Euskaltzaindiaren Hiztegia

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: ugazahizpa (ugezaizpe, ugezaizta, uezaizpa) ’hermanastra, hermana de leche’: Etxde AlosT, T-L. ugazama (eta ugaz-ama 2; eta 'ama pontekoa' adierako ügaz- 2, guaz- 2, egüz- 3) 53: B 3, G 38, IE-Zu 11, EB 1; ugazaita (ügaz- 3, guaz- 2, egüz- 9) 14, denak IE-Zu eta 'aita pontekoa' adierakoak: Tt, Bp 5, CatS 2, CatLan 2, UskLiB, Etch 3; cf. 'aitaordekoa' adierakoa, ap. DRA: Etxde Itxasoa; G dira -aizpa 1 (Etxde), -arreba 2 (NEtx), -alaba 10 (Etxde 5, NEtx 5), -anaia 3 (Urruz 2, NEtx), -sendi 1 (Etxde); ik. s.u. ugazama, dagokion informazioa. // ugaz-aizpa eta ugazaizpa bana, Etxde AlosT ("Ona, aurrena anai-ordeari ta gero ugaz-aizpai ta ugazamari bota zizkien bertsoak"; "Usoa il-aretoan sartu zanean bere ugazama ta ugazaizpakin oztopo egin zun aurrez-aurre"); ugazalaba 10: Etxde AlosT 5 (adib., "ugazalaba illobira bidaltzen etzun lan aundirik izango", "Beltranek salatu zezakean emaztea izorkeriz eta bere ugazalaba il naiez"), NEtx LBB 5 (adib., "bere barruko zaputza bereala agertu zuan bere ugazalabarekin", "Alaba maiteago ta ugazalaba gorrotatuago"); uaz-anai 2, Urruz Urz ("senitarte guziz andiya gera: anai osoak, anai-erdiak, eta uaz-anaia"); ugazanai 1, NEtx LBB ("Pako ugazanaia izan arren, aren begientzako edozein kanpoko gizakumeren tankerakoa agertzen zan"); ugazarreba 2, NEtx LBB ("Anaiarekin asarratu dirala ta emen ditugula datorren astean zuen ama ta Aurea, zure ugazarreba", "Seme baztartuak jaso bearko ditu ama ta ugazarreba, iñolaz ere"); egüz aita 3, Bp I ("Erretor eta bikarier debetatzen deriegü, eztitzen har egüz aita, ez ama haurren batheyietan"); egüzaita 4: UskLiB ("ene egüzaita egüzamak jarri zütüzün ene berme"), Etch ("Entzünik egüzaita aitak bildü zeitala / Bere hiru etxaltez ene desprimützera, / Hüllan ezarri nintzan fi-gaxto egitera"; eta ap. Etxde JJ 2: "Entzün ninin egüzaitak aita bildü zeitala bere hiru etxaltez ene desprimützera, jarri nintzan hüllan fi-gaxto egitera", "Nik batetan ezari düdalakoz, izan niz desprimütia, / egüzaitak egin zereitan ordeñiaren haustia"); guazaita 2, CatLan ("Heendako egitein tüzte Guazaita-Guazamek", "Zertara obligatiak dira Guazaita-Guazamek?"); ügazaita 3: Tt Onsa ("haren ugazaita behar duzu izain plazer baduzu"), CatS 2 ("ügazaita eta ügazamak hentako egiten die", "Zertara obligatü dira ügazaita eta ügazamak?"); egüz aita amak 3, Bp I ("egüz aita amek batheyiaren graziaz xaha erazirik", "Egiten deia askazkünterik Batheyian, eta Konfirmazionian? Bai espiritualki: haur batheyiaren eta batheiazaliaren; egüz aita amen eta egüz aita amen artian"); ugazsendi 1, Etxde AlosT ("Alako laidokeriak Usoaren biotzean ugazsendiaganako gorrotoa izeki zun eta jende guzien aurrean beren dollorkeriak orruka salatzeko gogoa etorri zitzaion").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

ugaz-anai 1, Jesusen jarraitzaile 1985 ("Joantxo gazteak apaiz izatera eldu nai zuan, baiña aurtzaroa eta gaztaroa eragozpenez beteak izan ziran: ugaz-anaia zuan Antonioren aitzakiak eta ulertu eziñak, sendiaren dirurik eza...").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

