Harremana

    10 emaitza estatu bilaketarentzat - [1 - 10] bistaratzen.

    estatu
    1 iz. Unitate politiko beregaina eta burujabea den nazioa, nazio zatia edo nazio multzoa; unitate horretan aginpidea gauzatzen duten erakundeen multzoa. Europako estatuak. Eireko Estatu Askea. Estatu arteko harremanak. Estatua eta nazioa. Elizaren eta estatuaren bereizketa. Estatuaren aurrekontuak. Estatu arazoak. Estatuarenak diren eskoletan. Estatu mailako batzarra. Estatu Batuak. Zuzenbide estatuetako legeak aplikatzea epaileei dagokie.
    2 iz. Frantziako Iraultza aurreko gizarte mailetako bakoitza. Hiru estatuak: apaizak, aitoren semeak eta herri xehea. Zuberoako hirugarren estatuko sindiko hautatu zuten.
    3 iz. Zah. edo Beh. Egoera. Estatu txarrean zen.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau67
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z1:BatHizt 1992-06-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:IkHizt
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:01

    Formari buruzko datuak

    Lantaldearen irizpideak
    Forma arautuaren azalpenaz oharra

    adibide gisa gehituz: Estatu Batuak, estatu-nazioa; eta AS gisa (sarrera honetan nahiz kolpe sarreran): estatu-kolpe .

    Formari buruzko oharrak

    Iritzi-emaileak

     - [E302]: "eta estatua. Esate baterako: plazaren erdian eraikitako estatua ederra". (1993-02)

    Euskaltzainen oharrak

     - [E210]: Adibideen artean gehitzekoa zuzenbideko estatu .

     - [E116]: a) kolpe sarreran aipa daiteke estatu-kolpe azpisarrera, kolpe izenaren adiera jakin bati dagokionez; baina hemen ere aipa daiteke, formaren aldetik (ahal dela, holakoetan. sarrera bietan jaso behar baitira holakoak); b) ongi iruditzen zait adibide berria gehitzeko E210ren proposamena (-a mugatzaile eta guzti emango dugu, gainerako adibideak bezala: zuzenbideko estatua).

     - Erabakia: (2009-01-30) ok, baina zuzenbide estatua. eta AS: estatu-kolpe.

    estatu idazkari, estatu-idazkari
    1 iz. Zenbait herrialdetan, agintari politikoa, herrialdeko sistemaren arabera, ministerio baten buru edo ministerio baten atal baten buru dena. Espainiako kirol estatu idazkariak ohartarazi zuen azken urteotan nabarmen ugaritu direla legez kanpoko dopin gaiak. Hala jakinarazi zuen Londresko Ipar Irlandarako estatu idazkariak.
    2 iz. Ameriketako Estatu Batuetan eta Vatikanoan, Atzerri Arazoetako ministroa. Bush eta Colin Powell estatu idazkaria izan dira Ekialde Hurbilean.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatu-idazkari

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z7:HBL 2014-07-22 Azpisarrera gisa onartzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak

    LBeh (2014-04-03): estatu-idazkari 61: EiTB 60 (adib.: “Asteartean adostu zuten prozesu hori Hillary Clinton AEBetako estatu-idazkariaren babesarekin”), Argia (“Ez baita ahuntzaren gauerdiko eztula, ekar dezagun gogora Defentsako aurreko estatu-idazkariak, Constantino Mendezek, kargua uzterakoan esan zuena”); estatu idazkari 503: Consumer, Berria 317, EiTB 176, Argia 9.

    Beste (edozein) iturritako erabilerak

    EPG: estatu(-)idazkari 4: Berria, Ander Irizar 3 (“Lajosek musu eman zion masail banatan, eta gero estatu-idazkari baten eskutitza atera zuen paper-zorrotik”).

    Zerrenda osagarriak

    BerriaEL2013: kolegio 1. Zenbait erakunde katolikoren izena. Angelo Sodano Vatikanoko Estatu idazkaria izango da aurrerantzean kardinalen kolegioko dekanoa. Apezpikuen kolegioa bihar bilduko da.

    Erdara/euskara hiztegietako datuak

    es secretario de Estado / fr secréetaire d’État: Elhuyar: estatu-idazkari / Nolaerran: estatu idazkari / Zehazki: Estatu Idazkari / Labayru: estatu-idazkari, estatuako idazkari / Adorez5000: -.

    Lantaldearen irizpideak
    Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

    Adierazle egokia da, eta hedatua dago.

