49470 emaitza bilaketarentzat - [201 - 250] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:17 | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Bazt. Ik. arraza.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-09-19 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
abendañotar 2, Etxde (Dena dela, Abendañotarrak beren buruak bi su artean ikusirik, zearo nahastuta, kemengabetuta eta biotz-autsita gelditu ziren, beren eriotzak mendekatzea Ganboarren eta Abendañotarren odolez).
HiztEn: ez dugu aurkitu; LurE: sarrerarik ez du, azalpenean ageri bada ere.
-tar osaerakoak
iz. eta izond. edo izlag.
Hist.
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-06-26): Onartua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:30 | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Saih. Ik. abendu.
-aldi.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:30 | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
ik. OEH argitaratuan etorpide 1 (EEs 1914); corpusean, gainera, abenida 1 (Txill Let: "arratsean eta abenida argitsutik batez ere bere errañua zeruan erregekiro islatzen denean").
abenida 5 (A. Arkotxa 3; B. Gandiaga, Egin); etorbide 12: EgAs 1 (J. Goñi ZArgia 1929); B 3 (Osk); EB 8 (G. Nazabal, G. Ansola, X. Mendiguren Bereziartu, X. Olarra, K. Fdz. de Larrinoa, J. Urkijo, BEO); etorpide EB 1 (J.A. Arana); hiri-bide EB 1 (X. Odriozoloa); hiribide EB 28 (J.A. Agirre, G. Nazabal, N. Mujika, UZEI, E.J. 2, Deia, EHAA 16).
abenida : DFrec 3, AB38 1, AB50 1; etorbide : DFrec 1, AB50 4, HiztEn-LurE, Euskalterm 3; hiribide : AB38 2, AB50 28, HiztEn-LurE, Euskalterm 3; ibilbide : DFrec 14, AB50 8, HiztEn-LurE.
et(h)orbide : DRA (1 origen; 2 caudal de dinero; 3 acceso), Lh DBF (origine), Casve EF; hiribide : Casve EF (voie urbaine); ibilbide : Casve EF; DRA (1 camino, vía; 2 camino, conducta; 3 andanza; 4 curso; 5 regla de conducta; 6 paso, modo de andar).
avenida/avenue-ren ordainak hiztegietan begiratuak: HiruMila: etorbide; uholde, uriola, uhar; hiribide. // ElhHizt: etorbide, hiribide; uholde. // Lur EF/FE eta EG/CE: hiribide, etorbide. // Casve FE: helgüne, hiribide. // HaizeG: bide, ibil-bide, bide zabal. // T-L LFB: bide. // PMuj DCV: (1. riada) uralde, ur-amil, uraldi, ugalde, ur-bolada, ugolde, ujol, euri-jasa, euri-erauntsi; (2. camino) bide, etorpide; (3. vía) ibil-bide, ibil-toki, ostail-bide, zugatzbide; (4. afluencia) joera, jokera, jogune, batzaldi. // Azkue Aurkibidea: (h)askari, helgune; uramil.
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Saih. Ik. etorbide, hiribide (ik. hauen arteko banaketa-bereizketak).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
gehitzeko eskatuz:
Zah.
1 hitzarmena. 2 oharra, abisua.
- [E302]: "Egokia ote da horrelako hiztegi laburrean sartzeko? Hala balitz, oso komenigarria litzateke abaniko hitza ere agertzea eta bakoitzaren esanahiak garbi adieraztea, nahasketarik ez dadin gerta" (1994-07-22)
- [E109]: 'Zentzuzkoa deritzat proposamenari, hots, 'hitzarmena' adiera soilik ematea' (2001-01).
- Erabakia: Erabakia (2001-01-26): 'adiera bakarrarekin #mdash#'hitzarmena'#mdash# ematea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: -
abeni, abenitzen.
Zah.
elkar hartu, ondo konpondu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:07 | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
- [E301]: "mentura [grafia proposatzen dut]" (1994-05-23)
- [I102]: nire ustez nahikoa unibertsala den mentura zentzu horretan ere erabili beharko genuke" (1995-01-10)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-01-26 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E210]: 'Falta da'.
- [E123]: 'Erabileraren lekukotasunak? Dena den sar daiteke. Ongi osatua dago eta 'aventurero' esateko ongi etor daiteke'.
- Erabakia: Erabakia (2001-01-26): 'sartzea onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:36 | 1997-03-11 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh59 | 2020-04-21 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh59 | 2020-04-19 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aber [Oharra: Euskaltzaindiak, aber-ek euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, hitz hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. ea1].
