Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OGI-PUSKA (L, BN, S, R-is; Urt IV 417, Lar, Añ, Hb ap. Lh, H; ogipuske AN-ulz), O.-PUXKA. Ref.: Lh; Iz Ulz (tóri), R 405. a) Pedazo de pan. "Gallofa, mendrugo de pan" Lar. "Zoquete de pan, ogipuska, zatia" Ib. "Mendrugo" Ib. "Pedazo de pan" Lar y Añ. "Tó ogi-púska kau áskaltako" Iz R 405. v. OGI-ZATI. Tr. Documentado sobre todo en autores guipuzcoanos y septentrionales desde mediados del s. XVII; se encuentra tbn. en algunos textos vizcaínos del s. XIX y en Lizarraga de Elcano. Orari bere ganik hastantzeko ogi puskaren emaitea. Ax 411 (V 267). Ogi puska bat arzera baloa bezain oharkabean joan oi da komunio santa arzera. Mb IArg I 81. Nai zenuke oraingo ogi puska bategatik galdu dezadan bizitza guziko ogia? VMg 27. Zazpi saski ogi puskez betheak. TB Mt 15, 37. Ostiyan dago ogi puska bat. CatLlo 72. Pika zatzu ogi puxka ttipi batzu, burran edo urinian fritatzeko. ECocin 4. Hemen ogi puxka bat, han ardit bat eta emaile guzier ezagutza handi bat erakatsiz. Laph 55. Ogi-puska leor beltza. Arr GB 18. Osasunak lagundu ezkero, ez da faltako ogi puska bat... Apaol 110. Ogi puska batentzako irabaziko badu, arrisko artean ibilli bearrik. Alz Ram 31. Bazeukat emen ogi puska tortillakin. Anab Poli 45. Ematen zigun ogi-puska bana eltzean bustita. Salav 19. Arkume-mordo bat bi ogi-pusken erdian jarrita eman zidan. JAzpiroz 208. v. tbn. Ub 87. Ldi IL 49. Or Eus 420. Ol Gen 18, 5. Ogi puska: Arg DevB 126. Cb CatV 73. Cb SIgn 53. LE Prog 124. Mg PAb 92. CatBus 45. Bv AsL 168. Arb Igand 84. JE Bur 62. Ag G 135. Zub 26. JAIraz Bizia 89. Etxde JJ 159. Lab SuEm 169. Ogi puxka: MarIl 114. Lard 440. Barb Leg 66. Bibl Gen 18, 5. Gizajoa, ogi puska baño obea da. Urruz Urz 44. Ogi puska baño obea [zan]. Apaol 31. Oso gizon jatorra zan, eta guretzako ere ogi-puska bezin ona. Salav 21. Baziren Gumersindo Azcárate, Pablo Iglesias eta Salmerón ogi-puskaren irudiak buruz behera ipintzen zituztenak. MIH 368s. Zoquetero, ogipuskazalea" Lar. b) (Un) poco de trigo o trigal. Ogi phuska baten orde, balinbadu mailhar phuska bat, dirutuko du ogia bezain ongi. Dv Lab 89.

def: [s.u. ogi] ogi koskor, ogi-koskor Ogiaren muturra; ogi puska. Ogi-koskor bat eta txokolate pixka bat hartu zuen. // adib.: ogi 2 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Oilo salda ogi-azal gogor batzuekin. Igelak ogi mamiz harrapatzen. Ogi mokadu bat gabe. Ogi apurrak. Ogi birrinak: ogi apurrak. Ogi puska batzuk jan. Gizajoa, ogi puska baino hobea da. Ogi mokorrak. Ogi xerra bustia. Ogi zopa. Ogi orea. Ogi bihotza (Ipar.): ogi mamia. Ogi txigorgailua. Ogi-, ardo- eta haragi-saltzaileak.

ogi(-)puska 58: Aizu (“Zakurrak, nagusia milikatuz, ogi puska izaten du”), Elkar 17 (“Ogi puska bana hartu eta, osagarri gisa, bikotekideen etorkizun planak mintzagai”), Deia 4 (“Afaltzeko arrautza bakarra zegoen bostentzat, eta lagunak gogoratzen du aitak zapitik ogi puska atera eta anai-arreben artean nola banatu zuen, gorringoan busti zezaten”), Consumer 2 (“Ogi puska horrexek, 25 gramo txokolate esnedunez lagundurik, madalena, croissant eta sobao industrialek baino hiruzpalau aldiz gantz saturatu gutxiago eta azukrearen erdia dauka”), Berria 12 (“Ogi puska eta sardina latarekin igarotzen du goiza ehiza garaian, usoak noiz agertuko zain”), EiTB 15 (“TOMASek ogi puska bat hartu eta saltsatan sartzen du”), Euskaltzaindia 2 (“uk arriak atera eta karobia garbitu, eta ondoan zapoa aurkituko dezu ezpañean ogi puska bat duela, ogi puska kendu eta karobi ondoan utzi ziri baten sartuta, arriaren erretzea zearo burutu arte”), Argia 3 (“Inork ez zigun ogi puska bat ere eskaini”), Erlea (“stilo gordina zuen, nazka eragiten du batzuetan: zakilak, kaka, Francoren garaiko Espainia… eta, aldiz, beti bihozbera da bidean aurrera egiteko ogi puska eskaini diotenekin, atseden egiten lagundu diote¬nekin”), UEU (“aitzitik gasteiztarrek ez zeukaten udal-bihitegirik eta, hortaz, estutasun larriak nozitu zituzten ahora ogi puska bat eraman ahal izateko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ogi(-)puska 93: Berria (“Garfia ogi-puska huts bihurtu dela egiaztatuko baitugu”), Elizen arteko Biblia 9 (“Emakumea ur bila zihoanean, Eliasek dei egin eta esan zion: - Ekardazu, arren, ogi-puska bat ere”), Marzel Etxehandi 6 (“Gure eguneko ogi puska 350 edo 400 grama, baratzekari xehatuz, garagarrez edo oloz egin nahasketa bat margarina puxka bat astean hiru lau aldiz”), Asisko Frantzizko 6 (“Aitak, limosnako ogi puskak harturik, zaldun eta kapilauei banatu zizkien aurpegi alaiz.”), Lopez de Arana 5 (“Emakumea ogi-puska txiki bat gurinez igurtzitzen ari zen eta, ahoan sartu zuelarik, xuxurlatu zuen”), Josu Zabaleta (“Van Daan andreak ogi puskatxo bat gorde nahi zion bere muttikoari, baina senarrak ez zuen zalantzarik utzi”), Joan Mari Irigoien (“Eta morroiak ekarri ogi puska eta ur txarroa begiztatu nituen, ez zehaztasun osoz, baina bai haien iduriak bereizteko moduan”), Koro Navarro…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, irudizko adiera duenez, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa ogi sarreran.