Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza dzast bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: dzast
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:34 | 1998-10-07 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
dzast 2, B-G (Erkiag BatB: "mutikoak eskuetan orratz zorrotzak arturik, siki ta dzast, erraminta mutur aen sastakadetan aurkitzen eben euren amaia", Anab Poli: "Ba'dabilkitzu eltxoa gora ta beera (...) Alako batean dzast! sartuta ba'doa gaztara"); sast 5, B-IE (A BGuzur: "buruko orratz bategaz, sast!, sast!"; Otx: "sist, atzekatxu lenengotan; sast, urrengotan ez ain kezkatsu"; Zby: "Gabaz Akhelarretik Mainguka jinak, Hasten dire goizetik Gure sorginak, Debruz eginak, Sist handik, sast hemendik", Barb Sup: "Sist handik, sast hemendik; Zer liztafinak edo ausinak"); sast edo sist IE 1 (HU Aurp: "Ohartzen bazira zure sakelan, sast edo sist, sartzera doakizula esku arrotz bat, etzira luzaz egoiten zure baitan gogoeta"); sist eta sast IE 1 (Barb Sup: "Eta demontren firridan emaiten da Pello, sist eta sast bere behien akhulatzen"); zast 9 aldiz jaso da, beti Bilbao IpuiB obran: 6tan soila ("Nik orduan zast, eldu sama-samatik eta bertan ito yoat", "Eta zast, lau ankaz bere ganera jausi, sartu agiñak sama-saman, eta bertan ito eban sagu-duendea", "Eta, sasi-arte baten ezkutauta, zast!", "Zast, iges egin eban bere etxera", "Artu keriza bat, eta zast, boltzikotik jausten itxi eutson", "artu sutan egoan burduntzia, eta zast, begi-begitiik sartu eutson lo-zorroan egoala"), zist eta zast birritan ("Eta geiagoko barik, artu makillea eta zist eta zast, emonalean zigortu ei iuen agurea", "Artu makilla lodi bat, ta zist eta zast, etxe guztian ibilli eban aidian ara ta ona txarri gaixua") eta zist-zast behin ("Lotsa larregirik be ez eukan-da, zist-zast, zaratatxu bi bota eutsazan arpegi-arpegira); zizt eta zazt G behin (Ag G: "Ta irugarrenaren gañean, asieran bezela zeuden jokalariak, zail, zimel, zauli ta kementsu, zizt eta zazt, dinbi ta danba, batak besteari aurrerik artu ezinda"); sisti-sasta 2, B-IE (Otx: "eta gero, edari ain gozua indar atsegin ixan yaken-da, abespeluban, [egazti gaxuak] sisti-sasta ta dzanga-dzanga"; HU Aurp: "Pontu zonbait gero, sisti, sasta, eta horra aita gaixoaren galtzak antolatuak").
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
dzasst EB 1 (H. Etxeberria: "Dzasst!! egin zuen ziztu aizkoraren zorrotzak"); dzast EB 3 (Irakur/3: "halako batean, dzast!! eskua lurreraino luzatu, gizon hura hartu eta hara gora eraman zuen betiko", J.M. Arrieta: "Jaso zuen burdina goria eta dzast! sartu zion begi bakarrean", Anait 1974: "Ene hauzoa erdianalfabetua duk; eta, dirudienez, aperturismo barik apurturismoa ulertu eta dzast! makilada batez buruan jo eta ia ia apurtu egin zidaan, apurtu ere"); xast G 1 (A. Arozena: "¡Xast!, moxtu diot xortena"); zast 4, G-EB (I. Goikoetxea: "bere bi besoetako indar guztiaz, lo korronka egoanari, zast! begi-begitik sartu zion", I. Oñatibia: "Jarri bat uztaian, eta zast! sagarra trebeki bi erdi egin zuan"; Zipristin/3: "Bapatean zast!, liztorrak Kangurinaren sudur punta eztenkatu zuen"; K. Santisteban: "anartean, ez bat ez bi, zast!, haize!, mendian zehar alde egin zien"); zasta EB 2 (J. Arratibel: "orratz handi bat atera eta... zasta! buruaren erdi erdian sartu zion emakumeari", J.M. Mendizabal: "nabarmen zegoen (usmatu ala susmatu?) norbait bizi zela gure mutilak zasta! esku betean atzaman nahian").