20.21: OEH: aber. 1. A ver (en tono interrogativo, empleado para mostrar interés por algo). Ez: ementxen dakat . portamonedan gordia. --Aber, aber? (Estuasunekin). Sor Gabon 59. 2. (V-gip ap. Elexp Berg ). A ver si. (Empleado para introducir o reforzar oraciones interrogativas indirectas, para mostrar expectación o curiosidad...). " Ni kalera noia eta aber ondo portatzen zaten " Elexp Berg. . v. ea. Aber asmatzen dezuten zeñek erosiko dizkizuten. Alz STFer 133. Gero asitzen dira / alkarri galdetzen / aber puertorik iñork / dezuten ikusten. Arrantz 101. Galdera egingo diot / Pello Errotari / aber egiya ote dan / jakin detan ori. Tx B III 24. Aber boluntariorik bazan. BAyerbe 32. "A ver. [...] Preguntau dost aber nun laga ziñuan bere guardasola" Elexp Berg. . Aber zer esaten duan. BAyerbe 126. 3. A ver. (Empleado para reforzar una exclam.). Ofizio orri eldu bear zenion zuk. --Bai, baña aber eun pezta osatzeko zenbat ardit biar dian. --Len aña balio du bada oraiñ ere arditak. Alz STFer 129. Nik esango dizut nun egin amaiketako ona. Atoz nerekiñ. Bestela . aber zer sentimentuba izango luken zure andregai Joxpa-Akiña edo [...]. Ib. 119. 4. A ver. (Empleado para llamar la atención antes de decir algo). Len aña balio du bada oraiñ ere arditak. --Ederki eman ere. Aber gu txikiyak giñala Krixtoenera juaten giñanian: [...]. Alz STFer 129. ABER BA. (V-gip ap. Elexp Berg). a) "A ver pues. Maria! aber ba! Bazkaltzeko ordua izango da oiñezkero. Presa eman nahi denean eta horrelakoetan erabiltzen da" Elexp Berg. b) "A ver si. Aber ba bakaziño on batzuk pasatzen dittuzuen" Elexp Berg. "Kaguen zotz, ixilik egon! aber ba gero eh...!" Elexp Berg. ABER GERO. "A ver si. Aber gero belarrondoko bat emoten dotsuten! / Aber gero zeu lan barik gelditze zan" Elexp Berg.
aber 183: a) Zehar-galderazko esaldi txertatu baten hasieran, indargarri gisa ezartzen den hitza: EiTB (Deitu telefonoz, eta aber zer esaten dizun), Elkar (Bueltatzen naizenean, aber egunen batean bizikletak hartu eta errekako presara igotzen geran, ta inor ez badabil...) b) Azalpen baten aurretik erabiltzen dena: Berria (Aber, nik ingelesez jakin badakit, eta haur, gazte edo helduei erakutsi diet, baina hori egin dut hizkuntza bat erakustekotz, ez hizkuntza hori, eta hori bakarrik, nafarrok eguneroko bizitzan erabiltzekotz!), Deia (Atseden hartzeko eta lasaitzeko kafea. Aber. Nik ulertzen dut estrategiak erabili behar direla produktuak saltzeko; nik ulertzen dut eroslearen beharrak aztertu behar direla produktu berriak sortzeko eta hauen salmentak bizkortzeko; ulertzen dut beti zerbait berriaren bila ibili behar hori, baina saldu nahi honek, zerbait berri asmatu nahi horrek, gauzak desnaturalizatzera eramaten ditu askotan marketing enpresak eta produktoreak), EiTB (Aber, Irene, normala da zutaz duda egitea. Hainbeste gezur eta gero...) c) Zerbait onartu edo ikusi nahi dela eskatzeko: Berria (Martak ezin du sinistu: --Arropa erostera joan zara ... Zu bakarrik. Emaztearen ahotsaren trufa doinuaz ohartuta, Raulek ez dio erantzun; burua mugitu du goitik behera, besterik ez, eta aurrera egin du pasillotik. --Aber --Martak logelaraino jarraitu dio senarrari, jakin minez, eta marrazki bizidunak ikusten zegoen Unaik atzetik segitu die) d) Harridura adierazteko: Berria (Aber, aber... Hona hemen www3.gipuzkoa.net . Ea zer dioen...2004ko datuak, horien arabera Gipuzkoako Bidasoaldean bizi zen jendearen artean 15 urtekoak 600 ziren, eta 70 urtekoak 700. Ai ene, 40 urtekoak adoleszenteak baino kopuru bikoitza ei ziren), EiTB (Aber, aber... Zer gertatu duk? Zergatik doa? Ezin duk horrela bat-batean Kubara joan...!) e) interj.: Berria (Eta isil. Entzuten duenaren itxura egiten zinan nire aurpegi zurbil aldera bere aulkian eserita. Ni ikaraz. Bera ziur. Ez dun ba egongo? Aber! Ahoskatuko ote dinat lehen bezala? eta nik lana egin nahi dinat. Panikoa aizan!), EiTB (Aber! Mesedez! Lasaituko zarete?)
