Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: ESAN BEHARRIK (ERE) EZ DAGO (DA). Ni qué decir tiene. v. ESAN GABE DOA. Tr. Documentado desde finales del s. XIX sobre todo en la expresión esan beharrik ez dago. Esan beharrik ez da se encuentra en K. Etxegarai, Uztapide y un ej. de EusJok. Ondo egiña iruditu zaidala Agirre Jaunaren lan polita esan bearrik ez da. Etxeg in Ag AL 7. Eztago esan bearrik zenbat maiteko zuan amonak. Urruz Zer 115. Oriek ikustera / Tolosako plazan / ezta esan biarrik / jende asko zan. EusJok 128. Baietz irudituko zitzaiola esan bearrik eztago. Or SCruz 105. Yakiña da ta esan bearrik ere eztago, Testamentu Zarreko apaizak zillegi zutela ezkontzea. Ir YKBiz 2n. Fernando de los Rios sozialistea dala esan bearrik eztago. Eguzk GizAuz 78. Esan beharrik ere eztago, askotan joaten zirala igerikatzera. Osk Kurl 157. Dagonillen ogei ta zortzia, / ori esan bearrik ezta, / bertso onekin bukatutzen da / gure Artikutzko pesta. Uzt Sas 288. Amak, ez dago esan bearrik, bodako bazkari batera joatea baño gustorago egin zizkiola [lanak]. TxGarm BordaB 97. Bere iritzia eta Joannon-ena bat ez datozela esan beharrik ez dago. MEIG I 180. v. tbn. Apaol 110. A BeinB 56. Ag Kr 60. Kk Ab II 78. Otx 69. Ldi IL 166. Lek SClar 142. Bilbao IpuiB 44. MAtx Gazt 74. Salav 32. Ostolaiz 22. Jakiña --eta esan bearrik etzegoen-- gizonak bere eskubide ori adimendun izaki bati dagokion moduan erabilli bear du. Vill Jaink 164OEH: ESAN BEHARRIK EZ. Ni qué decir tiene. Esan bearrik ez, idazleak [...] gero ta yaioagoak. Ldi IL 71. Esan bearrik ez erritarrak / deramala aundiagoa. Or Eus 304. Igikai eta erreki[ñ]ak geituko baitlirake. Eta au zein ongarria zaigun esan bearrik ez. EAEg 16-12-1936, 560. Urrengo igandekoa nola joan zan esan bearrik ez. NEtx LBB 46. Bigarrenak, esan beharrik ez, zorrotzagoak dira lehenbizikoak baino. MIH 218

def: esan gabe doa Ez dago esan beharrik. Esan gabe doa, nik ere irribarre egiten niola ordainetan. Esan gabe doa ez natorrela ados. // EH2016: adib: aienatu, aiena, aienatzen 1 du ad. Ihes eragin, desagerrarazi. Ik. uxatu. Makila batez txakurrak aienatu. Aitaren etxetik jainko gezurrezkoak aienatzeko. Gizon galgarri hura handik urrutira aiena zezala. Ikuste honen argiaz bere buruko lainoak eta lilurak aienatu ditu. Ohitura txarrak, gogoeta gaiztoak, beldurrak, kezkak aienatu. Gezurrak egiarekin aienatuaz. 2 da ad. Ihes eginez urrundu; ezkutatu, desagertu. Hori esan eta aienatu zen. Hegaztiak urrutietara aienatu ziren. Denak aienatzen ziren harengandik deabruarengandik bezala. Haren kezkak laster aienatu ziren. Esan beharrik ez amets hori laster aienatu zitzaiela.

esan beharrik (ere) ez dago 286: Aizu, Deia 16, Elhuyar 3, Consumer 7, Berria 106, EiTB 68, Euskaltzaindia 5, Jakin 17, Karmel 6, Argia 30, Erlea 8, DiarioVasco 16. esan beharrik ez : Deia (“Esan beharrik ez, gaur ez dugula kategorien taulaz hitz egiten“), Consumer 3 (“Esan beharrik ez: egurrezko gainak, bestetik, sukaldeko gainerako elementuekin ederki konbinatzen du“), Berria (“Esan beharrik ez, pozik zoratzen ziren hiru taldeak sari banaketaren ekitaldia bukatuta”), Jakin (“Esan beharrik ez, eta adiskidetasunaz beste, gure batasun-bideaz mintzatuko gera”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

esan beharrik ez dago 271: Berria 27, Aitor Arana 14, Migel Angel Mintegi 12, Karlos Linazasoro, Jose Morales, Iñigo Aranbarri, Edorta Jimenez, Anton Garikano…; esan beharrik ez : Migel Angel Mintegi (“Gure lanean, ordea, noizko hitzak ez du baliorik, lehenbailehen izan dadin ahaleginetan nabil, esan beharrik ez, baina ezin dut ezer aurreratu”), Karlos Linazasoro (“Esan beharrik ez, animuak bero-bero zeuden: hamalau-hamabost urteko neska-mutikote haiek basatien antzera hitz egiten eta jarrera berberean ikustea, edonor bere onetik ateratzeko moduko auzia zen”), Oskar Arana (“Nik alde egin eta hamar minutu geroago iratzartuko zen David, eta, esan beharrik ez, autoa hartu eta bidera atera zen”), Joxean Sagaztizabal (“Beraz, aurrera eta ezkerrera, tuneletik; kostatu egingo zitzaidala, oinez eta dema-harriari tiraka; esan beharrik ez”)…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: adib. / HiztEn: AS / LurE: - / ElhHizt: AS / EskolaHE: -

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

eraikuntza librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, erabilia eta azpisarrera gisa jasotzekoa esan beharrik ez (egon, izan) forman.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta azpisarrera gisa proposatua da esan beharrik ez (egon, izan) forman, gorago.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa esan sarreran