Harremana

    Euskaltzaindiaren Hiztegia

    2. Hizkuntza-baliabideak
    3. Hiztegi orokorrak
    4. Euskaltzaindiaren Hiztegia

    1 emaitza errege bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.

    errege
    1 iz. Erreinu bateko buru den gizona. Guztiek behar dugu erregea obeditu. Suediako erregea berriki izana da Parisen. Mazedoniako errege Alexandro Handiaren garaian. Frantziako errege gaztea. Salomon errege ahaltsu hark. Gure errege jauna. Gaztelako errege batek emana. Errege egin zuten. Berrogei urtez errege egon zen. Alfontso XII.a errege zela. Israelgo errege izango zela. Haurrak ziren errege-jantzi dotorez apainduak. Karguaren zina atzo bertan egin zuten, Marrakexko errege jauregian. Errege-odola dute euren zainetan. || zah. (Izen berezi bezala, artikulurik gabe). Albistea erregeren belarrietara heldu zenean. Erregeren kontseilaria. Jacques Millanges, Erregeren inprimatzailearenean.
    2 iz. Bere motakoen artean gailentzen eta nabarmentzen den pertsona, animalia edo gauza. Lehoia, animalien erregea. Poparen erregea hil zenetik, sekulako negozioa sortu da Michael Jacksonen musika, janzkera eta ohiturak lau haizeetara zabalduz.
    3 iz. Kristau erlijioan, Jesus haurra gurtu zuten hiru erregeetako bakoitza. Ik. Errege Mago. Han daude Erregeak, han daude artzainak, haur eder hari eman nahirik begiak.
    4 iz. Errege baten irudia duen karta. Hordago jo du, eta mahai gainean lau erregeak erakutsita, irabazi egin du. || Errege ezpata. Errege diamantea.
    5 iz. Xake-jokoko pieza garrantzitsuena. Aitak erregea taula gainean utzi eta erreginaren pieza lerdena hartu zuen.
    OEH
          Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
          EHHE
     
    Gaztelaniazko ordainak Azkue Hiztegia

    Esaera zaharrak

    Errege berri, lege berri. Itsuen herrian, okerra errege. Orik ez den lekuan, azeria errege.

    Aztergaia: errege

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau64
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-04-23 Lantaldeak besterik gabe onartua
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01
    Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2010-04-20 Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    Sektore jakin bateko informazioa

    Ik. Izendegia: errege-kobra: Naja hannah; errege-pitoi: Python regius; errege-suge: Lampropeltis sp.

    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    errege: Rey (de la baraja). Arti Ipuin (“Bateko urrearekin hasirik eta errege bastoarekin buka”).

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    errege: A Aezk (“Errege bezpera-gabean etxekoen artean botatzen tuzte kartak: gizonendako errege urrea, emaztekiendako bateko urrea.”), Elhuyar (“Zenbat modu eta aukerabide dago 10 karta azaltzeko 4 as, 3 errege, 2 zaldi eta sota bat badira”).

    Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

    errege: LurE (errege urrea), HiztEn (errege ezpata).

    Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

    Zehazki: errege (el rey de bastos errege bastoia); ElhHizt: errege (rey de espadas errege ezpata); ez dugu aurkitu adiera horretan ap. HiruMila.

    Bestelakoak
    Jatorrizko forma

    errege, erret-

    Euskaltzaindiaren Arauak

    AS: errege(-)bide, errege-erreginak: Espainiako errege-erreginak etorri dira.

    Ik. errege sarreran "4 iz. Errege baten irudia duen karta. Errege ezpata".

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    AS gisa gehituz: errege-alaba , errege-aulki , errege-sagar , errege-seme ; eta adibide gisa: Errege-egun.

    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    errege urrea eta errege diamantea adibideak eransteko eskatuz.

    Informazio osagarria
    Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

    kartak: ik. oharra s.u. bateko.

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E208]: "Zer dela eta erret forma, elkarketarako dena, hila eta baztertzekoa dela esatea? Nola bazter dezakegu hain alegeraki gure eratorpenerako ondare-altxor urria, euskararen forma zahar jakinak hain gutxi ditugunean, inguruko erdaretan latinetiko hitz erabat hilak birpizteko inolako lotsarik ez dutenean? Ezin dut ulertu, adibidez, zergatik Erret Akademia, kasurako, espainolezko aspecto lœdico, direccional, conflictivo edo confraternizar baino baztergarriagoa den. Kultismoak definizioz zertzu dira ba? Sinplekeria absolutua eta erabatekoa da idazleek erabili nahi dituzten hitzak edo hitz-zatiak hilak eta aldez aurretik baztergarriak direla esatea, are gehiago hori dioena, besterik gabe, bere gustu pertsonaletan, gutxienez besteenak bezain errespetagarri direnetan, baino oinarritzen ez denean" (1993-01-18)

     - [E109]: zergatik forma hila? Berpiztua da!" (1993-02)

    Euskaltzainen oharrak

     - [E208]: hitz horren deklinazio bereziaz argitasunen bat eman beharko litzateke; erregek agindu ziona egin zuen; beren erregeri hori esan zioten.

     - [E208]: Errege: adibideetan jar, otoi, Errege-erregina katolikoak, jende askok egiten duten errege katolikoak = los reyes católicos hori saihesteko.

     - [E210]: Gehitzeko: errege-lur, errege-onurabide.

     - [E116]: E208ren adibidea erantsi ezinik ez dago, lehen itzulikoaren ondoren ("... etorri dira; errege-erregina katolikoak"). E210k jaso nahi dituen azpisarrerak, berriz, hobeki aztertuz jaso beharko genituzke, informazioa eskuratuz, etab.: a) forma "berriak" dira, lantaldeak aztertu gabeak, eta hurrengo itzulirako utzi ohi ditugu hauek; b) asko dira errege-x osaerako elkartuak (20 bat ikusi ditut aztergaian, gehienak libretzat emanak; XX. mendeko corpusean, berriz, 100 bat dira horrela lematizatuak, gehienak agerraldi bana edo binakoak #mdash# ez ditut horien artean ikusi errege-lur eta errege-onurabide); c) sexismotik ihes egiten saiatu beharko genuke, ahal dugun neurrian, eta errazago egin dezakegu hori forma berrietan tradizioak finkatu dizkigunetan baino. Errege-lur eta errege-onurabide hurrengo itzulirako utziko nituzke.

     - Erabakia: BAgiria (2000-02-25): deklinabideaz oharrik ez egitea erabaki da.

     - Erabakia: (2008-04-04) ok, AS: errege(-)alaba `printzesa', errege(-)aulki `tronua', errege(-)sagar, errege(-)seme `printzea'; baina Errege-egun hori AS bihurtu: errege(-)egun.

     - Erabakia: Osoko Bilkura (2015-09-25): errege iz.: errege urrea, errege diamantea.

     

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa

    ORDUTEGIA
    9:00 - 14:00

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

    Bibliotekaren katalogoa Artxiboaren katalogoa
    ERAKUSKETA BIRTUALAK
    Es bueno saber que cada vez que gastas una moneda para tu placer culpable, ayudas a alguien que lo necesita. Ice Casino es conocido por sus generosas campañas benéficas en toda Europa. ¡Pero no olvides jugar responsablemente!

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Maximiza tus ganancias en criptomonedas confiando en Bitplex 360, una plataforma diseñada para el éxito.

    Orokorrak