20.5: aber 55: a) Zehar-galderazko esaldi txertatu baten hasieran, indargarri gisa ezartzen den hitza: Berria (Aber besteek zer esaten duten...), Xabier Mendiguren Elizegi 10 (Deseatzen nau, aber noiz allatzen dan), Jon Arretxe (Ba beatu, nire pregunti oso sinpli de: nik jakin nahi neuke aber benetan holarik bizi dixen etxetik kanpora dabizen estudiantik, zure liburun erakusten dan latxerik), Bernardo Atxaga (Gure erriko Gregoriyokin soldau Afrikan eon dienak bazabiltzak emen, eta otako bati galdetuzioat aber ze iteun Gregoriyo Bariak, eta ala esan ziak, bestetako ez omen dik balio eta arrantxero eon biar, erdara ezdakila ta libratzen omen dek askotan), Pablo Sastre (Nagusia hasi zitzaion galdera arraroak egiten, aber bakarrik bizi zen, aber deportea egiten zuen, aber umeak izateko pentsamenturik al zuen...) b) Azalpen baten aurretik erabiltzen dena: Josu Zabaleta (-Aber... baina... zuek Belgikan ez egon?), Iñigo Aranbarri (-Aber, zu nola deitzen zara?), Pablo Sastre (Aber. Gizon honek etxea miatu nahi du eta, begiratu zer egiten duen) c) Zerbait onartu edo ikusi nahi dela eskatzeko: Patziku Perurena (Aber erakutsi hankak) d) Harridura adierazteko: Eider Rodriguez (Aber, aber, aber.) e) interj.: Pako Aristi ("Aber", Pintxok, "atzeko horiek, zer etorri zarete, asanbladara ala jolasera?), Karlos Linazasoro ("Aber, kamera horiek! ", esan nuen orduan larri, txori hark zer zekien ikustearren)
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Polikiago aztertzea komeni da, ez baitago garbi beti ea den. Hurrengo bilerarako informazioa bilduko da.
Baztertutako forma onartzea proposatu da. Asko erabiltzen da, baina ahozkotik hurbil dago. Horregatik Heg. eta Lgart. markak ezarriko zaizkio
Saih. Ik. ea ("ikus (ea) badatorren").
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
-s + b- (-sp- egitera eramango lukeen arrazoirik ez baitago erabileretan: OEHak ager. bakarra jaso du #mdash#Ldi IL#mdash# eta EEBSk beste bat: -sb- dira biak)
- [E210]: 'Zalantzarik izan ez dadin, beharbada komeni da "aberazpide e. aberazbide" agertaraztea' (2000-12-20).
- [E123]: 'Pentsatzen dut "aberaspide e. aberasbide" dela esan nahi dena. Konforme sartzearekin. Aberasbide hitza agertzen da HBan'.
- Erabakia: Erabakia: 'aberaspide* e. aberasbide'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Er. gabea, baina egokia, ongi eratua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:IrEm | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
- [E301]: "hitz hau sartu egingo nuke, behar izaten dugulako" (2000-10-09)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 | 1993-09-29 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-tze/-keta.
uranioaren aberastea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:04 | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aberastu, aberats/aberastu, aberasten da/du ad.