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
sast : HiztEn (zerbait nonbait sartzearen, bereziki sastatzearen, onomatopeia), LurE (gauzaki zorrotz bat beste batean sartzearen onomatopeia); zast : DFrec 1 ("bat beharren dugunean suge bihurtzen ziaguna eta zast egiok hatz orain"), HiztEn (ik. sast).
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
dsast : DRA (onom. de introducción rápida), dsaust (onom. de introducción rápida); dzast : Lh DBF (bruit produit par un objet brusquement enfoncé), PMuj DVC (ruido de meter en una abertura; dzast egin: resbalar sin botar la pelota en el ángulo); dzastada : PMuj DVC (acc. de meter); sast : EuskHizt(gauzaki zorrotz bat beste batean sartzearen onomatopeia. ik. zizt), HiruMila (onomatopeia de la introducción de objeto en otro), ElhHizt (onom. ¡zas!: onomatopeya de un pinchazo, punzada), EskolaHE (gauzaki zorrotz bat beste batean sartzearen onomatopeia; ik. zizt), Casve EF (onomatopée de piqûre, d'un objet que l'on enfonce; cf. sist, zast), Lh DBF (onomat. d'une piqûre, d'un coup de couteau, etc.), DRA (onom. de introducción de un objeto en otro), PMuj DVC (1 pinchazo, punzada, etab.; 2 jugarreta, fechoría, etab.); sasta : HiruMila (1 punzada; 2 picadura; 3 asoleo; 4 acción súbita; 5 una cierta cantidad), XarHizt (onomat.: coup de couteau, d'épée; ik. sista), HaizeG BF (coup porté avec un instr. pointu, piqûre d'insecte), Lh DBF (1 coup porté à l'aide d'un instrument pointu; 2 piqûre d'insencte; 3 brûlures du soleil; 4 se dit des élancements de al douleur aiguë qu'occacionne un mal; 5 action subite, inopinée; 6 travail rapide; sin. sast), DRA (1 punzada; 2 punjaza: fig., sentimiento de aflicción; 3 picadura; 4 asoleo; 5 acción súbita, golpe imprevisto; 6 una cierta cantidad), PMuj DVC (1 punzada, picadura...; 2 jasa, sajadura; 3 golpe (onom.); 4 punzón; 5 conjunto, grupo); xast : HaizeG BF (onom. pour désigner une action subite), Lh DBF (onomat. exprimant qu'une chose se fait soudainement et rapidement), DRA (onomatopeya que expresa que una cosa se hace pronto y rápidamente); zas : ElhHizt (interj.: ¡zas!); zast : EuskHizt (ik. zist), Lh DBF (onomat. d'un trait), DRA (onomat. de punzada, de picada), PMuj DVC (tris, sonido leve; zast, czast egin: introducirse, meterse); zasta : HaizeG BF (piqûre), Lh DBF (piqûre), DRA (picadura, punzada); zazt : Lh DBF (var. de sast); zazta : Lh DBF (ik. zasta) // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Informazio osagarria
Grafia hobestekoa
Ik. sast (aski direlakoan hau eta z-z segidakoren bat aski direlakoan, eta dz- ez baita soinu ohiko-arrunta).
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- [E208]: "dzast: onomatopeia hau oso ezaguna da Bizkai aldean. Nik neuk bere horretan utziko nuke, agian Bizk. jarrita"
- [E116]: "egia da XK-k dioena, horrela idatzia ageri baita batzuetan (OEH argitaratuan badira lantaldearen txostenean ikus litezkeenak baino gehiago), baina nik ez dakit esaten horixe eta horrelaxe ahoskatua den Bizkai aldean ezaguna. Txistukarien artikulazio-puntuko asimilazioa eragiten duen legea aipatu zuen K. Mitxelenak (ik. FHV, 14.3), eta bide horretatik jo du lantaldeak, s-s eta z-z segidakoak proposatuz, batasuna egiteko; salbuespenak ere izaten dituzte, ordea, legeek, eta horietakoa izan liteke kasu hau. Zuek ikus"
- [E123]: "nola idatzi ari gara arautzen, eta, alde horretatik, uste dut egokia dela lantaldearen proposamena, Mitxelenak aipatutako legearekin bat datorrena".
- Erabakia: Erabakia (2006-10-27): "dzast onomat.".
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
