Euskaltzaindiaren Hiztegia
1 emaitza gizakoi bilaketarentzat - [1 - 1] bistaratzen.
Aztergaia: gizakoi
Iturria:
| Kodea [?] | Data | Proposamena | |
|---|---|---|---|
| Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:26 | 1999-07-14 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Formari buruzko datuak
Erabilerak
Txostenak
OEHko datuak [laburduren azalpena]
gizakoi 4: a) 'gizonzalea' adierako 3: G 2 (AA III: "bekataria ez lotsatzea bere bizitza gaiztoaz, eta emakume gizakoiak izan oi duen aurpegia izatea"; Lard: "Etxekoandre gizakoi lotsagabeari"); IE 1 (Ax: "Emazte gizakoiak eta gizon emakoiak, presuna putanerak"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, Dv Eccli 42,11 ("Zain zazu ongi alaba gizakoia"), He 1 Tim 1,10 ("Gizakoi abominableen gatik"); b) 'gizakiena' adierako 1, G (Lab SuEm: "Gizakoiegia jainkozkoa izateko"); gizonkoi : Ik. OEH argitaratuan Izt D ("Lotsa galdurikako neska zatar gizonkoiak"); eta gizonkoitasun testu-lekukotasunik gabea; emakoi (eta -kh-, emekoi) ['emakumezalea'] IE 8: Ax 4 (adib.: "Emaztekin usatzeaz ere, egiten da emakhoiago eta emaztetara emanago", "Emazte gizakoiak eta gizon emakoiak"); SP Phil ("Fariseo erhoak publikanoa zedukan bekhatore handitzat, edo naski iniustutzat, emakhoitzat"); Lg I ("Salomon emakoia gerthatu zen"); Gy ("Oillar haukien partetik, / oste emekoi hunen ganik, / Ziduritzon epher hari, / Behar zuela iguriki / Kariño eta tratu ona"); Ox ("Izana da ba gizon emakoi, / zarpil hordien laguna"); eta OEH argitaratuan aipatua: HePhil; emakoitasun (eta -kh-) ['emakumezaletasuna'] IE 2: Mat ("Bekhatu mortal buruzagiak: [...] 3. Haragizko bekhatua edo emakhoitasuna"); Harb ("Urgultutasuna, abarizia, emakoitasuna, inbidia, gormandiza, kolera, nagitasuna"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, HeH Mc 7,21 ("Bihotzetik ilkhitzen dira gogoeta gaixto, bertzeen emazteez nahitze, emakoitasun, gizon hiltze...").
EEBSko datuak [laburduren azalpena]
gizakoi 'gizakiena, egokia...' adierako 7: G 3 (Onaind: "Maitasun bat da lenen ta bein, oso gizakoia"; J. Gaztañaga: "gizarte zuzenago eta gizakoiago batera bidean"; Aste Santua 1983: "Mundu gizakoiagoa lortzeko aaleginetan ari diren gizaki guztien alde"); EB 4 (L. Haranburu A.: "haurraren ahalmen ezkutu edo erabat argitu gabeak gizarteko eta gizakoi kultura baterako prestatuaz"; B. Amundarain: "Sozialismo gizakoia zela aitortu zuen bere oinharriko ideiala"; Bizi araua: "mundu gizakoiagoa sortzearren / lanean gurekin ari diren gizonen itxaropen eta nekeak"; P. Saez: "gizakoi gaiak teknika-zientzian oiñarrituta aztertzen bait dituzte") // Ez dugu aurkitu 'gizonzalea' adierako gizakoi ez eta 'emakumezalea' adierako emakoi formarik.
Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]
emakoi : HiztEn, LurE // gizakoi : DFrec 6, AB38 1 ('humanitario'), HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. AB50, Euskalterm.
Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak
emakoi : EuskHizt (1643; emakoitasun 1617; Ipar. G. g. er.; Emakumezalea), HiruMila (lascivo, -a; mujeriego, ga), ElhHizt (Ipar. 'mujeriego'), EskolaHE, Casve EF ('libertin'), HaizeG BF ('libertin'), Lh DBF ('libertin'), DRA, (1 G fértil; 2 L lascivo, mujeriego; 3 dadivoso), PMuj DVC (1 franco, liberal, generoso, dadivoso; 2 G fértil, feraz, fecundo; 3 GL lujurioso, lascivo, mujeriego); emakoitasun : Casve EF (emakoitarzün: 'fornication, luxure'), Lh DBF ('fornication, luxure'), DRA ('fornicación'); emakoitu : DRA '(fornicar', Pouvreau aipatuz); emakor : Lh DBF ('libertin, lascif'), HaizeG BF ('libertin'); gizakoi : EuskHizt (1643; Zah. Gizonzalea), HiruMila ('mujer propensa a hombres'), ElhHizt ('referido a una mujer, le gustan mucho los hombres'), EskolaHE, Casve EF ('femme débauchée'), Lh DBF ('femme qui est portée vers les hommes, débauchée'), DRA ('mujer propensa a hombres'), PMuj DVC (1 (mujer) lasciva, propensa a hombres; gizakoi izan: periquear; 2 ramera, meretriz; 3 (c) (mujer) coquetona, chica retozona; 4 humano, filántropo); gizonkoi : Lh DBF (v. gizonkari: 'femme aux moeurs libres'), DRA ('aficionado a hombres'), PMuj DVC ('(mujer) propensa a hombres') // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.
Bestelakoak
Sistematikoki aurreratzen direnen datuak
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Informazio osagarria
Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna
-koi.
Informazio lexikografikoa
Kategoria
izond.
Adiera okerrak eta ordezko forma(k)
1 'gizonzalea': emazte gizakoiak eta gizon emakoiak. 2 'gizakiari dagokiona' adierazteko, erabil gizatiar.
Formari buruzko oharrak
Euskaltzainen oharrak
- Erabakia: BAgiria (1997-05-30): 'E. Knörrek aurkeztutako oharrak [...] Gizakoi hitzak ez bide du nahiko lekukotasun eta, horrenbestez, bigarren pasaldirako uztea proposatu da'.
Azkue Biblioteka eta Artxiboa
9:00 - 14:00
Azkue Biblioteka eta Artxiboa Euskaltzaindiaren zerbitzura dago. Horrez gainera, zabalik dago ikertzaile ororentzat, eta bere ahalbideen neurrian euskal kultura gaien ikerkuntza eta hedapena sustatzen eta laguntzen saiatzen da.
Egoitza
- B
- BIZKAIA
- Plaza Barria, 15.
48005 BILBO - +34 944 15 81 55
- info@euskaltzaindia.eus
Ikerketa Zentroa
- V
- LUIS VILLASANTE
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6.
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
Ordezkaritzak
- A
- ARABA
- Gaztelako atea, 54
01007 GASTEIZ - +34 945 23 36 48
- gasteizordez@euskaltzaindia.eus
- G
- GIPUZKOA
- Tolare baserria. Almortza bidea, 6
20018 DONOSTIA - +34 943 42 80 50
- donostiaordez@euskaltzaindia.eus
- N
- NAFARROA
- Oliveto Kondea, 2, 2. solairua
31002 IRUÑEA - +34 948 22 34 71
- nafarroaordez@euskaltzaindia.eus
Elkartea
- I
- IPAR EUSKAL HERRIA
- Gaztelu Berria. 15, Paul Bert plaza.
64100 BAIONA - +33 (0)559 25 64 26
- +33 (0)559 59 45 59
- baionaordez@euskaltzaindia.eus