    Informazio lexikografikoa
    Zerrendako formari azpisarrera dagokio

    Azpisarrera gisa sartzekoa estatu sarreran.

    estatu kolpe, estatu-kolpe
    iz. Militar edo matxinatu talde bat estatu baten aginteaz indarrez jabetzea. Estatu kolpeak huts egin zuen. Pinochetek estatu kolpea eman zuen Txilen, 1973an.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak
    estatua
    iz. Izaki bizidun bat osorik irudikatzen duen eskultura-lana. Poseidonen estatua.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatua

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau67
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-06-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
    estatuarteko
    adj. Hainbat estaturen artean egiten dena, hainbat estaturi edo hainbat estaturen arteko harremanei dagokiena. Estatuarteko goi bilerak. Estatuarteko erakundeak.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatuarteko

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 2003-06-11 Lantaldeak erabaki gabe utzia

    Formari buruzko datuak

    Lantaldearen irizpideak
    Eratorri-konposatu zuzena da, baina zalantzak daude hiztegian jasotzeaz

    ik. oharra s.u. laterriarteko: "estatu hobetsiaren gain erakitako estatuarteko dagokio euskara batuari".

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E116]: honi ere ez dio inork oharrik egin, baina lantaldeak zalantzazkotzat ematen zuenez (F), ekarri dut eztabaidara; formak ez du aitzakiarik (nahiz zalantzak izan ditzakegun osaera honetako zein jasoko dugun hiztegian mugatzeko orduan), eta beste azalpenik gabe onartzea proposatzen dut: "estatuarteko".

     - Erabakia: (2009-01-30) ok.

    estatubatuar
    1 adj. Ameriketako Estatu Batuetakoa, Ameriketako Estatu Batuei dagokiena. Estatubatuar soldaduak.
    2 iz. Ameriketako Estatu Batuetako herritarra.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatubatuar

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArauB
    Hiztegi Batuko Lantaldea: ZS:HBL 2007-11-13

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Txostenak
    OEHko datuak [laburduren azalpena]

    Ez dugu aurkitu.

    EEBSko datuak [laburduren azalpena]

    Soziologia (“Muga estatubatuarra”, “hezkuntza estatubatuarra”), F. Rius (“konpainia estatu batuar batek mundu guztian barrena banatu zuen”), Berrietan 1999 (“jazz estatubatuarra”), M.A. Elustondo (“estatubatuar gizartea”), Emakumeak eta feminismoa (“estatubatuar emakumearen isolamendua”), Egunk (“aktore estatubatuarra”), KultUrtekaria (“irlandar jatorriko estatubatuarra”), P. Sudupe (“hiritartasun estatubatuarra”, “gobernadore estatubatuarrak”), Egunk 1994 (“dantzari estatubatuarrak”, “judu estatubatuarrak”), J. Lartategi (“irakurle estatubatuarrak”), Elexp Krabelina (“yuppi estatubatuarrak”).

    Informazio osagarria
    Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

    -tar osaerakoak.

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E115]: bi hitzetan?

     - Erabakia: Batzordea (JAA, MA, IS): otsaileko bileran elkartuta idaztea erabaki zen.

    estatuburu
    iz. Estatu baten burua. Europar Batasuneko estatuburuen bilera.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatuburu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau67
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:HBB 1994-06-22 Lantaldeak besterik gabe onartua
    estatus
    1 iz. Pertsona batek gizartean edo gizatalde batean duen lekua; pertsona batek, beste pertsona batzuekiko, egitura jakin baten barnean duen egoera. Bertsolaritzan sortzailea, artista, pertsona arrunta da: ez du estatus sozial edo ekonomiko berezirik. Zuhurtzia horri esker, estatus berezia zuen erakundean.
    2 iz. (Gauzez mintzatuz). Kultura zientifikoak gure gizartean duen estatusa ez da zalantzan jartzen. Asko dira gainbeheraren arrazoiak; euskarak gizartean duen estatusa, denetan oinarrizkoena.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatus

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z4:HBL 1999-03-10 Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa

    Formari buruzko datuak

    Erabilerak
    Bestelakoak
    Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

    HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

    Zerrenda osagarriak

    PUrib: "estatus (E) / status" / EEgunk: "estatus († status)".

    Informazio osagarria
    Maileguaren beste forma, gaizki edo erdizka egokituaren ordez

    Ik. status.

    Maileguen egokitzapen sistematikoa

    est-/st-; -us: latinetiko berriok osorik mailegatu dira pasaldi arautuan (cf. campus, corpus).

