Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: eliz(-)atari 25: B 3 (Ag AL: "Aitz-barrengo eliz-atarian, Portunek eta prankotar batek eztabaidaren bat izan dabela", "eliz-atarian izandako muturketa orretan, zeiñen alde erabagiko zenduke?", "Aitzbarrengo eliz-atarian"), G 20 (Mb IArg 2: "Eliz atarian jaso zinduenaren ezpañez eskatu zenion Jangoikoari bere bataioa", "Bataitu behar zuten beste anitz beraren begira zeuden Eliz atarian"; Ag G 2: "Eliz atarian daude", "eliz-ataria liburu, bederatziurren, errosario, kutun, gurutze ta Antonio donearen irudi saltzallez ornitua"; Lab EEguna:"ixopoarekin zai egongo zaik eliz atarian"; NEtx 7, adib.: "Protatxi ta biok eliz atarian geunden", "beste andratxo batzuekin eliz-atadian itzen bat trukatuko zuen"; Lard 5, adib.: "Eliz-atarian idi, ari, eta usoak sakrifizioetarako saltzen", "Eliz-atarian astotxotik jatsi zan"; Anab Poli: "Eliz-atarian jende puska bat bildu zitzaion"; Etxde 2: "mutilla azaldu zan eliz-atarian", "gizonezkoak sailletan bildurik eliz-atarian, solasian ziarduten meza-ezkilla jo zai"), EB 2 (MEIG: "Bertsolariak berak ere, zergatik ez dira berriz saiatzen, eliz-atarian eta kalean?", "Han zeuden, bada, eliz-atarian zutik Oteizaren apostoluak"); elizatari G 3 (AA: "besteak Elizatarian bertan"; A Ardi: "Bizkortxo elizbarrutik elizatarira joanez", "meza nagusi-ondorean, elizaurrean naiz elizatarian, (...) igandero biltzen dira"); eleisa atai B 2 (Mg CO: "Nok ikusi eikezan penitente ferboroso aek eleisa ataijan", "ez gaitezala gu agertu eleisa ataijan soñoko eten ta lutuzkauakaz"); eleixa atai B 1 (Ur MarIl: "eldurik Eleixa ataira ezin pausurik egin eban aurrera"); eliz-atariratu G 1 (Etxde JJ: "mezaren lenen kanpairako Mattin eliz-atariratu zen").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

eleiz atari EB 1 (P. Unzueta: "diskoetxeek ez zuten eleiz atarira joan beharrik izan abenduko azken edizioan bezala"); eleiz-atadi 1 (Jaukol Ipui "Itziar'ko Andre Mari'ren eleiz-atadira eldu zan"); eliz(-)atari 12: G 8 (A. Zavala: "Bañan gero, eliz atarian, gazte oiek atzeneko bertso bat botatzeko eskatu zioten"; K. Agirre 2: "Elizara datozeneri arrera egiteko, Eliz-atarian edo egoten al-gera?", "Meza bukatuta, Eliz-atarian alkarrizketan gelditzen al-dira?"; J.M. Bergara 2: "Eliz-atariak iru arkupe aundi, marmol beltzezkoak dauzka", "Eliz-atari bikain ontan bost irudi mardul dituzu"; S. Aranbarri 2: "eliz-atariko arkudia", "Eliz-atarian, apaiz-laguntzaille taldea, mojatxoen ongille aundia zan"; B. Aierbe: "bertso-papera pranko saldu genduan, eliz-atarian jarrita, misioetako denboran"); EB 4 (Gasteiz: "dorreen otoitza eta eliz atarien irrifar ederra geratzen dira"; J.L. Lizundia: "bertan izan ginenean, eliz ataria eta plazattoa almendro garauez beterik egoen"; MAtx: "Eliza, eliz-ataria, alberga, erromeria eta abar ere komunikabide izan dira nonnahi"; Txill: "eliz-atarian "silbote norteño" apur entzuten baldin bada"); eliz-atai 1 (SM Zirik: "Mutikua eleizatik urten zanian, onela asi zan eliz-ataian: -Mekaguen tal, eta aitxiaren egin"); elizatari 4, EB-EgAs (JMB: "orra nun topatzen duan Elizatarian emaztea"; Hizkuntza/OHO 2: "Aipatzekotan, elizataria eta bolatokia aipatu behar dira", "Duela gutxi berritu dute elizataria"; SEIE: "Portada erromanikoen hainbat elementu elizatariko horman sartuak agertzen dira").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

