan, trangatzen asi ta goruan jartzeraiñoko lanetan"). // Ik. ap. DRA, tranga : A (B-a: "Trangeak iru ortz daukaz beti, bi ganeti: pagozkoak dira ortz onek; lau ankakoa da"), Iz in Eusk 1956 ("Urrengo "trangaakin trangaatu" emakumeak egiten zuten, liña-eskutik aldiko eskuratxo bat artuaz" — ik. infra hor jasotako tranga-asto, tranga-belarri, tranga-mii), trangadel (A), trangadera (SM EiTec: "Aizkoriakin ezeik ezer txikitxu trangaderan gaiñian izan ezik, bestela agua akatzez beteta ipiñikok"), trangadu (A), trangaketa A ("trangaketan"), trangala : 1 A (B-m: "Astosapin miin askatuak daukazana da txangala; trangala barriz astosapin miin lotuduna"); 2 'zalantza' (P. Etchebarne in Othoizlari 1972: "Barna zuen fedeaz sokorritua, bihotzean zuen garraz berotua eta hortako du atxiki trangalarik gabe Jauna baitan zuen sinestea"), trangalatu (E. Bidegain in GH 1956: "Amak ez badu bere haurrari eskuara erakusten, ohakoa amultsuki trangalatzen duelarik... Eskual-Herria xahu da!"), trangatu (Iz, cf. supra), trangel (A), trangeta (Moc in Ezale 1899: "Gonadunak, beren goruak, ardatzak, linaiak, trangetak eta ezpatak eskuetan dituztela"), trangola (Iz: "Trangolak bost ol izaten ziran. Eldu-lekuakiñ izaten zana "ol bikutza"; aren tartean sartzen zana "tranga-miiña"; ta aldamenetakoak "tranga-belarrixak". Oiei eusteko, "tranga-astuak, trangoiñeak"").
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
tranga 2, P. Etxebarria ("Gero an apur bet epelduten sanean eiten san trangea esaten yakon, estakit, onango kadera biges, trangea esaten yakon goiti bera joteko egun bet eukitauen, asta ta gusti, d'agas ite san jo-jo, da ganeko kaskarea aukena, dana kendu"); trangatu 2: I. Zubiri ("Gainera, leiho bat dago, trangaturik, zabaldu ezin daitekeena, eta inork ere ez daki nora ematen duen"), K. Izagirre ("Jendea izutu egiten zen hartaz jarduten zuelarik, eta trangatu egiten zituen ate-leihoak").
Beste (edozein) iturritako erabilerak
tranga : Ik. ap. Iz ArOñ: tranga, trangáari, trangáatu, tranga-miiñ, trangi, trango, trangolak; ap. Elexp Berg: tranga (3 adiera), trangabel, trangau, trango; ap. Alustiza Lihoa 51-65: "Lihoaren 4. pena eta nekea / "Gero trangatu..."", eta hor, besteak beste, tranga (eta tranga-baldi, tranga-ohol, tranga-oin, tranga-ola), trangaketa, trangaldi, trangari, trangatu, trangazale; trangalaketa, trangalata; trangadera : ik. Almanaka'2003, 95.
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
tranga : HiztEn (1 atea ondo itxi eta segurtatzeko trabes jartzen den haga sendoa; 2 kalaka; 3 lihoa ezpatatzeko erabiltzen den tresna), LurE (Ezpata, lihoa eta antzeko landareak zehatzeko erabiltzen den lanabesa. ik. garba); trangadera : HiztEn (1 egurra aizkoraz txikitzen denean, kontra egiteko erabiltzen den pieza; 2 sukaldean, elikagaiak moztu eta prestatzeko erabiltzen den ohola); trangaketa : HiztEn (trangatzearen ekintza eta ondorioa); trangatu : HiztEn (1 lihoa ezpatatu; 2 atea trangaz itxi), LurE (ezpatatu, lihoa eta antzeko landareak trangaz zehatu. ik. garbatu); trangatze : LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
tranga : EuskHizt (Batez ere bizk., Ezpata, hots, lihoa eta antzeko landareak zehatzeko erabiltzen den lanabesa. Ik. 1 garba), HiruMila (1 tranca de puertas; 2 cítola del molino; 3 agramadera), ElhHizt (1 [atekoa] tranca; 2 [errotakoa] cítola; 3 [lihoa jotzekoa] agramadera), EskolaHE (ezpata, lihoa eta antzeko landareak xehatzeko erabiltzen den lanabesa. ik. garba 1), DRA (1 agramadera, instrumento para majar el lino; 2 cítola de molino; 3 tranca de puertas), PMuj DVC (espadilla, agramadera, tascador, macla, trancadora: para lino); tranga-asto : DRA (véase trangola); tranga-belarri : DRA (véase trangola); trangadel : DRA (picador, tajo, pieza de madera sobre la cual se corta la leña), PMuj DVC (picador, tajo, o poyo sobre el cual se tronza la leña); trangadera : ElhHizt (1 tajo, cilindro de madera: para cortar leña; 2 picador, tajo de cocina), DRA (trangader: cilindro de madera o sección de un tronco de árbol que servía de asiento para desbastar con el hacha las culatas de escopeta antes de mecanizar), PMuj DVC (trangader: cilindro de madera); trangadol : PMuj DVC (tajadero, tajo de cocina); trangadu : DRA (la parte más gruesa de un leño, a diferencia de adaki, que es la mediana, y la delgada txaria), PMuj DVC (la parte más gruesa del leño); trangaketa : HiruMila (acción de agramar el lino), ElhHizt (operación de agramar el lino), DRA (operación de agramar el lino), PMuj DVC (agramado del lino, acc. de agramarlo); trangala : DRA (1 una especie de agramadera; 2 titubeo, vacilación), PMuj DVC (espadilla, agramadera, macla, tascador, faracha, trancadora); trangalatu : DRA (mecer); tranga-mii : DRA (véase trangola); trangatu : EuskHizt (Batez ere bizk., Ezpatatu, lihoa eta antzeko landareak trangaz zehatu. Ik. 2 garbatu), HiruMila (1 trancar; 2 afirmar, fijar, apegar una cosa a otra; 3 agramar el lino), ElhHizt (1 agramar: majar el lino; 2 trancar: una puerta), EskolaHE (ezpatatu, lihoa eta antzeko landareak trangaz xehatu. ik. garbatu), DRA (agramar el lino; eta trangau: véase trangadu), PMuj DVC (farachar, agramar el lino; eta trangau: atrancar, cercar la puerta con tranca); trangatze : EuskHizt; trangel : DRA (var. de trangadel), PMuj DVC (picador, tajo o poyo sobre el cual se tronza la leña); trangeta : DRA (agramadera), PMuj DVC (agramado del lino) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.
Bestelakoak
Aurreko pasaldikoari egindako oharrak
EBBk (1999-10-28) hurrengo itzulirako utzia.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
iz.
Forma baten adiera(k)
1 ezpata, lihoa zehatzeko lanabesa. 2 Gip. kalaka (errotakoa). 3 atalaga.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