    Formari buruzko oharrak

    Euskaltzainen oharrak

     - [E116]: Uste dut anitzez ere egokiagoa den estatus hautatzea. Gutxienez, nire ustez, ezin da inola ere baztertu. Hasteko, garai batean status eta estatus, biak¸erabili baldin baziren ere, estatus da egungo egile gehien-gehienek erabiltzen dutena. Hori da prentsan ere gehien erabiltzen dena, diferentzia handiarekin gainera. Eta egia bada ere jatorrizko hitzaren ortografiatik urruntzen dela, euskararen fonologiak hori da eskatzen duena, hori da hitz naturala euskaraz. Zer egingo diogu, bada, espainolarekin bat baldin badator puntu honetan? Hasierako st biziki arrotza da euskaraz, non ez den hitz tekniko bat. Eta orduan ere bi aldiz pentsatu beharko genuke hitza onartu aitzinetik. Hizkuntzek beti egokitzen dituzte mailegu arrotzak beren fonologia sistemara, et ahori da euskarak ere egin behar duena, nahiz batzuek pentsa dezaketen hau egitean hizkuntza apalesten dugula, eta ez diogula behar duen tornu landua ematen. Pentsa dezagun "standard* e. estandar" onartu dugula dagoeneko, lehenbiziko itzulian. Euskararen erabiltzaileak ezin ditugu zoratu eta zigortu hitz bakoitzarekin, eta irizpide garbiak behar ditugu erabili: arrazoi nahikorik ez bada, hitz arruntekin, eta benetan hitz arrunta da hau, erditu baino maizago idazten dena egungo euskaran. Horregatik ezin da inolaz ere baztertu. Lerroa alderantziz jarriko nuke nik. Dena den, ikusi "eskuter" eta "eslalon" hitzetan erabaki genuena (ez aipatzea, nahiz hitz hau asko zere gehiago erabiltzen den).

     - Erabakia: (2009-01-30) estatus.

    estatutu
    1 iz. Autonomia estatutua. Estatutuaren erreforma eskatzeko, manifestazio jendetsua egin zuten Bartzelonan" eta "Urriaren 25ean Estatutuari buruzko erreferendumean botoa emateko aukera izan zuten Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako biztanleek.
    2 iz. Batez ere pl. Araudia. Elkartearen estatutuak.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak

    Aztergaia: estatutu

    Iturria:

    Kodea [?] Data Proposamena
    Araua: Z3:EArau67
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z2:Maileg 1993-02-25 Lantaldeak besterik gabe onartua
    Hiztegi Batuko Lantaldea: Z3:EEBS:06
    estatutupeko
    adj. Langile publikoez mintzatuz, estatutu edo araudi berezi baten araberako lan hitzarmena duena. Lan-kontratupeko langileen, estatutupeko langileen eta estatutupekoak ez diren Gizarte Segurantzako langileen ordainsariak.
    OEH Lexikoaren
    Behatokia     XX. mendeko
    corpusa     EHHA
    Gaztelaniazko ordainak
     

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa

    ORDUTEGIA
    9:00 - 14:00

    Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.

    Bibliotekaren katalogoa Artxiboaren katalogoa
    ERAKUSKETA BIRTUALAK

    Egoitza

    • B
    • BIZKAIA
    • Plaza Barria, 15.
      48005 BILBO
    • +34 944 15 81 55
    • info@euskaltzaindia.eus

    Ikerketa Zentroa

    • V
    • LUIS VILLASANTE
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus

    Ordezkaritzak

    • A
    • ARABA
    • Gaztelako atea, 54
      01007 GASTEIZ
    • +34 945 23 36 48
    • gasteizordez@euskaltzaindia.eus
    • G
    • GIPUZKOA
    • Tolare baserria. Almortza bidea, 6
      20018 DONOSTIA
    • +34 943 42 80 50
    • donostiaordez@euskaltzaindia.eus
    • N
    • NAFARROA
    • Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
      31002 IRUÑEA
    • +34 948 22 34 71
    • nafarroaordez@euskaltzaindia.eus

    Elkartea

    • I
    • IPAR EUSKAL HERRIA
    • Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
      64100 BAIONA
    • +33 (0)559 25 64 26
    • +33 (0)559 59 45 59
    • baionaordez@euskaltzaindia.eus

    Euskaltzaindia

    Hizkuntza baliabideak

    Azkue Biblioteka eta argitalpenak

    Orokorrak