ugazahizpa : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; ugazaita : DFrec 1 (eguzaita), HiztEn, LurE; ugazalaba : HiztEn, Euskalterm 1; ugazanaia : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; ugazarreba : HiztEn, LurE, Euskalterm 1; ugazeme : HiztEn, LurE; ugazneba : Euskalterm 1; ugazseme : Euskalterm 1; ugazume : Euskalterm 2 // Ez dugu aurkitu ap. AB50.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

egüzaur : Casve EF, HaizeG BF (eguzhaur), Lh DBF (eta egüzhaur), PMuj DVC (eta ugaz-aur, ugatz-aur); ugazahizpa : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF (ugatzahizpa), Lh DBF (eta egüzaizpa), DRA (ugatzaizpa), PMuj DVC (ugaz-aizpa; eta ugatz-aizpa, ugaz-aizta v. ugazaizpa; ugazaita : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF (eta egüzaita), HaizeG BF (eguzaita), Lh DBF (eta egüzaita, uguzaita, gozaita), DRA (1 'padrastro': Etxde Itxasoa; 2 'padrino'; goazaita 'padrino': Prop 1897, HU Eskual 1908; eta ugutzaita, guazaita), PMuj DVC (ugaz-aita; eta ugatzaita, ugutz-aita, guazaita, goazaita); ugazalaba : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF (eta egüzalaba), Lh DBF (eta gozalaba, egüzalhaba), DRA ('hijastra': Etxde Itxasoa), PMuj DVC (ugaz-alaba; eta ugatz-alaba); ugazanaia : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF (ugatzanai), Lh DBF (ugatzanaia, ugatzaneia, egüzanai), DRA (ugatzanaia, ugatz-anae), PMuj DVC (ugaz-anai; eta ugatz-anai); ugazarreba : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF (ugatzarreba), Lh DBF (ugatzarreba, egüzarreba), DRA (ugatzarreba), PMuj DVC (ugaz-arreba, ugatz-arreba); ugazaurride : HiruMila, DRA, PMuj DVC (ugaz-aurride); ugazeme : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE, Casve EF (eta ugaseme, egü[t]seme), Lh DBF (ugazseme, egüzseme), DRA ('hijastro': Ezale 1898; goaz-seme 'ahijado': Prop 1897; egutseme 'ahijado': Gazte 1954), PMuj DVC (eta goaz-seme, ugaz-seme, ugaseme, ugatseme); ugazneba : HiruMila, ElhHizt, PMuj DVC (ugaz-neba); ugazume : HiruMila, Casve EF, DRA ('hijastro': Izt C V; eta ugaztume 'niño de pecho': Ol Zen 11,12), PMuj DVC (ugaztume).

Ez dugu aurkitu.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ugazahizpa Jose Morales (“Viatka-ko probintzian Piotr Varsonofievitx-en etxean, haren ezkon-arrebaren ahizpa Pelageia Jegorovna bertan zela bere loba Sofia Rostislavna-rekin eta bere ugazahizpa Sofia Aleksandrovna eta Maklatura Aleksandrovna-rekin”).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

ugazahizpa = ahizpaorde.

Tradizioak baztertu duen forma

Erabili gabea (hots, bakarrak erabilia: Etxde) — ugaz- osaerakook osatzen duten azpimultzoa modu koherentean konpontzeko tentazioa izan du lantaldeak; baina hartako eskurik ez duenez, banaka ikusi ditu formak, eta erabilerei begira (ondorioa, berriz, simetriarik gabea da): hortik aurrera egitea, Euskaltzaindiari dagokio, eta ez lantalde honi.

Osaeraz argibideren bat eskaini nahi da

Forma hau ere hiztegi batuan jasotzea proposatzen du orain lantaldeak (ugaz-x osaerakoen azpimultzoari koherentzia osoagoa emanez, guztiz simetrikoa izango ez bada ere: cf. ugaseme eta ugazarreba); eta azaltzea: «iz. Heg. g.er. 'ahizpaordea'».

Zerrendakoaren pareko forma(k)

ahizpaorde.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ahizpa.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Familia-loturak.