aberastu, aberats (edo aberastu), aberasten
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-05-28 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH-AS | 2017-07-04 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
OEH: ABERATS EGON. Ser (litm. 'estar') rico. Nola nihor iar diteken egiazki pobre, egiazki aberats dagoelarik. Hamabortzgarren Kapitulua. SP Phil 268. O Jauna, ze aberats nagoan Zugaz! Añ EL1 162. Ta dirubak eukazanari? Aberats eguanari? Oh! Milla tatxa, ta palta euki arren, aixaatuten deutsa buruba diabrubak. fB Ic III 351. Nahi nuke yakiñ beraz / hanbat yende zoroek, / Urre, zillarrak metatzen / bethi hari direnek, / Zer duketen gehiago / Bertzen gizon batek baiño? / Erromesena hek bezaiñ / aberats dago obian. Gy 87. Badakizute ba; ni nago izugarri aberatsa, eta nere ondasunak izango dirade [...]. Apaol 103. Egonzaiteken bai, balle kaur aski abrats; baia eztago gizonik, dago aministrazione gasto bat. Mdg 138. Mina batzuen jabe zala bagenekigun, aberats zegola're bai. Alz Txib 84. Urte gutxitan aberastu da, ta ain aberats egon bear du, nun dana utzitzeko asmoa artu duen. ABar Goi 29 (32 badakik, ori aberatsa ziok).
aberats egon 1, DiarioVasco (ondo pasatzeko gogoz aberats gaudela).
Ez dugu aurkitu aberats egon formarik.
Adierazle egokia eta jasotzekoa azpisarrera gisa. Eta, honen barruan, azpiadiera gisa jaso sagarrondoa aurten aberats dago moduko adibideren bat (fruta-arbolak fruitu ugari duenean erabiltzen da, L. Baraiazarrak dioenez).
azpisarrera gisa jasotzekoa aberats sarreran.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-11-26 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:02 |
abere, abel-
abere, azienda
AS: abere xehe, abere-hiltzaile iz.
erants azpisarrera gisa: abere-talde.
- [E210]: 'Horren azpisarrerak hamaikatxo izan daitezke. Honako hauek, behintzat, ezinbestekotzat har daitezke: a) abere beltz: 'txerria'; abere xehe definizio eta guzti onartuz gero, hori ere jasotzea komenigarri izan daiteke. azienda beltz azpisarrera arautua dugu dagoeneko Hiztegi Batuan. Abere larri-rekin egitea proposatzen den bezala (ikus Satrustegiren oharra), hau ere sar daiteke. b) abere-hiltegi. Hori agertaraztea komeni da, abere-hiltzaile jaso den heinean. c) aurrekoez gain, beste bi hauek gehi daitezke: abere(-)azoka eta abere(-)lapur' (2001-03-26).
- [E113]: '[a] Abere beltz sintagma gutxitan agertzen da corpusean (hiruzpalau agerraldi), eta adibide urri horien artean, Orixeren bat bada, non ez baitagokio adiera horri ('ganado caballar' adierazten baitu hartan). OEHan aipatzen diren lekukoen artean Lhande dugu; honen arabera, haatik, abere beltz, ez da baitezpada 'txerria', basurdea ere izan baitaiteke; honela dio: 'bête porcine (sanglier, etc.)''.
- [E123]: 'Dudarik gabe ondo osatuak daude. OEHn ez dator abere-ren azpisarreren artean. Entziklopedia laburretan ere ez dira ageri. Hauen beharrik dugun aztertu beharko genuke'.
- [E123]: '[b] hiltegi bera ez ote nahikoa? Hala definitzen du Eskolarako Hiztegi Entziklopedikoak: "abereak hiltzen diren etxea". Eta Hiztegi Entziklopedikoak: "animaliak hil eta larrutzen diren toki edo lantegia". Eta OEHn ere hiltegi-ren bigarren adiera horixe da, 'matadero''.
- [E113]: 'Ados MArekin'.
- Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'abere beltz azpisarrera sartzeko proposamena, eztabaidaren ondoren, erretiratu egin du azkenean ohargileak berak; abere hiltegi sartzea ez da onartu; aski da hiltegi sarrerarekin. Beraz, ez da onartu oharra. Abere azoka [...] ez da hiztegian sartu beharrekotzat ikusi. Abere lapur sartu ala ez bozkatu da: 9 alde, 1 kontra. Beraz, abere(-)lapur sartuko da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-03-30 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E119]: 'Abere larria, azienda larria (c). Behi / idi, behor / zaldi, asto eta mandoak. "Abere larri ta txea" (sic) P. Mugika DVC'.
- [E123]: 'JMSk eskatzen duen azpisarrera gehitzea. Berak aipatzen duen lekukotasunaz gain, Nekazaritza Hiztegia-k ere badakar, "ganado mayor", "gros bétail" adieran (eta azienda larri sarreran, "Sin.: abere larri" emanaz). Hots, terminoa da, euskaraz horrela erabili dena. Hiztegi Entziklopedikoak ere jasoa du. Azienda sarreran, sartuak ditugu dagoeneko (hau da, arautuak) azienda larri eta azienda xehe'.
- Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'abere xehe azpisarreraren parean abere larri ere sartzea besterik gabe onartu da'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z9:OEH-AS | 2017-07-04 | Adibide gisa onartzekoa |
OEH: ABERE MUTU. a) Animal (mudo). Xoriek orobat dute / egiñen errepika: / abre mutuek orobat / akorduzko musika. EZ Noel 56. Guztiak barur zitezilla, eta are abre mutuei ere, etzekiela eman iatera eta ez edatera. Ax 70 (V 46). Are abre mutuek ere eztute [...] lehen izan diren ostatuetarik, aitzinat iragan nahi. Ib. 92 (V 62). Aitzitik abre mutuak bezala guthizien arauera doaz. SP Imit III 12, 4. Presunak eztirela abre mutuekin konparatzeko. ES 171. Bena abere mütü eli bat bezala, baduatza arimaren perdizioniala. Mst III 12, 4. Abere mutu biren erdian jaio dana. Acto 374. Argirik eztauken abere mutuak. Añ EL2 45. Eguno eztabe / abere mutuak / ta piztia uzuak / egin berbarik bapere. Zav Fab RIEV 1907, 93. Ikusten ditugu / beraren liburuak, / nola abere mutuak / ikusten dituen / goizaldean zeruak. Arti MaldanB 213. Auspez belauniko, letariak kantatuz, / egunsentiari intzentsua botatuz, / zimuek ziruditen abere mutuak. Ib. 196. Ipui lagunak, nahiz abere mutuak nahiz hala-holako gizon emakumeak, bizirik daude egilearen irudimen hezean. MEIG II 131. Astaka abre mutu batek, gizon gisa mintzaturik [...]. "Subiugale mutum animal". He 2 Petr 2, 16 (TB asto urrixa mutu bat, Dv abere hezi mutuak, IBk asto mutu bat). b) (-mute BN-ciz), ABELMUTU (BN-ciz-baig). Ref.: Bon (abelmutu); A (abere-mute). "Ganado caballar" A. "Abelmutu, caballería (BN-baig; Lacombe)" DRA.
adib.: mutu 1 adj./iz. Hitz egiteko ahalmenik edo gaitasunik ez duena. Sortzez maingu eta mutu zuten haurra. Mutua eta gorra da (Ik. gor-mutu). Ene ahoa mutu da zure aitzinean. Mutuei hitz eragiten diena. Nor da itsuak argitzen eta mutuak askatzen dituen hori? Begira herriaren onari dagozkion gauzetan, mutuaren eran egon zaren, esan behar dena esan gabe. 2 (Adizlagun gisa). Muturik. Hain mutu egoteko ez dakit zer duen. Baina hau esan eta laster mutu gelditu zen. 3 adj. Mintzatzen ez dena. Argirik ez duten abere mutuak. Zuek, pareta mutuak, gizonak baino gupidatsuagoak zarete. || Zinema mutua.
Ez dugu aurkitu abere mutu formarik.
Ez dugu aurkitu abere mutu formarik.
Adibide gisa jasotzea aski da, dagoen bezala.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH s.u. aberetar.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: aberetar / LurE: + / ElhHizt: aberetar / EskolaHE: +
aberezko.
-tiar/-zko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
abere(tu), aberetzen.
da/du ad.
gizakia abereen antzeko bihurtu, hauen tasunak hartuz.
- [E210]: 'Hitza bera eta horren ingurukoak letra handiagoarekin jarri behar dira (2001-03-26)'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2014-12-19 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
erabili gabea da; baina ongi eratua eta argia eta, lantaldearen ustez, aberekoi baztertuaren ordain egokia.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): aberezale
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
aberetiar.
-tiar/-zko.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1993-09-29 | Bigarren mailan onartzekoa |
aberia, pane
"aberia. ik. matxura"
- [E302]: "Agian beste sarrera, azpisarrera edo adiera beharko luke, matxuratik aparteko esanahia zehaztuz: aberia Kaltea, hondamena, zauria... Igitaiarekin garitan ari zela izugarrizko aberia egin zuen ezkerreko eskuan" (1994-07-22)
- [I102]: ez litzaioke erdarakada honi sarrerarik eskaini beharko: matxura aski da" (1995-01-10)
- [E306]: "'aberia' hitza 'matxura' adierarekin bigarren mailan onartzeari ondo deritzogu. Baina 'pana'-ren kasuan, berriz, 'e. matxura' erabaki da, hau da, ez da onartu. Izango dira beharbada horretarako arrazoi historikoak (mailegua noizkoa den, eta abar), baina Iparraldeko erabiltzaile arruntak 'aberia' hitzaren Hegoaldeko adiera bat nolabait onartzen dela eta berak erabiltzen duen 'panan gelditu naiz' ezin duela erabili ikusiko du. Ezin da 'pana. Ipar. h. matxura' jarri? Astakeria handiegia da?" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:22 | 1997-03-11 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:14 | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-koi/-zale.
izond.
olerki aberkoiak.