eliz-atari : DFrec 1, AB50 1; eliz atari : Euskalterm 1; eliza-atari : AB50 1. Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

eliz atari : HiruMila, Lur EG/CE (AS: eliza atari), Lur EF/FE (AS), DRA (eliz-atari), PMuj DVC (eliz-atari). Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF.

LBeh (2014-04-03): eliz atari 55: Berria 12 (adib.: “Nahiz eta ibilbideko leku nagusia dorrea izan, eliz atari eraberritua bitxi historiko eta kulturala da”), EiTB (“Baina Jesusen Konpainiaren eliza bere eredua baino politagoa da batez ere eliz ataria, alboko nabea, abside handia eta kupula kontutan hartzen baditugu”), Jakin (“Etsita ikusi nuen Arratzun; are etsituago Foruan, bi leku horietako eliz atarian berarekin egoteko aukera izan bainuen, labur bada ere”), Argia 2 (adib.: “Guardia Zibila etorri zen eta hartu zuen kalea; jendea kalean eta ni eliz atarian”), DiarioVasco 39 (adib.: “Ondoren, haur jolasak izango dira eliz atarian eta ondoren, urtero legez, Azpeitiko eta Besaingo pilotarien arteko partidak ikusi ahal izango dira”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: eliz(-)atari 74: Berria 6 (adib.: “atzo ere, eliz atarian elkartu ziren Xabier Arzalluz, EBBko lehendakari ohia, Joseba Egibar GBBko lehendakaria eta Joxe Joan Gonzalez Txabarri Gipuzkoako ahaldun nagusia, alderdiaren urtemuga ospatzera”), Koldo Biguri 17 (adib.: “Apaizak zaratagatik jiratu eta jende mutua ikusi zuen eliz atarian bildua”), Patziku Perurena 5 (adib.: “Lehengo batean, ordea, uztaren hamaikan, lehengusuttiki baten hiletara joan eta, hire irrifar xaloa sumatu ote nuen iruditu zitzaidanan eliz atarian”), Bernardo Atxaga 4 (adib.: “Eliz atarian, leku desertu eta antzinako hartan, gaztetxo talde bat azaldu zen behingoan, hutsetik sortuta bezala”), Pako Aristi 4 (adib.: “Gaur egungo ia kilometro erdi luzeko barradera hori ez zegoelarik, esaten zuten haizeak uhin aparra kaleetan barru samarrera bultzatzen zuela, batzuetan elizataria ere kresalaz igurtziz”), Anjel Lertxundi 4 (adib.: “Arratsaldero bezala, gizonezko bat eliz aurreko burdinazko atetzarra ixten ari zen, drogazaleek gaua eliz atarian pasa ez zezaten”), Txillardegi 4 (adib.: “Eta San Bizente eliz atari pareko "Korreopia" sagardotegiraino joan naiz, Ikatz kaleko izkinan”), Felipe Juaristi 3 (adib.: “Ikusiak zituen lehendik ere italiarrak Amsterdameko eliz atarietan, Genovako eta Veneziako merkatariak bizi ziren karriketan”), Pello Lizarralde 3 (adib.: “Mantelina goratu duen istantean saguzar baten itzalak zeharkatu dio aurpegia eliz atarian geratua den andre zaharrari”), Juan Luis Zabala 2 (“Euria hasten badu, berriz, aterpe zabala dugu eliz atariko teilatupe irekian”), Asisko Frantzizko 2 (“Eta eliz atariko harmailetan beste eskaleen artean limosna eskatzen zuen frantsesez”), Pello Zabala 2 (adib.: “Hemen, Arantzazun, orduantxe hasi du elurra, eta ezin zuen lurrik txuritu, apostolu eliz-atarikoei, oxta-oxta ari zitzaien bibotea kokots gainean txuritu-ez-txuritu”), Koro Navarro 2 (“Sekulako jendetza zegoen eliz atarian”), Karlos Linazasoro 2 (adib.: “Debekatua dut eliz atarietan eskatzea”), Anjel Lertxundi 2 (adib.: “Eliz atarian korruan dabiltzan ume kantariek hotsen beste interpretazio bat egin dute”), Elena Touyarou (“ni eliz atarian utzi ninduen”), Jokin Urain (“Eliz atarian esertzen ginen neguko eguzki izpiak harrapatzeko”), Fernando Morillo (“Amaia eliz atariko eskaileretan zegoen eserita”), Bat-bateko bertsolaritza (“Berez herri txikietako berritsukeriak edo eliz atariko lehia barregarriak baino ez ziren jardunei kantuaren gradua ematen zitzaien, eta ospe handia”), Joan Mari irigoien (“Esana nion nik Montseri ez nuela eliz atarian luzaroan zain egon nahi”), Andoni Egaña (“Beste teoriko batek, ahozkotasunaren erakusgarri gorentzat Asturiasko eliz-atari bateko argazkia ekarri zigun”), Bego Montorio (“eliz ataritik hilerriraino jo ohi zuten”), Joxemari Urteaga (“aitaren egin eta eliz atarirako bidea hartu zuen, kaxa atera baino lehen”), Pako Aristi (“Jeronimo bera ere tanatoriotik ekarri dute, eta eliz atarian itxoin diogu gizon taldeak”), Harkaitz Cano (“Eliz-atarian jartzen zen senarra”), Juan Kruz Igerabide (“bi txalapartari aritu ziren eliz atarian, ezkonberrien omenez”), Ramon Saizarbitoria (“elizkizunen ondoren eliz atarian doluminak ematean gizon ona eta abertzale fina zela esan zidan hainbat jenderen aurrean”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es pórtico de iglesia / fr portique d’eglise: Elhuyar: elizpe, elizate, eliz atari / Nolaerran: kalostrape / Zehazki: eliz atari, elizpe / Labayru: elizpe, elizaurre, elizate, elizatari, zimitorio, apiriku / Adorez5000: eliz atari.

