Euskaltzaindiaren Hiztegia

Aztergaia: zakur

Iturria:

Formari buruzko datuak

Erabilerak

Txostenak

Bestelakoak

Informazio osagarria

Informazio lexikografikoa

Formari buruzko oharrak

Iritzi-emaileak

 - [E109]: "Esaten da: "Iparraldean, aldiz, x- egiten da aski sistematikoki". Salbu Zuberoan" (1993-02)

 - [E113]: ik. ohar luzea (1993-02)

 - [E115]: v"Betiko ezjakintasuna zubereraren fonetikaz eta ahaztu egiten zaizue zubereraz hitz pilloan hasieran afrikatuak daudela: txakür, (t)xipi, tximür, tzimal, (t)xapel, tzimino/(t)ximi(n)o, tximinea, (t)xar, txilimista, txinkhorra, (t)xori, (t)xükatü eta abar astakilo batek idatzi arren euskara batuaren eragin hala idazten dugula, gero gaskoinaren eraginaz hala dela eta hitzen hasierako afrikatua eztela euskaldun jatorra. Naski zoko/xokho, (t)xahal, eta xothil baditugu gutiengoan" (1993-02)

 - [E208]: "Ez da egia beti z-dun formak markatu gabeak direnik, ez eta gutxiago ere. Zuri, zimur, ziza, zizare, zoko, zintzarri eta zekor nik neuk markatugabetzat joko nituzke, txoko, txekor, tximur, txakur, txori, txapel, txerri-rekin batera. Zakur, zori, zapel, zerri, aldiz, erabat handikariak dira, eta x-dunak (xakur, xori, xapel, xerri, xixare, xuri, xixa...) txikikariak. Arazoa benetan konplikatuagoa da, hitz horietako batzu jadanik oso berezituak baitira: txoko/zoko, txori/zori, zuri/xuri 'faltsua'. Oro har, hiztun gehienontzat tx-dun forma da gaur egun markagabea, eta horrelaxe agertzen da gaurko literaturan, txiki eredu (ez Benegas, noski). Salbuespenak ere ba dira, noski, xukatu, xingola hitzak, adibidez, hedatuenak baitira. Kasuren batetan ipar/hego arteko bereizketa egin daiteke: txingarra (B) 'ilaun' eta xingar 'urdaiazpikoa'. Txar hitzak ba du handitasunezko era bat, maiz peioratiboa, tzar 'gaizto' alegia" (1993-01-18)

 - [E208]: "Euskaldun gehienontzat txakur da marka gabea, zakur handikaria izanez" (1993-01-18)

 - [E402]: [falta da] (1993-03-08)

 - [K201]: "zakur lera ere aipa daiteke agian" (1997-07-14)

 - [E302]: "zakur/txakur bikotean, txakur hartzen da marka gabe bezala eta zakur hitzari ematen zaio handikariarena. Ongi, baina bada beste kontu bat. Nola erabili adjektibo bezala erabili nahi denean? Nik uste zakur beharko lukeela, eta arrazoi berdinagatik zakurkeria. Eta horretarako bi arrazoi: 1) Erabilera: Hori duk, hori, gizon zakurra! Halakori egin zizkion zakurkeriak! 2) txerri/zerri bikotearekin gertatzen den parekotasuna: Hori duk, hori, zerria! Halakori egin zizkion zerrikeriak!" (1997-12-01)