- [K202]: "Baztertzekoa. Neologismo honek badauka zeozelako tradizioa gerra aurrean, baina egungo euskaran ez du lekurik egin" (2000-11-24)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z5:EEBS:41 | 1997-03-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
nazioartekoa da Fis. eremuan (eta, hedadura apalagokoa Biol., Fil. eremuetan): onartzekoa iruditzen zaio P. Xarritoni.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- Erabakia: ZTHB-HB bateratzea - Osoko Bilkura (2015-11-27): aberrazio iz. Opt., Astron. [espezialitate-marka zehaztu, cf. EH]
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-08-27 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 |
AS gisa emateko eskatuz: Aberri-egun.
- [E208]: Sin. sorterri proposatu du.
- Erabakia: BAgiria (2000-02-25): sinonimotzat ematea ez da onartu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aberrigabe izond.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:HBB | 1993-09-29 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
aberriratu, aberrira, aberriratzen
- [P008]: "Zerrendatik kenduko nuke" (1994-05-04)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2001-03-30 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh |
- [E210]: 'Abisu hitzaren sinonimo hori zerrendaratzea egoki izan daiteke. Dena den, horri ere aldamenean jar dakioke definitzailea: 'abisua'' (2001-03-26).
- [E123]: 'Leizarragak, Ochoa de Arinek, Jauretchek erabili dute eta Jesusen Bihotz sakratuaren... Hiztegi Batuko lantaldeak ez du proposatu. Izatekotan, Ipar. Zah. behar luke. Merezi al du?'
- [E113]: 'Abertitu aditza sartua da, euskalki seinalerik gabe (oker ez banago). Horrela baldin bada, eratorpena ongi eratua da, eta nire ustez hitza sar daiteke (Zah. emanez nahi bada)'.
- Erabakia: Erabakia (2001-03-30): 'eztabaida luzearen ondoren honako hau onartu da: abertitu Herr. h. ohartarazi, jakinarazi, abisu eman; abertimendu Ipar. eta Herr. h. abisu'. Erabakia (2001-04-27): 'abisu eman azpisarrera ez ematea erabaki da. abertitu sarreran berriz, abisatu ere emango da adieren artean'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-03-11 | Bigarren mailan onartzekoa |
aber- 55 / adber- 32: abertitu 47: B 1 (Balad); G 1 (PE); IE-Zu 33 (Lç, EZ, SP Phil, Tt Onsa, Gç, Dh, JesBih, Bordel, Gy, ChantP, Mattin); eta -tü ZuAm 12 (Mercy, CatLan, Etch); abertimendu IE-Zu 8 (Lç, Harb, SP Phil, Tt Onsa, Dh, JesBih); adbertidu B1 (Astar II); adbertitu 19: G 2 (Gco I, Ud); IE 17 (Lç, EZ Man II, LE Prog, Bordel); adbertimendu IE 12 (Lç, EZ Man II); OEH argitaratuan, gainera: abertitu (ZBulda) adbertimentu (OA) bana.
ez dugu adber- formakorik aurkitu; abertitu 2, Zu-EB (M. Heguiaphal: "nahi deizut eman arunt eta ederrik pakia,/ abertituko zutut nuiz eta ere beitate puntia"; P. Lizarralde: "Lanbroaren artean ibar estu bat eta zenbait baserri zuri abertitu zituen"); abertimendu IE 1 (Aita Blaise: "Manatzen du hobendunari egin zaizkion hiru abertimendu on bere baithan sar dadin").
abertitu : DFrec 2, HiztEn; abertimendu : HiztEn.
Beste hiztegietakoak: abertitu : ElhHizt, HiruMila; abertimendu : ElhHizt, HiruMila. // Hiztegiotan ez dugu aurkitu: Lh DBF, Casve EF, DRA, PMuj DVC.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
aberti, abertitzen.
Beh. ik. ohartarazi, jakinarazi.
du ad.