adib: eliza 5 iz. (Hitz elkartuetan, lehen osagai gisa). Ik. elizatorra; elizbide; elizgizon... Eliz urtearen aldiak. Halere, hildakoan eliz lurrik ez zaio ukatu. Eliz liburuen irakurle saiatua. Eliza-dorreari bueltaka dabiltzan elaiak. Eliz atarira irten dira hizketan aritzeko.

eliz atari 77: Deia, Elkar 2, Berria 17, EiTB 2, Jakin, Karmel 2, Argia 3, DiarioVasco 49; eliza(-)atari 31: Berria 14, EiTB 8, Argia 3, DiarioVasco 6.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

eliz atari 73: Berria 5, Koldo Biguri 17, Patziku Perurena 5, Bernardo Atxaga 4, Pako Aristi 4, Anjel Lertxundi 4, Txillardegi 4, Felipe Juaristi 3, Pello Lizarralde 3, Juan Luis Zabala 2, Asisko Frantzizko 2, Pello Zabala, Koro Navarro, karlos Linazasoro…; eliza atari 16: Berria 4, Elena Touyarou 6, Jokin Urain, Pello Salaburu, Aingeru Epaltza, Hasier Etxeberria, Txiliku, Joxemari Urteaga.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

Lantaldeak 2004an proposatua, “hainbat adiera ditu, lekuka” oharrarekin, eta euskaltzainek erabakia: “Erabakia (2007-04-19/20): "kendu lerroa eta ez aipatu beste adibiderik".”

Eratorri-konposatu berri onartzekoa da, lehiakidearekin batera

Hedatua eta onartzekoa. Adierak zehaztu gabe proposatu da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Osoko bilkura aztertzen ari da une honetan forma hau.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

eliza sarrerari dagokion azpisarrera.

Adiera mugatzeko zailtasunak

hainbat adiera ditu, lekuka.